Οι δημιουργοί του «Flee» μιλούν στην ATHENS VOICE για το animation που έχει σαρώσει τα βραβεία

Η φράση «Δεν μπορείς να μείνεις εδώ» τριγυρνάει στο μυαλό σου για μέρες. Με μια αληθινή ιστορία για την προσπάθεια ενός ανθρώπου να ορίσει τί σημαίνει για αυτόν η έννοια «σπίτι» πραγματοποιήθηκε η επίσημη έναρξη του Διεθνούς Φεστιβάλ Κινουμένων Σχεδίων Animasyros 2022, την Πέμπτη 22 Σεπτεμβρίου, στο Θέατρο Απόλλων. H πολυβραβευμένη και ιδιαίτερα συγκινητική ταινία του Jonas Poher Rasmussen, με τίτλο «Flee» ή «Φυγή»-μια την ταινία της StraDa-, αφηγείται την αληθινή ανιμιστορία του Amin Nawabi (το όνομα του δεν είναι πραγματικό) που πήρε μάλιστα 3 υποψηφιότητες για Όσκαρ (Καλύτερη Διεθνής Ταινία, Καλύτερο Ντοκιμαντέρ, Καλύτερη Ταινία Κινουμένων Σχεδίων), 2 υποψηφιότητες  για BAFTA (Καλύτερο Ντοκιμαντέρ & Καλύτερη Ταινία Κινουμένων Σχεδίων) και το Mεγάλο Βραβείο Επιτροπής – Sundance Film Festival. Παράλληλα με την προβολή, παρουσιάστηκε στην Βραζιλιάνα στην Άνω Σύρο η έκθεση «The Faces of Flee» με έργα που δημιούργησε ο Mikkel Sommer, ο animator και επικαφαλής σχεδιασμού χαρακτήρων για την ταινία, ο οποίος μαζί με τη διευθύντρια παραγωγής Δανάη Κατωπόδη μας μίλησαν για την ταινία που έχει αποσπάσει κριτικές μεταξύ άλλων από το Next Best Picture «Φιλμική εμπειρία που σου κόβει την ανάσα», «Αδύνατον να την ξεχάσεις» σύμφωνα με το The Guardian ενώ το The Wrap την χαρακτήρισε «φαντασμαγορική».

Δίνουμε το ραντεβού μας Σάββατο στις 11:15 ακριβώς στην αυλή του Θεάτρου Απόλλων. H Δανάη είναι εξαιρετικά γλυκιά, είχε αφήσει τη δουλειά της σε γνωστό studio animation στο Λονδίνο και έψαχνε νέα projects στην Ελλάδα και την Ευρώπη ενώ ο Μikkel ιδιαίτερα fun τύπος, εικονογράφος και σχεδιαστής βιβλίων κόμιξ, είχε συνεργαστεί ξανά με το στούντιο παραγωγής του «Flee», αλλά σε κάτι εντελώς διαφορετικό. Τον ρώτησαν αν ήθελε να εργαστεί στο animation ως σχεδιαστής χαρακτήρων και μόλις διάβασε το σενάριο είπε το ναι.

Συζητάμε για τον Amin που αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την πατρίδα του σε μικρή ηλικία για να αναζητήσει την ελευθερία και μια καλύτερη ζωή. Σήμερα είναι 36 ετών, κάτοικος Δανίας, ακαδημαϊκός και με έναν σύντροφο με τον οποίο ετοιμάζονται να παντρευτούν. Και ενώ όλα στη ζωή του έχουν πάρει το δρόμο τους έρχεται αντιμέτωπος για πρώτη φορά μετά από χρόνια με το παρελθόν του και εκμυστηρεύεται για πρώτη φορά την ιστορία του. Μια ιστορία που έχει ομοιότητες με πολλών προσφύγων που κατάφεραν να αποκτήσουν μια καινούργια ζωή, αλλά που κουβαλούν πάντα μαζί τους το τραύμα της φυγής. «Κανείς μας δεν έχει συναντήσει ποτέ τον πραγματικό “Αmin”, δε ξέρουμε πως μοιάζει. Είχαμε ανταλλάξει μερικά μηνύματα σε μια διαδικτυακή συνέντευξη. Έχω κάνει διάφορα projects στα οποία είχα γνωρίσει τους ανθρώπους που πρωταγωνιστούσαν και αυτό γίνεται κάπως πιο αγχωτικό σε κάνει κάπως πιο νευρικό. Στην προκειμένη περίπτωση δεν είχαμε φωτογραφίες από εκείνον και την οικογένεια του, εμείς απλώς έπρεπε να κάνουμε τη δουλειά μας με ότι γνωρίζαμε. Στο animation υπάρχουν σκηνές που είναι αφαιρετικές προκειμένου να προσομοιάζουν το χάος και την παιδική ηλικία ενώ χρησιμοποιούνται και κάποια αποσπάσματα με πλάνα από ιστορικά γεγονότα, τα οποία δίνουν αίσθηση της αυθεντικότητας υπενθυμίζοντας πως πρόκειται ταυτόχρονα για ντοκιμαντέρ.

Νιώθουμε ότι μέσω της ταινίας θα δείξει ο κόσμος μεγαλύτερη συμπόνια στους μετανάστες γιατί ο ρατσισμός είναι παντού. Η γυναίκα μου δουλεύει σε δομή μετανάστευσης και η κατάσταση είναι πολύ δύσκολη. Οι άνθρωποι δεν καταλαβαίνουν πώς είναι η πραγματική φυγή, δεν ξέρουν όλοι πώς είναι να χάνεις τα μέλη της οικογένειας σου, το πώς αισθάνεσαι πραγματικά, το ότι φοβάσαι για την υποδοχή που θα λάβεις στην νέα σου πραγματικότητα».

Για να συνεχίσει η Δανάη «H επιλογή του animation για το Flee έγινε αρχικά για πρακτικούς λόγους, γιατί ο Amin έπρεπε να παραμείνει ανώνυμος. O Amin είναι φίλος με τον Jonas Poher Rasmussen από όσο γνωρίζουμε. Ήταν κάποτε συμμαθητές μιας και ο Amin βρέθηκε ως μετανάστης στο τόπο που έμεινε ο Jonas και εκείνος μας γνωστοποίησε την ιστορία του και έτσι προχωρήσαμε στην παραγωγή. Το να είσαι πρόσφυγας είναι μια κατάσταση στην οποία μπορεί να βρεθεί οποιοσδήποτε ανά πάσα στιγμή.

Ξέραμε ότι φτιάχναμε μια πολύ καλή ταινία, δεν περίμενα ωστόσο, αυτή την επιτυχία και τα βραβεία που λάβαμε. Ειδικά σε μια χώρα σαν την Ελλάδα δεν περιμέναμε τέτοια ανταπόκριση γιατί το κοινό δεν είναι αρκετά κοντά στο θέμα του ρατσισμού από την άποψη ότι επηρεάζονται άθελα τους τόσο από τα media όσο και γενικότερα. Το μεταναστευτικό είναι ένα φλέγον και επίκαιρο ζήτημα, είναι σημαντικό να νιώσουμε όλοι την ταύτιση με αυτούς τους ανθρώπους, τους μετανάστες που έρχονται από την Συρία και οπουδήποτε και αντιμετωπίζουν μια τόσο δύσκολη κατάσταση από την οποία δεν μπορούν να ξεφύγουν.

Το animation είναι 2D, η κλασσική τεχνική που γίνεται σε software. Η κίνηση δηλαδή που φαίνεται σε κάθε καρέ πρέπει να γίνει στο χέρι είναι δύσκολο να γίνει η κίνηση φυσικά και χρειάζονται 2-3 καρέ για να  φαίνεται φυσική.  Οι animators πρέπει να έχουν μια πολύ καλή αίσθηση του χρόνου για να καταφέρουν να αποδώσουν κινήσεις όσο πιο φυσικές γίνεται και είναι κάτι που δε κάνουν πολλοί άνθρωποι σε πολλά animation studios και είμαστε τυχεροί που τα καταφέραμε».

Ποιο είναι το δικό σας «σπίτι» εκεί που νιώθετε περισσότερο ελεύθεροι τους ρωτάω. Ο Mikkel λέει ότι το σπίτι του είναι κάπου ανάμεσα σε Αθήνα και Βερολίνο. «Στο Βερολίνο νιώθω πιο ελεύθερος στον τομέα της προσωπικής έκφρασης και πολιτισμικά αλλά στην Ελλάδα νιώθω ελευθερία γενικά, ένα αίσθημα κοινότητας. Εκεί στου Φιλοπάππου, ειδικά τις βροχερές μέρες που η πόλη είναι άδεια είναι το σημείο που λατρεύω περισσότερο. Είναι δύσκολη και ουσιαστική ερώτηση να σε ρωτούν ποιο μέρος νιώθεις πραγματικά σπίτι σου, κανείς δεν ενδιαφέρεται γι αυτό στην πραγματικότητα».

Η Δανάη πάλι που είχε μείνει στη Δανία για μεγάλο χρονικό διάστημα, στη  Βρετανία και την Ελλάδα είπε «Για μένα ήταν δύσκολο να εγκλιματιστώ στην αγγλική κουλτούρα. Η μετάβαση όταν γύρισα εδώ ήταν αρκετά έντονη γιατί ο τρόπος σκέψης ο ελληνικός είναι πολύ διαφορετικός. Από την άποψη του πόσο ανοιχτά σκέφτονται οι άνθρωποι αλλά και την συμπεριφορά που έχουν κοινωνικά συγκριτικά με ότι ισχύει στη Βρετανία. Εκεί εάν για παράδειγμα πέσεις πάνω σε κάποιον τυχαία στο δρόμο κατευθείαν θα πεις συγγνώμη είναι αντανακλαστικό ενώ στην Ελλάδα μπορεί να εκνευριστείς, να σε αναστατώσει που ο άλλος έπεσε πάνω σου. Δηλαδή στη Βρετανία νιώθεις πιο έντονα το ότι είναι δική σου ευθύνη το τι έγινε πάρα το ότι φταίει ο άλλος όπως στην Ελλάδα. Έχω γνωρίσει πολύ κόσμο από την Ελλάδα που έχουν ταξιδέψει και μείνει μόνιμα στη Βρετανία για δουλειά, λόγω της οικονομικής κρίσης. Το κοινό που έχω με αυτούς είναι η δυσκολία να καθορίσεις την έννοια σπίτι. Προσωπικά μιλώντας όσο το σκέφτομαι ναι νιώθω πιο στενά συνδεδεμένη με τη Αγγλία. Είναι δύσκολο να το πω αλλά ναι».

Για να καταλήξουν: η Δανάη «H μεγαλύτερη δυσκολία που αντιμετώπισα ήταν κυρίως η μετακίνηση σε άλλη χώρα για τη δουλειά» και ο Μikkel «να διατηρήσω την αυθεντικότητα μου γιατί έκανα τη δουλειά όλη από το μέρος που έμενα. Δούλευα για ντοκιμαντέρ, ταξίδευα πολύ και έβλεπα μέρη ενώ στο animation έπρεπε να βλέπω διαφορετικές σκηνές και καρέ σε ψηφιακή μορφή online και να μιλάω κάθε μέρα με ανθρώπους από διαφορετικές χώρες σε διαφορετικές φάσεις ζωής. Βιώσαμε έντονα συναισθήματα, η παραγωγή του animation είναι δύσκολη αλλά μας βγήκε και χαιρόμαστε για αυτό το αποτέλεσμα». 

*Η ταινία αναμένεται να κυκλοφορήσει το φθινόπωρο στους κινηματογράφους.