Όσκαρ 2021: Η χρονιά των ρεκόρ

Τα Όσκαρ ποτέ δεν είχαν ισχυρά αντανακλαστικά. Με ελάχιστες εξαιρέσεις (Όρσον Γουέλς, Φράνσις Φορντ Κόπολα, Γούντι Άλεν) οι πραγματικά σπουδαίοι δημιουργοί αναγνωρίστηκαν κατόπιν εορτής ή και δεν αναγνωρίστηκαν ποτέ. Τα παραδείγματα αμέτρητα. Από τους κραυγαλέα και διαχρονικά αδικημένους Χίτσκοκ καιι Κιούμπρικ, που δεν κατέκτησαν ποτέ τους το βραβείο του καλύτερου σκηνοθέτη, μέχρι τους Σκορσέζε, Σπίλμπεργκ, Λιντς μεταξύ άλλων, που είτε άργησαν να τιμηθούν με την ύψιστη διάκριση (για έργα σαφώς κατώτερα των κορυφαίων δουλειών τους στην περίπτωση των δύο πρώτων) είτε δεν τιμήθηκαν ποτέ, όπως συνέβη με τον «μετρ του υποσυνείδητου» ο οποίος μετά από 3 ανεπιτυχείς προσπάθειες με τα «Άνθρωπος ελέφαντας», «Blue Velvet» και «Mulholland Dr.» απλώς τιμήθηκε πέρυσι με ένα ειδικό βραβείο για το σύνολο της καριέρας του.

Στη φετινή ειδική –ελέω πανδημίας– τελετή, τα περιθώρια για να αποκατασταθούν κάποιες από τις διαχρονικές αδικίες του θείου Όσκαρ ήταν εξ αρχής περιορισμένα. Με κλειστά τα σινεμά για μήνες και ελάχιστες ταινίες να φτάνουν στο κοινό κυρίως μέσω των τηλεοπτικών και streaming καναλιών, η φετινή τελετή μοιάζει και είναι φτωχότερη από ποτέ. Αναγκαστικά η ποιότητα περιορίζεται αισθητά και στην ποσότητα προστίθενται φιλμ που υπό κανονικές συνθήκες ούτε έξω από το Kodak Theatre δεν θα περνούσαν. Όσον αφορά το περίφημο «χολιγουντανό θέαμα» που είναι ταυτόσημο με τα μέτρα και τις αντιλήψεις της Ακαδημίας, μόνο μία ταινία πληροί τις προϋποθέσεις για να βρίσκεται δικαίως στη λίστα των οσκαρικών υποψηφίων. Ο λόγος για το «Mank» και με αυτή την έννοια είναι δικαιολογημένος ο υψηλός αριθμός των 10 υποψηφιοτήτων, αν και υπό κανονικές συνθήκες –με σοβαρό ανταγωνισμό δηλαδή– η ταινία θα περιοριζόταν σε 5 με 6 υποψηφιότητες κι αυτές μάλλον θα ήταν πολλές.

Το ξεκαθαρίζουμε για να μην παρεξηγηθούμε. Το «Mank» του Ντέιβιντ Φίντσερ είναι μια άρτια τεχνικά ταινία, με ιστορικό ενδιαφέρον κυρίως για τους σινεφίλ αλλά και αρκετά προβληματική (έως και μικρόψυχη) ως προς τις προθέσεις της. Ο Φίντσερ –αν όχι τώρα, πότε για τον αμερικανό σκηνοθέτη που βρίσκεται για τρίτη φορά υποψήφιος χωρίς να έχει κερδίσει ακόμη το βραβείο– επιχειρεί κάπως άκομψα να αποκαθηλώσει τον ιδιοφυή Όρσον Γουέλς δίνοντας τα εύσημα για την πρωτοποριακή βιογραφία του «Πολίτη Κέιν» μόνο στον σεναριογράφο Μάνκιεβιτς. Λογικά το Όσκαρ σκηνοθεσίας και ταινίας δεν του γλιτώνει αλλά υπάρχει σοβαρή πιθανότητα το «ανεξάρτητο» (στην πραγματικότητα είναι μια φτηνή παραγωγή της Fox που κόστισε μόλις 5 εκατομμύρια δολάρια) διαμαντάκι «Nomadland» της Κινέζας Κλόι Ζάο να κάνει την ανατροπή. Το «Nomadland» που έχτισε τη φήμη του χάρη στην επιτυχή φεστιβαλική καριέρα του ποντάρει στο κίνημα του #MeΤoo, ώστε να γράψει η δημιουργός του, Κλόι Ζάο, μια χρυσή σελίδα στο βιβλίο των Όσκαρ. Με το όνομά της να μπαίνει σε 4 κατηγορίας ως παραγωγός, σκηνοθέτρια, σεναριογράφος και μοντέρ, η Ζάο έχει καταφέρει να γίνει η πρώτη γυναίκα που φτάνει σε τόσες υποψηφιότητες με την ίδια ταινία στην ιστορία του θεσμού ξεπερνώντας τις 2 της Γκρέτα Γκέργουικ («Ladybird»), ενώ ισοφάρισε το απόλυτο ρεκόρ του Γουόρεν Μπίτι που το είχε κατορθώσει δύο φορές («Οι κόκκινοι» και «Ο παράδεισος μπορεί να περιμένει»). Αν κάνει το 100% με τις τέσσερις νίκες θα γίνει η πρώτη καλλιτέχνης, ανεξαρτήτως φύλου, που το πετυχαίνει στα 93 χρόνια του θεσμού. Από κοντά και η Έμεραλντ Φένελ, η δεύτερη γυναικεία φωνή στην πεντάδα των κορυφαίων σκηνοθετών (άλλο ένα ρεκόρ η παρουσία δύο γυναικών στην λίστα των υποψήφιων σκηνοθετών) που βλέπει το όνομά της να φιγουράρει σε 3 κατηγορίες από τις συνολικά 5 του απολαυστικού, μεταφεμινιστικού «Promising young woman» που πιθανότατα να χαρίσει το όσκαρ καλύτερης γυναικείας ερμηνείας στην Κάρι Μάλιγκαν. 

Chloe Zhao © EPA/ETIENNE LAURENT

Η Carey Mulligan στην ταινία «Promising Young Woman» © 2020 Focus Features

Το ασιατικό ρεύμα, που «άνοιξε» πέρυσι με την επιτυχία του Μπονγκ Τζουν Χο και των «Παρασίτων» του, έχει και συνέχεια όπως φαίνεται όχι μόνο με την επιτυχία της Ζάο αλλά και της ταινίας-έκπληξης που μπήκε την τελευταία στιγμή στην οσκαρική κούρσα. Το «Minari» του Λι Άιζακ Τσανγκ, μιλά αγγλικά με κορεατική προφορά και θριάμβευσε στο Σάντανς, γεγονός που του άνοιξε τον δρόμο προς τα χρυσά αγαλματίδια. Το σενάριο αφορά στην ιστορία μιας οικογένειας κορεατών που εγκαθίστανται στο Άρκανσας και κυνηγούν το αμερικανικό όνειρο. Φιλμ που μάλλον σε κανονικές συνθήκες θα περιοριζόταν αποκλειστικά στο φεστιβαλικό κύκλωμα, αλλά λόγω της πανδημίας και του θέματος (American dream for ever) βρέθηκε με έξι υποψηφιότητες. Στο πλαίσιο μάλιστα της πολιτικής ορθότητας και της διαφορετικότητας που έχουν γίνει σημαίες για την Ακαδημία, η οποία επιδιώκει να δείξει και στην πράξη τις αλλαγές στη συμπεριφορά των ψηφοφόρων της, οι δύο ερμηνευτές του φιλμ, ο Στίβεν Γιουν και η Γιου Τζουνγκ Γιουν βρέθηκαν υποψήφιοι στις κατηγορίες του Α αντρικού και Β γυναικείου ρόλου αντίστοιχα, σπάζοντας άλλο ένα αρνητικό ρεκόρ –είναι οι πρώτοι ασιάτες ηθοποιοί που μπαίνουν στην οσκαρική πεντάδα– του θεσμού.    

Η μεγάλη και διαχρονική πληγή των Όσκαρ αφορά στη μεροληπτική αντιμετώπιση των αφροαμερικανών υποψηφίων. Εδώ και λίγα χρόνια πάντως γίνεται σημαντική πρόοδος ως προς το ρατσιστικό κομμάτι των Όσκαρ και οι φετινές επιλογές το αποδεικνύουν. Με την τέταρτη οσκαρική υποψηφιότητα της (καλύτερης A γυναικείας ερμηνείας με την ταινία «Ma Rainey’s Black Bottom») η Βαϊόλα Ντέιβις γίνεται η πρώτη μαύρη ηθοποιός με τις περισσότερες υποψηφιότητες στην ιστορία του θεσμού, ξεπερνώντας την Οκτάβια Σπένσερ που έχει τρεις. Το απόλυτο φαβορί για την κατάκτηση του αντίστοιχου βραβείου στις αντρικές ερμηνείες είναι ο Τσάντγουικ Μπόουζμαν που γίνεται ο έβδομος ηθοποιός –και πρώτος μαύρος– που λαμβάνει μια υποψηφιότητα ερμηνείας μετά τον θάνατό του, χάρη στην ερμηνεία του στην ίδια ταινία. Επίσης άλλο ένα ρεκόρ συνδέεται με την παρουσία του Ριζ Αχμέντ στους πρώτους αντρικούς ρόλους χάρη στο «Sound of Metal». Είναι η πρώτη φορά που ένας μουσουλμάνος ηθοποιός προτείνεται για το Όσκαρ Α αντρικού ρόλου, ενώ θυμίζουμε ότι ο επίσης μουσουλμάνος Μαχερσάλα Άλι ήταν νικητής στην κατηγορία Β ρόλου με τα «Moonlight» και «Πράσινο βιβλίο».

Ο Riz Ahmed στην ταινία «Sound of Metal» του Ντάριους Μάρντερ © Courtesy of TIFF

Από τις στιγμές που φαίνεται ότι θα χτυπήσει κόκκινο το ενδιαφέρον στη βραδιά της 25ης Απριλίου είναι η ανακοίνωση της νικήτριας στην κατηγορία του Β' γυναικείου ρόλου όπου η Γκλεν Κλόουζ για όγδοη φορά επιχειρεί να κατακτήσει το βραβείο που λείπει από τη συλλογή της, χάρη στον ρόλο της βουνίσιας γιαγιάς στο «Hillbilly elegy» του Ρον Χάουαρντ. Λογικά η 73χρονη σταρ θα είχε πάρει από τώρα το αγαλματίδιο στο σπίτι της αλλά ας όψεται η απόφαση των εκλεκτόρων των Χρυσών Βατόμουρων που την έχρισαν φαβορί για τη χειρότερη ερμηνεία στην κατηγορία των δευτεραγωνιστών!

Glenn Close © EPA/ETIENNE LAURENT