Χορος

Human Nature: Χορεύοντας την ανθρώπινη φύση στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ

Νέο τρίπτυχο χορού από το Μπαλέτο της ΕΛΣ. Τι λένε οι χορογράφοι Χ. Γκέκας, Γκ. Ντόντα και Κ. Ρήγος και οι μουσικοί Απ. Κουτσογιάννης, Τσ. Αλιάι και Χ. Γωγιός

Ιωάννα Γκομούζα
ΤΕΥΧΟΣ 862
6’ ΔΙΑΒΑΣΜΑ

«Human Nature» στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ: Μιλήσαμε με τους Χ. Γκέκα, Γκ. Ντόντα, Κ. Ρήγο, Απ. Κουτσογιάννη, Τσ. Αλιάι και Χ. Γωγιό

Η ακαταμάχητη παρόρμηση του έρωτα και η ματιά στην ιστορία και το παρελθόν καθοδηγούν τα βήματα των χορευτών του Μπαλέτου της Εθνικής Λυρικής Σκηνής στη νέα σπονδυλωτή παράσταση Human Nature (από τις 12 Μαρτίου). Μια παραγωγή που έρχεται σε συνέχεια του τρίπτυχου Human Behaviour (στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ, τη διαδικτυακή πλατφόρμα GNO TV και το φεστιβάλ Danza ai Chiostri στο Ρέτζο Εμίλια της Ιταλίας) για να εξερευνήσει οικουμενικές όψεις της ανθρώπινης κατάστασης μέσα από τις χορογραφίες των διεθνώς διακεκριμένων Χάρη Γκέκα και Γκεντιάν Ντόντα αλλά και του διευθυντή του Μπαλέτου της ΕΛΣ Κωνσταντίνου Ρήγου.

Τι λένε, όμως, για τη δημιουργία αυτής της παράστασης οι τρεις χορογράφοι, ο Αποστόλης Κουτσογιάννης και ο Τσέζαρ Αλιάι, οι οποίοι υπογράφουν τη μουσική για τις δύο από τις τρεις χορογραφίες, καθώς και ο συνθέτης Χαράλαμπος Γωγιός σε σχέση με το μουσικό έργο του Δημήτρη Τερζάκη;

"Human nature" από το Μπαλέτο της ΕΛΣ

Human Nature στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ: Ο χορογράφος Χάρης Γκέκας και ο μουσικός Αποστόλης Κουτσογιάννης για την «Έκλειψη»

Ένα ερωτικό κάλεσμα, η «Έκλειψη» του Γκέκα εστιάζει στο σμίξιμο δυο ατόμων, την «πιο ζηλευτή μορφή επικοινωνίας απ’ όλες» όπως σημειώνει ο ιδρυτής της ομάδας Strates, ο οποίος ζει και δημιουργεί στη Γαλλία έχοντας συνεργαστεί και με το Μπαλέτο της Όπερας της Λυόν.

Ο Χάρης Γκέκας στην ΕΛΣ με μια νέα χορογραφία για το τρίπτυχο Human Nature © Ανδρέας Σιμόπουλος

«Η πρότασή μας είναι ένα ερωτικό κάλεσμα που φανερώνει διαφορετικά στάδια της ακαταμάχητης αυτής διάθεσης» δηλώνει ο Χάρης Γκέκας και συνεχίζει: «Ακολουθώντας τη ζεστασιά που πηγάζει από τη μουσική σύνθεση του στενού συνεργάτη Αποστόλη Κουτσογιάννη και την εκτέλεση του Oros Ensemble, οι χορευτές ξετυλίγουν τη διαδικασία της μεταμόρφωσης αυτής. Με διάλογο και ισοτιμία απέναντι στον πόθο, χαρτογραφούν ευγενείς συνθήκες ανύψωσης της ψυχής. Μια αλληγορία προς την τωρινή κοινωνία, η οποία αντιμετωπίζει κατάλοιπα τοξικότητας κάθε φορά που ένα στοιχείο υπερισχύει, και οφείλει να μεταμορφωθεί η ίδια, σε ένα σύνολο πιο ίσο και ανεκτικό, ορίζοντας συντεταγμένες που της ταιριάζουν».

"Έκλειψη" του Χάρη Γκέκα: στιγμιότυπο από την πρόβα © Ανδρέας Σιμόπουλος

Συστήνοντας τη μουσική της παράστασης ο Αποστόλης Κουτσογιάννης αναφέρει πως «αξιοποιεί την ιδέα της έκλειψης ως μουσική αφετηρία. Μέσα από έξι επιμέρους επεισόδια διαγράφει μια ενιαία πορεία, με επίκεντρο την ιδέα του «να είσαι» ως συγκερασμού στοιχείων. Αυτό, ωστόσο, δεν προκύπτει από την τριβή μεταξύ αντίθετων μουσικών συμβάντων αλλά ως αναζήτηση των εσωτερικών επιπέδων μιας ενιαίας μελωδίας. Έτσι, με βασικό άξονα ισχυρά μονοθεματικά επεισόδια, η αφήγηση εξελίσσεται ως εσωτερικός καθρέφτης του ίδιου της του εαυτού. Σαν ένας κόκκος άμμου, το κοίταγμα μέσα στον οποίο αποκαλύπτει ένα αχανές σύμπαν, το μουσικό σώμα εξελίσσεται ως μάζα σωματιδίων, που καμπυλώνεται, σε διαρκή διάλογο με το ανθρώπινο σώμα».

"Έκλειψη" του Χάρη Γκέκα στο τρίπτυχο χορού "Human Nature" στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ © Ανδρέας Σιμόπουλος

Human Nature στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ: Ο χορογράφος Κωνσταντίνος Ρήγος και ο συνθέτης Χαράλαμπος Γωγιός για τα «Τραγούδια χωρίς λόγια»

Το δεύτερο σκέλος της βραδιάς, με τίτλο «Τραγούδια χωρίς λόγια», υπογράφει ο διευθυντής του Μπαλέτου της ΕΛΣ βασίζοντας τη χορογραφία του σε τρεις συνθέσεις του Δημήτρη Τερζάκη, εμπνευσμένες από το μουσικό σύστημα της αρχαιότητας και την αντίδρασή του στην αφόρητη ανάμνηση της γερμανικής κατοχής κατά την παιδική του ηλικία.

Ο χορογράφος και διευθυντής του Μπαλέτου της ΕΛΣ Κωνσταντίνος Ρήγος

«Μαύρο περιβάλλον, αφαιρετικό, εσωτερικό σπιτιού, όχι παράθυρα, όχι πόρτες, ένα τραπέζι, οκτώ καρέκλες, οκτώ μαυροφορεμένοι άνθρωποι, εγκλωβισμός, η ανάμνηση του φαγητού, η ανάμνηση του ύπνου, η ανάμνηση της επαφής, η ανάμνηση της Αντίστασης. Λόγια στον άνεμο, ή λόγια δίχως λέξεις» δίνει επιγραμματικά μια πρώτη εικόνα ο χορογράφος Κωνσταντίνος Ρήγος. «Οι οκτώ πρώτοι χορευτές, σε ένα έργο φτιαγμένο για αυτούς, ψάχνουν διέξοδο σε μια διαδρομή με προδιαγεγραμμένο τέλος. Ακούγοντας τα τρία έργα του Δημήτρη Τερζάκη (Λόγια του ανέμου για βιολί και πιάνο, Απόηχος της κόλασης Α΄ για σαξόφωνο και πιάνο, και Τραγούδια χωρίς λόγια για σόλο βιόλα) μου γεννήθηκαν εικόνες και κινήσεις, βλέμματα και σιωπές για αυτή τη νέα δημιουργία».

"Τραγούδια χωρίς λόγια" του Κωνσταντίνου Ρήγου © Ανδρέας Σιμόπουλος

«Το έργο του Δημήτρη Τερζάκη κατέχει μια ιδιότυπη θέση στον κόσμο της σύγχρονης μουσικής» σημειώνει ο Χαράλαμπος Γωγιός. «Τηρώντας απόσταση από κάθε είδους τυποποιημένες μόδες, ρεύματα ή σχολές, ο διακεκριμένος συνθέτης επιχειρεί να “μπολιάσει” την ευρωπαϊκή νεωτερικότητα με τους γόνιμους χυμούς της οριζόντιας, μελωδικής σκέψης που έχει τις ρίζες της στον πολιτισμό της Ελλάδας και της Ανατολικής Μεσογείου. Η μουσική του αποφεύγει τόσο τα κλισέ του ανατολικότροπου φολκλόρ όσο και τις τυποποιημένες χρήσεις της παραδοσιακής τονικότητας και ατονικότητας, προκρίνοντας αντίθετα μια μεστή, όσο και ριζοσπαστική, απλότητα».

Human Nature στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ: Ο χορογράφος Γκεντιάν Ντόντα και ο συνθέτης Τσέζαρ Αλιάι για τον «Λόφο»

Η βραδιά κλείνει με το έργο «Ο λόφος» πάνω σε πρωτότυπη μουσική του Αλβανού συνθέτη Τσέζαρ Αλιάι. Ο Αλβανός διακεκριμένος χορευτή και χορογράφος Γκεντιάν Ντόντα, που δραστηριοποιείται με έδρα του το Βερολίνο, θέτει το ερώτημα «πόσο μακριά είναι το παρελθόν;».

Ο Αλβανός χορογράφος Γκεντιάν Ντόντα © Valeria Isaeva

Ο ίδιος σημειώνει πως «Η ιδέα για το έργο προέρχεται από μια εικόνα που περιγράφει ο Ελβετός γλύπτης Αλμπέρτο Τζακομέττι στα Γραπτά του: “Έβλεπα τον εαυτό μου σε ένα παράξενο ξέφωτο, έναν αόριστα κυκλικό χώρο [...], τα όρια του οποίου [...] χάνονταν σε μια ατμόσφαιρα ταυτόχρονα πυκνή και ανάλαφρη, όπως και πολύ απαλή. Τριγύρω μου [...] μικροί λόφοι που εναλλάσσονταν σε ακαθόριστες, ασπρουδερές κατασκευές [...]. Όμως αυτοί οι λόφοι –αυτές οι κατασκευές– ήταν πολυσύνθετοι, περιτριγυρισμένοι από αντηχήσεις, κι εγώ αισθανόμουν πως ήταν χειρονομίες, ήχοι από φωνές, κινήσεις, κηλίδες, αισθήσεις από άλλη εποχή, μακριά η μια από την άλλη στον χρόνο [...]. Αυτές οι αισθήσεις που είχαν μετατραπεί σε αντικείμενα υπήρχαν ταυτόχρονα στον χώρο γύρω μου και με γέμιζαν με κατάπληξη…”. Η επιλογή και αναπαράσταση αυτής της αδιάκοπης ροής εικόνων, κατασκευών, αντηχήσεων και σχέσεων ήταν μια σταδιακή διαδικασία μετάβασης, από την ιδέα στην εικόνα και από την εικόνα στην αίσθηση. Στη διάρκεια της δημιουργικής διαδικασίας, όλα τα στοιχεία του έργου όπως η μουσική, ο χορός, τα κοστούμια ή τα σκηνικά φιλτραρίστηκαν διαισθητικά σύμφωνα με τη στιγμή ή την αίσθηση».

«Από τη μουσική σκοπιά, ο χωροχρόνος είναι η γεωμετρική οντότητα όπου όλα τα συμβάντα λαμβάνουν χώρα» αναφέρει ο Τσέζαρ Αλιάι και εξηγεί: «Τεχνικά, το κομμάτι αποτελείται από τέσσερα τμήματα και μια εισαγωγή, που βασίζονται αντίστοιχα σε κάποια χαρακτηριστικά διαστήματα. Ο Βέλγος συνθέτης Ανρί Πουσσέρ δήλωσε ότι “μπορεί κανείς να περάσει από κάποια δίκτυα σε κάποια άλλα “στρέφοντας” απλώς τους άξονες [...] πράγμα που τροποποιεί τις σχέσεις δομικής εγγύτητας ανάμεσα στις νότες και, συνεπώς, την ιεραρχία των διαστημάτων τους”. Κάποιοι μουσικοί φθόγγοι παράγονται ο ένας από τον άλλο, ενώ οι υπόλοιποι ήχοι προέρχονται από τη φύση, όπως η πνοή του ανέμου ή το τρίξιμο των κλαδιών· μερικές φορές επιδιώκεται η μίμηση φυσικών φαινομένων όπως η ηχώ ή τα “νέφη” (αρμονικοί)».

INFO:
Human Nature
Εναλλακτική Σκηνή Εθνικής Λυρικής Σκηνής, Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος
12, 17, 18, 19, 22, 23, 24 Μαρτίου 2023
Ώρα έναρξης: 20.30 (Κυριακή: 19.00)