Constantine Korsovitis: Φωτογραφικό ταξίδι στο θέατρο σκιών της Νοτιανατολικής Ασίας

Γεννήθηκε στο Σίδνεϊ. Στα εφηβικά του χρόνια, ο πατέρας του του έδωσε μια φωτογραφική μηχανή. «Δες αν ταιριάζετε», του πρότεινε. Ταίριαξαν κι αποφάσισε να σπουδάσει την τέχνη της στο Πανεπιστήμιο του Σίδνεϊ, όπου απέκτησε master στη φωτογραφία και τον κινηματογράφο. Το 1998 έκανε την πρώτη ατομική έκθεσή του στην Αυστραλία κι από τότε οι φωτογραφίες του εκτίθενται σε όλο τον κόσμο. Το 1999 τον κάλεσαν στην Τζακάρτα για να φωτογραφίσει το θέατρο σκιών. Γοητεύτηκε. Το 2001 αποφάσισε να ζήσει στη Νοτιανατολική Ασία. Πλέον, ο φωτογράφος Constantine Korsovitis είναι ένας σύγχρονος νομάς που ζει μεταξύ Αυστραλίας, Ινδονησίας, Ταϊλάνδης, Μαλαισίας και Καμπότζης, συλλαμβάνοντας με τον φακό του την πολύμορφη ασιατική κουλτούρα. Η γοητεία που άσκησε πάνω του το θέατρο σκιών τον έκανε να περάσει πίσω απ’ το «πανί», για να αποκαλύψει μέσα από τον φακό του την πνευματικότητα, τα μυστικά και τον τρόπο ζωής των master αυτής της ιδιαίτερης μορφής τέχνης. Ένα μακροχρόνιο project που οδήγησε στην έκδοση ενός βιβλίου και θα συνεχιστεί με τη δημιουργία ενός ντοκιμαντέρ στη Νότια Ινδία. Το project και το βιβλίο του θα παρουσιαστούν τον Ιούνιο στην Blank Wall Gallery στην Κυψέλη.

— Από την Αυστραλία στη Νοτιανατολική Ασία. Τι σε προσέλκυσε;
Η ζωή και η κουλτούρα. Οι ασιατικές πόλεις είναι «πολύχρωμες», έχουν πολλούς διαφορετικούς χαρακτήρες. Για παράδειγμα, η Μπανγκόκ είναι η πόλη που δεν κοιμάται, η πόλη του δρόμου. Μπορείς να βγεις για φαγητό στις δυο η ώρα το πρωί, να φωτογραφίζεις στους δρόμους ανενόχλητος. Στη Μαλαισία και την Ινδονησία, λόγω θρησκείας, είναι λίγο πιο αυστηρά τα πράγματα, αλλά η κουλτούρα τους είναι το ίδιο γοητευτική.

— Ζεις ανάμεσα σε τέσσερις χώρες της Νοτιανατολικής Ασίας. Έχουν κάποιο κοινό σημείο;
Το θέατρο σκιών. Και στις τέσσερις βασίζουν τις ιστορίες του σε δύο ινδικά λογοτεχνικά έπη. Τη «Ραμαγιάνα» και τη «Μαχαμπαράτα». Τα διάβασα και οι ιστορίες τους, που μιλούν για την αιώνια διαμάχη του Καλού και του Κακού, μου άρεσαν ιδιαίτερα. Έτσι, αποφάσισα να κάνω το project.

— Θεωρείται το ίδιο σημαντική τέχνη και στις τέσσερις χώρες;
Στην Ινδονησία είναι το πιο βασικό στοιχείο της κουλτούρας τους. Όπου και να πας, θα δεις παραστάσεις, ο κόσμος το αγαπάει πολύ. Αποτελεί κομμάτι της ταυτότητας του λαού, δεν είναι συνδεδεμένο με την ψυχαγωγία των παιδιών, όπως είναι το θέατρο σκιών στην Ελλάδα. Στις άλλες τρεις χώρες, βέβαια, δεν είναι το ίδιο.

— Σε ποιους λόγους οφείλεται αυτή η διαφορά;
Στην Καμπότζη, το ’70, οι Ερυθροί Χμερ δολοφόνησαν πάνω από 2 εκατομμύρια άτομα, μεταξύ των οποίων και όσους ασχολούνταν με την τέχνη και τον πολιτισμό. Ανάμεσά τους και τους master του θεάτρου σκιών. Δεδομένου ότι η μετάδοση της συγκεκριμένης τέχνης γινόταν από τον δάσκαλο στον μαθητή προφορικά, δολοφονώντας τους δασκάλους διέκοψαν τη συνέχεια της παράδοσης. Μόλις το 1990 άρχισαν να ξαναχτίζουν την κουλτούρα τους. Στη Μαλαισία το πρόβλημα ήταν ότι το θέατρο σκιών ήταν τελετουργικό της ινδουιστικής θρησκείας και, ως μουσουλμάνοι, το απαγόρευσαν για πάνω από δέκα χρόνια. Στην Ταϊλάνδη, λόγω μη αποικιοκρατίας, συνυπάρχουν πολλές διαφορετικές και κατά συνέπεια ανταγωνιστικές κουλτούρες.

— Στο project, τα βήματά σου πέρασαν πίσω από το πανί του θεάτρου. Ποιες ήταν οι εικόνες που αναζητούσες;
Τις ζωές των παικτών χωρίς τη μάσκα του ηθοποιού, εκτός παράστασης. Τις δυσκολίες και την πνευματικότητά τους. Η ζωή των δασκάλων δεν είναι εύκολη. Το βράδυ μπορεί να παίζουν 6 με 7 ώρες. Η «Ραμαγιάνα» έχει πάνω από 200 χαρακτήρες και όλους τους ρόλους τούς υποδύεται ένας άνθρωπος. Έχει βοηθούς μόνο για να του δίνουν τις φιγούρες και μπάντα που παίζει μουσική. Για να γίνεις δάσκαλος απαιτούνται πολλά χρόνια. Παλαιότερα αυτό γινόταν με μαθητεία πλάι σ’ έναν master, σήμερα διδάσκεται στα πανεπιστήμιά τους.

— Οι εικόνες αποτυπώθηκαν στο βιβλίο σου «A Life in Shadows: Shadow theater in South East Asia». Θα μας μιλήσεις γι’ αυτό;
Είναι φωτογραφικό βιβλίο με κείμενά μου, κάτι σαν ημερολόγιο. Ποιους είδα, πώς αισθάνθηκα, πού ένιωσα φιλόξενα και πού όχι. Ήθελα να έχει ο κόσμος μια εικόνα τού τι έκανα, να μπει λίγο στη ζωή μου. Μιλάω για πολιτική, για κουλτούρα, είναι μια καταγραφή σκέψεων. Παρουσιάζω τον τρόπο ζωής των παικτών, την πνευματικότητά τους, την εκπαίδευση, τα σπίτια τους.

— Πού μπορεί κάποιος να το βρει;
Κυρίως μέσω διαδικτύου, γιατί η έκδοση έγινε από τον εκδοτικό οίκο River Books, με έδρα την Μπανγκόκ. Οπότε μέσω του ιστότοπου του εκδοτικού ή του Amazon. Όσοι, βέβαια, ζουν στο Λονδίνο μπορούν να το προμηθευτούν από το εκεί βιβλιοπωλείο του εκδοτικού οίκου.

— Προετοιμάζεις ένα ντοκιμαντέρ για το θέατρο σκιών, το οποίο θα γυριστεί στη Νότια Ινδία. Γιατί εκεί;
Ανταποκρίθηκα σε πρόσκληση ενός θιάσου Ινδών παικτών που γνώρισα. Η Νότια Ινδία είναι η ρίζα του θεάτρου σκιών. Ως τέχνη ταξίδεψε στην υπόλοιπη Ασία μέσω των στρατιωτών, των ναυτικών, των εμπόρων μπαχαρικών και των ιερέων.

— Είσαι χρόνια φωτογράφος. Πορτρέτα, φωτογραφίσεις συναυλιών, εξώφυλλα δίσκων, projects. Υπήρχαν φορές που ένιωσες ότι κάτι δεν πήγαινε καλά με τη φωτογραφία, ότι κάτι σου διέφευγε;
Κάποια στιγμή, κατά τη διάρκεια αυτού του project, ένιωσα κουρασμένος από τα ταξίδια, από την απόσταση από τους δικούς μου, κυρίως από την ψηφιακή εικόνα. Σαν να είχα χάσει το πάθος, τη σπίθα μέσα μου. Γύρισα στην παλιά αναλογική κάμερά μου και στο ασπρόμαυρο. Μέσα από τον φακό της, κατάφερα να πιάσω την πνευματικότητα του θεάτρου σκιών, που μου διέφευγε με την ψηφιακή. Οι ψηφιακές εικόνες ναι μεν ήταν όμορφες, αλλά κάτι έλειπε. Η αγάπη του φωτογράφου. Και την ξαναβρήκα μέσα από την παλιά μου αναλογική. Η επιστροφή σ’ αυτήν ήταν σαν επιστροφή στα παιδικά μου χρόνια.

— Το project και το βιβλίο σου έχουν ήδη παρουσιαστεί στη Νοτιανατολική Ασία;
Έγινε μια μεγάλη έκθεση την οποία και συν-επιμελήθηκα στο Μουσείο Ασιατικής Τέχνης στην Κουάλα Λουμπούρ και μια έκθεση στο Εθνικό Μουσείο Επιστημών στην Μπανγκόκ. Εκτός αυτών, έχω κάνει πολλές παρουσιάσεις του βιβλίου και έχω συμμετάσχει με το project σε εκθέσεις, εργαστήρια και φεστιβάλ.

— Τον Ιούνιο θα παρουσιαστούν και στην Αθήνα. Εκθέτεις, μάλιστα, για πρώτη φορά στην Ελλάδα.
Ήθελα πολύ να εκθέσω στην Ελλάδα. Θα παρουσιάσω το φωτογραφικό project και το βιβλίο από τις 6 έως τις 12 Ιουνίου στην Blank Wall Gallery, στην Κυψέλη. Θέλω πολύ να έρθω σε επαφή με τον κόσμο εκεί που αγαπάει τη φωτογραφία, οπότε σχεδιάζω να μείνω μέχρι τον Οκτώβρη. Σκέφτομαι να κάνω και μια δεύτερη έκθεση στην Αθήνα, αλλά πιο εννοιολογική, για πράγματα που με απασχολούν.

— Είναι αλήθεια ότι έχεις όνειρο να ζήσεις μόνιμα στην Αθήνα;
Από παιδί είχα τον νομάδα μέσα μου, ονειρευόμουν να ζήσω σε μακρινές μεγάλες πόλεις, στο Παρίσι, στη Νέα Υόρκη, αλλά κυρίως στην Αθήνα. Ναι, είναι ένα όνειρο που θέλω να κάνω πραγματικότητα.