Kάθυ Βολταίρα: «Όσο περισσότερο φωτογράφιζα, τόσο περισσότερο δενόμουν με τα έργα»

Σε μια μάντρα, στην οδό Πλούτωνος, στην καρδιά του αθηναϊκού Ελαιώνα, συνάντησε κόρες της μοναξιάς και μαρμαρωμένους πολεμιστές μπροστά σε συνεργεία, πομπές από Καρυάτιδες απέναντι από συρματοπλέγματα…όλοι τους πρόσφυγες του χρόνου. Και λίγο παραμέσα, η φωτογράφος Kάθυ Βολταίρα, είδε ένα παλιό καμίνι, σχεδόν βγαλμένο από κάποιο εργαστήρι αγγειοπλαστικής του αρχαίου Κεραμεικού. «Ομολογώ πως πρόκειται για μια ποιητική εικόνα» μας λέει για την σκηνή που αποτέλεσε αφορμή για το φωτογραφικό της λεύκωμα «Μεταμόρφωσις» που παρουσιάζουν οι εκδόσεις iFocus σε συνεργασία με το βιβλιοπωλείο ΙΑΝΟΣ την Παρασκευή 22 Δεκεμβρίου στις 20.30.

Γεννήθηκε και μεγάλωσε στα Ιωάννινα. Σπούδασε Ιατρική στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και έλαβε την ειδικότητα της αναισθησιολογίας στην Αθήνα, όπου και εξακολουθεί να την εξασκεί. Ο ελεύθερος της χρόνος είναι περιορισμένος αλλά αυτό δεν την εμποδίζει να παρακολουθεί θέατρο και κινηματογράφο, ν' απολαμβάνει όλων των ειδών τις τέχνες, να διαβάζει λογοτεχνία και ιστορία, να βλέπει την οικογένεια και τους φίλους της, αλλά και να ταξιδεύει χρόνο με το χρόνο όλο και πιο πολύ. Σαν χαρακτήρας είναι «γεμάτη αναζητήσεις, πεισματάρα κι επίμονη…δεν ησυχάζει ποτέ». Φωτογραφίζει ανθρώπους και τοπία, στο κέντρο της πόλης, στην αγαπημένη της Ύδρα, όπου σταθεί κι όπου βρεθεί. Η τέχνη της φωτογραφίας εμπεριέχει άλλωστε, για εκείνη την πτυχή της αφήγησης κι έτσι, δύναται να δημιουργεί ιστορίες κι αναμνήσεις.

Συνέντευξη με την φωτογράφο Kάθυ Βολταίρα για το λεύκωμα «Μεταμόρφωσις» 

Τι συμβολίζει ο τίτλος του φωτογραφικού λευκώματος “Μεταμόρφωσις”;
Ο τίτλος του λευκώματος «Μεταμόρφωσις», συμβολίζει τη μεταβολή της ύλης και συγκεκριμένα μιας άμορφης μάζας πηλού, σε έργο τέχνης. Το συγκεκριμένο project προέκυψε, μετά από την προτροπή ενός αγαπημένου φίλου, να επισκεφθούμε ένα Σάββατο του Λάζαρου δυο χρόνια πριν, «το τελευταίο καμίνι της Αθήνας», όπως είπε χαρακτηριστικά. Όταν λοιπόν, πρωτοαντίκρυσα αυτόν τον ελληνικό πήλινο στρατό σε μια βιομηχανική ζώνη της πόλης, πλην της έκπληξης ένιωσα και μια έντονη συγκίνηση.

Από πού αντλείτε έμπνευση για τα έργα σας και ποιο είναι το κύριο κίνητρο πίσω από τα projects σας;
Εμπνέομαι από οτιδήποτε με συγκινεί. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, έμπνευση αποτέλεσε η αίσθηση του ατόπου και άχρονου που μου προκάλεσε η θέαση αυτών των γλυπτών. Ψυχαναλυτικά θα έλεγα πως πίσω από κάθε project μου κρύβεται η δίψα για ολοκλήρωση μιας ενότητας που με αφορά, αλλά και το πώς κάτι τέτοιο θα το επικοινωνήσω με τους γύρω μου.

Τι θα δει κάποιος στο φωτογραφικό σας λεύκωμα και τι ρόλο παίζει η μυθολογία σε αυτό;
Ξεφυλλίζοντας κάποιος το λεύκωμα περιηγείται στο πήλινο σύμπαν, του γλύπτη-κεραμοποιού Χαράλαμπου Γκούμα. Όπως προανέφερα κόρες και πολεμιστές, θεές και θεοί, μυθολογικοί ήρωες, Σφίγγες, Καρυάτιδες και Μούσες παρελαύνουν μπροστά του. Ωστόσο, του δίνεται και η ευκαιρία να παρακολουθήσει βήμα βήμα όλη τη διαδικασία δημιουργίας ενός αγάλματος, ξεκινώντας από μια μάζα πηλού, έως το τελικό στάδιο ψησίματος στην κάμινο. Όσον αφορά τη Μυθολογία, είναι παρούσα σε κάθε σελίδα του λευκώματος.

Τι ήταν για σας το πιο σημαντικό να «δοθεί» μέσα απ’ τον φακό, σε αυτή την αποστολή; 
Πρώτα απ’ όλα η ατμόσφαιρα του χώρου. Αισθανόμουν διαρκώς πώς αυτά τα ατάκτως ερριμμένα αγάλματα, δε γεννήθηκαν απλώς εκεί. Αντιθέτως, ένιωθα πώς βρήκαν ένα ασφαλές καταφύγιο για να σωθούν από τη λήθη. Για μένα η σύνδεση του εργαστηρίου με τον τόπο (μην ξεχνάμε πως ο αρχαίος Κεραμεικός βρίσκεται λίγο πιο πέρα) ήταν συνεχής καθ' όλη τη διαδικασία. Αυτό που άλλαξε είναι πώς όσο περισσότερο φωτογράφιζα, τόσο περισσότερο δενόμουν κι εγώ με τα έργα. Φανταστείτε ότι λίγες μέρες πριν που ξαναπήγα, έπιασα τον εαυτό μου να αναζητά εναγωνίως κάποια απ’ αυτά που είχαν απλώς αλλάξει θέση.

«Δημιουργεί σκηνές, που αποπνέουν μια θεατρικότητα, στην οποία ως ένα βαθμό είχε συμβάλλει και ο γλύπτης με τον τρόπο με τον οποίο έχει τοποθετήσει τα έργα στην αυλή του εργαστηρίου του. Κανένας ειδικός φωτισμός, παρά μόνο το φως του αττικού ήλιου που λούζει τα πρόσωπα και τα κορμιά των μορφών, καθώς και τις πλούσιες πτυχές των ρούχων τους, άλλοτε βαριές και αυστηρές κι άλλοτε μελωδικά καμπύλες και λεπτές να χαϊδεύουν την αβρή γυναικεία σάρκα» είπε για εσάς ο Επίτιμος διευθυντής του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, Νικόλαος Καλτσάς. Μιλήστε μας για τεχνοτροπία της φωτογραφίας σας.
Διαφορετικές γωνιές λήψης, άλλες με πλούσια ηλιοφάνεια, άλλες το σούρουπο, close up, αλλά και ένας συνεχής διάλογος του ενός αγάλματος με το άλλο, μιας και στον κήπο επικρατεί ένα όμορφο χάος. Τα αγάλματα και οι ιστορίες τους με καθοδηγούσαν.

Πώς καταφέρατε να καταγράψετε φωτογραφικά το μόχθο της χειρονακτικής εργασίας του Χαράλαμπου Γκούμα;
Με τον Μπάμπη επικοινωνήσαμε από την πρώτη στιγμή της γνωριμίας μας. Μου μίλησε για τη ζωή του, για την ιστορία της οικογένειας του και την κεραμοποιία που άνθισε στον σύγχρονο Ελαιώνα στις αρχές του εικοστού αιώνα. Το εργαστήριο του είναι το τελευταίο από τα είκοσι περίπου που λειτουργούσαν εκεί. Αντιλαμβάνεστε λοιπόν, πώς αν δεν υπάρξει διάδοχη κατάσταση, θα μιλάμε για ένα «τέλος εποχής». Όλη λοιπόν αυτή η κουλτούρα συνοψίστηκε στο πρόσωπο του Μπάμπη. Φανταστείτε ο στρατός των αγαλμάτων, φτιάχτηκε αποκλειστικά από εκείνον! Ένιωσα λοιπόν, την ηθική υποχρέωση να καταγράψω το μόχθο του, μέσα από τη φωτογραφία.

Ποιο ήταν το πιο αναπάντεχο σε αυτή την εμπειρία και το πιο δύσκολο;
Πολλές δυσκολίες αντιμετώπισα στη φωτογραφική απομόνωση των μορφών. Ήταν σχεδόν αδύνατο μιας και το ένα άγαλμα ακουμπάει πάνω στο άλλο. Επίπονη βέβαια ήταν και η φάση της καταγραφής της όπτησις, του ψησίματος δηλαδή, εξαιτίας των υψηλών θερμοκρασιών, αλλά και του πυκνού μαύρου καπνού.

Ποια είναι η φωτογραφική κατάληξη του σύμπαντος σας; Πώς είναι τα «Ηλύσια Πεδία» της δικής σας Τέχνης;
Ειλικρινά δεν έχω ιδέα. Το μόνο που μπορώ να πω είναι πώς πρόκειται για ένα συναρπαστικό ταξίδι, με αναπάντεχες στάσεις. Από την άλλη θα αποκαλούσα «Ηλύσια πεδία» της καθημερινότητας μου, την ίδια την ενασχόληση με τη φωτογραφία. Είναι ο παράδεισος μου. Λησμονώ καθετί τοξικό, μιας και νιώθω πως με περιβάλει μια αιώνια άνοιξη.

Ποιο είναι το μήνυμα που θέλετε να διαδώσετε μέσα από την τέχνη σας; Πόσο δύσκολο είναι για έναν φωτογράφο να περνά μέσα από τις φωτογραφίες του και μηνύματα;
Το μήνυμα της «Μεταμόρφωσις». Ότι δηλαδή μπορούμε να πλάθουμε και να βλέπουμε τον κόσμο γύρω μας αλλιώς… μεταμορφωμένο και ομορφότερο. Έχει τις δυσκολίες της η αποστολή ενός μηνύματος μέσω της φωτογραφίας. Περισσότερες βέβαια είναι οι δυσκολίες της μη σκηνοθετημένης εικόνας. Κι αυτό γιατί απαιτείται φωτογραφική παιδεία, ευφυΐα κι ετοιμότητα. Ωστόσο, δεν είναι ακατόρθωτο.

Για ποια εικόνα σας νιώθετε περισσότερο περήφανη;
Ξέρετε εδώ η απάντηση είναι κλισέ. Υπάρχουν εικόνες που υπερέχουν τεχνικά και αισθητικά. Αποτελούν όμως όλες μέρος ενός συνόλου. Δε μπορώ να ξεχωρίσω.

Ποια είναι τα συναισθήματα που σας «άφησε» το συγκεκριμένο project;
Εκείνο της χαράς και της βαθιάς ικανοποίησης, μετά από την ολοκλήρωση του. Είναι υπέροχο να κρατάς στα χέρια σου τυπωμένο το έργο σου.

Ποια είναι τα μελλοντικά σας πλάνα; Επόμενο project;
Τρέχουν πολλά project ταυτόχρονα. Αλλά ο επόμενος στόχος είναι η ολοκλήρωση ενός photo book, από το τελευταίο μου ταξίδι στη χώρα των Βάσκων, για ιδία χρήση. Τυπώνω μεγάλο μέρος των φωτογραφιών μου.

Την εκδήλωση θα συντονίσει η Δώρα Λαβαζού, editor in Chief του iFocus, επιμελήτρια και εκδότρια.
Θα μιλήσουν οι: Κάθυ Βολταίρα –  φωτογράφος 
Χαράλαμπος Γκούμας – γλύπτης, αγγειοπλάστης  
Δημήτρης Ταλιάνης – φωτογράφος, εκδότης

Info “Μεταμόρφωσις”
Παρουσίαση Φωτογραφικού Λευκώματος, Ianos, Σταδίου 24, Aθήνα
22 Δεκεμβρίου  2023, 20.30