SALT: Ο φωτογραφικός κόσμος του Κώστα Μασσέρα σε ένα νέο συναρπαστικό λεύκωμα

«Όταν ξεκίνησα να φωτογραφίζω, πίστευα ότι δεν θα έκανα κάτι πολύ διαφορετικό από ό,τι με ευχαριστούσε στην καθημερινότητά μου, να παρατηρώ δηλαδή με κριτική ματιά ό,τι υπήρχε γύρω μου (συν ένα βάρος περίπου ενός κιλού που θα κρέμονταν από τον λαιμό μου).

Με τον χρόνο, τη θέση της “χαράς της διαδικασίας” άρχισε να παίρνει η δημιουργική αναζήτηση και  η επικοινωνία του έργου έγινε μία παράλληλη ανάγκη.

Με ενδιαφέρει πρωτίστως η επικοινωνία με τον θεατή μέσω του έργου και όχι η φιλολογία γύρω από αυτό.

Το SALT δεν είναι μία εργασία που βασίστηκε πάνω σε μία ιδέα, δεν ακολούθησε τις κατευθυντήριες γραμμές ενός κειμένου, δεν εργάστηκα γι’ αυτό με βάση ένα ημερολογιακό πλάνο ή με ωράριο εργασίας. Προσπάθησα να δώσω  τη δική μου ερμηνεία για τον κόσμο που με περιβάλλει και συγχρόνως την άποψή μου για τη φωτογραφία. Είναι ένα προσωπικό έργο. Όπως και το προηγούμενο λεύκωμα, το EXOTIC SUMMER, θα  αναζητήσει ανήσυχους θεατές για να ενεργοποιήσει τη φαντασία τους και να αφυπνίσει τη μνήμη τους. Τίποτα δεν δημιουργείται στην ησυχία.

Το αφιερώνω σε όσους μπορούν να κατανοήσουν τα παραπάνω και ιδιαίτερα στους μαθητές μου» εξηγεί στον πρόλογο του νέου του λευκώματος «SALT» ο φωτογράφος Κώστας Μασσέρας. Ένας συλλέκτης εικόνων της καθημερινότητας που εντυπωσιάζει με τον τρόπο με τον οποίο αποτυπώνει τις αντιθέσεις και τις ομοιότητες, την αρμονία και το χάος που συνυπάρχουν σε αυτή.

Χειμωνιάτικος Ήλιος: Μία φωτογραφία μιλάει μόνο για τον εαυτό της

«Σε μία από τις φωτογραφικές περιπλανήσεις μου, βρέθηκα σε έναν μικρό όρμο, ένα φυσικό λιμάνι του νότου.

Κοίταζα γύρω μου το τοπίο. Λίγες ξύλινες ψαρόβαρκες που χόρευαν σε βρώμικα νερά, βράχια μαύρα από την πίσσα, πλαστικά μπουκάλια σκορπισμένα παντού. Άλλος ένας σκουπιδότοπος με παράλληλες χρήσεις. Τίποτα σπουδαίο.

Στην άλλη άκρη της παραλίας, ένα ζευγάρι βάδιζε αργά προς το μέρος μου. Ήταν τυλιγμένοι στα παλτά τους, σκυφτοί με τα χέρια στις τσέπες, φαίνονταν να συζητούν πολύ σοβαρά. Σήκωσα τη μηχανή μου κοιτάζοντας ξανά το τοπίο, από κάπου να πιαστώ. Προσπαθούσα να μεταμορφώσω την πραγματικότητα που έβλεπαν τα μάτια μου σε μία άλλη που θα αναγνώριζε η ψυχή μου. Μάταιος κόπος. Τις προσπάθειές μου διέκοψε ένα χέρι στον ώμο μου. Γύρισα και είδα έναν ψηλό ξανθό άνδρα, έναν σαρανταπεντάρη με ξεπλυμένα μάτια να μου προτείνει μια μικρή φωτογραφική μηχανή που κρατούσε στο άλλο χέρι. Λίγο πιο πίσω του, μια από τις τελευταίες φυσικές καστανές που έχουν απομείνει. Με κοίταζε μέσα από τα σκούρα γυαλιά της. Στήθηκαν απέναντί μου και αναρωτήθηκα αν υπήρχε πιο γελοίο πράγμα στον κόσμο από το να τους πω να «χαμογελάσουν». Σαν η φωτογραφία να αφορούσε κάποιους άλλους, εκείνος κοίταζε αδιάφορα, ανέκφραστα μπροστά στον φακό, ενώ η γυναίκα είχε στρέψει το βλέμμα της μπροστά προς τον φιδωτό δρόμο.

Επέστρεψα τη μηχανή που χώθηκε γρήγορα μέσα στην αριστερή τσέπη του παλτού. Ύστερα από λίγα λεπτά ακόμα αμηχανίας, η γυναίκα τράβηξε προς το κόκκινο φιατάκι της και, αργά, χωρίς να ρίξει ούτε ματιά πίσω της, άρχισε να ανεβαίνει το βουνό. Όλο αυτό το διάστημα, ο άνδρας κοίταζε προς τη θάλασσα σιωπηλός και ξαφνικά, έβγαλε τη φωτογραφική μηχανή από την τσέπη του και την πέταξε με δύναμη μακριά στο νερό. Κοιτούσα σα χαμένος το σημείο όπου θα ’πρεπε να βρίσκεται το πειστήριο ενός πιθανού έρωτα, ενώ εκείνος, μέσα στη μαύρη κούρσα του, απομακρυνόταν βιαστικά. Ήταν το τέλος μιας σχέσης που κανείς τους δεν θα ήθελε να θυμάται.

Καθώς έπαιρνα τον δρόμο της επιστροφής, ένας ασθενικός χειμωνιάτικος ήλιος μου χάιδευε το πρόσωπο και μια σκέψη πέρασε από το μυαλό μου: χωρίς την φωτογραφία δεν υπήρχε καμιά απόδειξη για το ίδιο το γεγονός. Αλλά πάλι μια φωτογραφία μιλάει μόνο για τον εαυτό της. Αυτό που βλέπουν τα μάτια μας δεν είναι αρκετό. Χαμογέλασα, γιατί τελικά φωτογραφίζουμε ψευδαισθήσεις και όχι αποδείξεις κι αυτό είναι μια παρηγοριά καθώς η αλήθεια είναι πολύ σκληρή για να αποτυπωθεί» σημειώνει χαρακτηριστικά ο Κώστας Μασσέρας στο συνοδευτικό κείμενο που θα συναντήσει ο θεατής-αναγνώστης στο λεύκωμα «SALT».

Λιμάνια που αναδύονται - Ο εικαστικός φωτο-κόσμος του Κώστα Μασσέρα μέσα από τη ματιά του Χάρη Καμπουρίδη

«Ο Κώστας Μασσέρας διερευνά το θέμα του με εικαστικό ανιχνευτικό βλέμμα και το αποτυπώνει με φωτογραφική αποφασιστικότητα, στα όρια της επιγραμματικότητας.

Ως ευρύτερο θεματικό πλαίσιο πρόκειται για φωτογραφίες λιμανιών, σε όλο το εύρος της έννοιας, από λιμάνια με αγκυροβολημένα πλοία, μέχρι μικρούς κόλπους στην άμμο, λιμάνια κυριoλεκτικά και άλλα συμβολικά.

Ο χώρος διερευνάται και καταγράφεται στις προοπτικές διαστάσεις του, άλλοτε με φωτιστικές αντανακλάσεις που διατρέχουν τη σύνθεση και άλλοτε με την προσεγμένη τοποθέτηση μικρότερων θεμάτων στη σύνθεση, έτσι ώστε να δημιουργείται θεατρικότητα και αλληλεπίδραση: Ένα άνοιγμα στα σύννεφα που αφήνει δέσμες από ηλιακό φώς να καρφωθεί στο βάθος του ορίζοντα, ένας ψαράς μόνιμος σαν την άγκυρα του καραβιού παραπέρα, φανοστάτες της παραλίας που συμπαρατάσσονται με κατάρτια από πλεούμενα σε κάθετη συστοιχία, αλλά και άλλα εύγλωττα οπτικά συμπλέγματα όπως ένα πλαίσιο στη προβλήτα που λειτουργεί ως ένθετο κάδρο μέσα στην ίδια τη φωτογραφική σύνθεση, δείχνουν το πόσο αναλυτικά, δημιουργικά, αλλά και λακωνικά ο Μασσέρας ερευνά την επικοινωνιακή δύναμη των θεμάτων του και το πόσο κατόπιν τα αξιοποιεί εκφραστικά, με τις νοητικές και συμβολικές προεκτάσεις τους.

Εκεί όπου το χρώμα ενεργοποιείται ιδιαίτερα, ο καλλιτέχνης αφήνει την δύναμη της υφής των υλικών και της χρωματικής έντασης να προσθέσουν ένταση στη σύνθεση. Οι φωτιστικές τονικότητες κλιμακώνονται έτσι ώστε να διαβάζεται η εικόνα χωρίς απότομες μεταβάσεις, αλλά ο Μασσέρας δεν διστάζει να αξιοποιήσει τα κοντράστ εκεί όπου χρειάζεται, όχι από ρητορική αλλά για να αποδώσει την αντίθεση που αναδύει το ίδιο το θέμα. Το εύρος επίσης του φακού έχει ενεργό και προσεγμένο ρόλο, άλλοτε για να αυξήσει την δραματικότητα ενεργοποιώντας πολλά θέματα σε ένα ευρυγώνιο καδράρισμα και άλλοτε αφήνοντας το τοπίο στον ρεαλισμό της κανονικής γωνίας λήψης.

Κρυφά και διακριτικά είναι τα μηνύματα που αναδύουν τα λιμάνια του Μασσέρα. Οι χώροι ασφάλειας, τα λιμάνια, μετατρέπονται σε χώρους με εκκρεμότητες από το παρελθόν αλλά και το παρόν, πατρίδες μεταιχμιακές ανάμεσα σε εναλλακτικές καταστάσεις, πάντως όχι τελικοί προορισμοί κάποιων ταξιδιών, όσο τόποι για ανασυγκρότηση.

Σαν έμμονες ιδέες, ιδωμένες σε κάποια βαθιά όνειρα και καλά στερεωμένες στη συλλογική μνήμη, μοιάζουν αυτές οι συνθέσεις, αρχέτυπα διαχρονικά και δυναμικά που αναδύονται μέσα από τις εικόνες που αντικρίζει το βλέμμα στο λιμνάζον παρόν» είχε γράψει σε κείμενό του τον Απρίλιο του 2008, ο Χάρης Καμπουρίδης, Ιστορικός Τέχνης – Σημειολόγος, Μέλος της Academia Europaea.