Η Εγκράτεια Ρούμπου κάποιες φορές ακούει τόσο δυνατά το μέσα της

Ο Εικαστικός Κύκλος ΔΛ παρουσιάζει την έκθεση μιας Θεσσαλονικιάς ζωγράφου όπου η βύθισή της χωρίς ανάσα σε λέξεις, χρώματα, σχήματα και αρχαιολογίες ύπαρξης φέρνει στο φως τις λάσπες του Μπέκετ από το Πώς είναι και τα παγωμένα δάκρυα της Σάρα Κέιν. Σκαλίζοντας φράσεις του Δάντη και ιερογλυφίες που περιδινίζονται ανάμεσα στο έρεβος και το φως, η Εγκράτεια Ρούμπου στην έκθεση «Κάποιες φορές ακούω τόσο δυνατά το μέσα μου» παράγει ένα πολύ δυνατό memoir, όπου η οικειο-ποίηση των δονήσεων των άλλων πολλαπλασιάζεται και ακούγεται δυνατότερα όπως την αναπαράγει του αντηχείου του εαυτού της. Και ορίστε περισσότερες λέξεις, εικόνες και ένας πλήρης οδηγός κατανόησης για το χρονικό των εικόνων που θα δείτε.

Θυμάμαι τη Mitra, την έκθεσή σας το 2018 στο Γενί Τζαμί της Θεσσαλονίκης. Ήταν μια εγκατάσταση όπου μαζί με το δένδρο, τις ρίζες και τα κλαδιά του, εκθέσατε πίνακες με λέξεις του Μπέκετ, του Γκίνσμπεργκ, του Δάντη και της Κέιν, όπως κάνετε και στην Αθήνα. Είναι η δουλειά σας από εκείνη την περίοδο ή νέα έργα, που όμως εμμένουν να στροβιλίζουν τα χρώματα και τις λέξεις τους γύρω από τους κυρίους Σάμιουελ, Άλεν και Αλιγκέρι, συν φυσικά τη μελαγχολική Σάρα;
Χαίρομαι που η μνήμη της προηγούμενης δουλειάς μου στο Γενί Τζαμί είναι ζωντανή. Που οι ρίζες του δέντρου εξαπλώνονται στο σήμερα. Όπως το δέντρο Socratea exorrhiza, που ευδοκιμεί στις χώρες της Λατινικής Αμερικής, μπορεί να αλλάξει θέση χάρη στις ρίζες του καθώς αλλάζουν οι εποχές, δημιουργώντας καινούργιες λίγο μακρύτερα από το αρχικό σημείο, εγκαταλείποντας τις αρχικές, σε καινούργιους τόπους όπου υπάρχει περισσότερο φως, έτσι συμβαίνει και με τη δική μου δουλειά. Είναι μια διαδικασία μεταμόρφωσης μέσα από μια ζωγραφική πράξη, αλλά που, όπως πολύ ωραία είπατε, «τα χρώματα και οι λέξεις στροβιλίζουν γύρω από τους κυρίους Σάμιουελ, Άλεν και Αλιγκέρι, συν φυσικά τη μελαγχολική Σάρα», οι οποίοι εξακολουθούν να λειτουργούν ως ρίζα, αλλά ταυτόχρονα εγκαταλείποντας κάθε προηγούμενη δικλείδα ασφάλειας.
Πρόκειται για ένα νέο ταξίδι αναζήτησης, μια νέα βουτιά στον καμβά και στο αβέβαιο της ανθρώπινης ύπαρξης. Συνολικά 36 έργα, εκ των οποίων τα δεκαεννέα (19) εκτίθενται στον Εικαστικό Κύκλο ΔΛ από τις 28 Σεπτεμβρίου, ημέρα εγκαινίων, έως και τις 25 Οκτωβρίου. Παράλληλα σε συνεργασία με τη γκαλερί METAMORFOSIS, εγκαινιάζουμε έκθεση στις 13 Οκτωβρίου με διάρκεια έως τις 11 Νοεμβρίου όπου θα εκτεθούν τα υπόλοιπα έργα μου.
Η συνεργασία των δυο γκαλερί μου δίνει τη δυνατότητα να δείξω ταυτόχρονα με την Αθήνα και στην πόλη μου τη Θεσσαλονίκη όλη αυτή τη δουλειά. Κάτι που με κάνει πολύ χαρούμενη.

Μιλήστε μου για τον πυρήνα της δουλειάς σας. Βλέποντας τη ζωγραφική σας, θα την αποκαλούσα περισσότερο χειρονομία με σκέψη και πολλαπλά ψυχολογικά υπόβαθρα σημαίνοντος και σημαινόμενου. Κολάζ, αντάρες, διαστήματα σαν ταχυδρομικά γράμματα από την Κόλαση ή το εργαστήρι του Τζάκσον Πόλοκ, παρά ευάρεστα θέματα με αγρούς, τοπία, λουλουδάκια και καρδιές. Και έπειτα ο τίτλος. Τι είναι αυτό που κάποιες φορές ακούγεται τόσο δυνατά από μέσα σας, που επισκιάζει όλα τα έξω και επιζητεί να βγει ορατό στο προσκήνιο; 
Η ανάγκη μου να βυθιστώ κάτω από την επιφάνεια, η βύθιση στη λάσπη του S. Beckett στο «Πώς Είναι», στο 4.48, στο Λαχταρώ της Σάρα Κέιν, η κατάβαση στην Κόλαση του Δάντη, αποτυπώνεται μέσα από ένα εσωτερικό σύστημα επαναλαμβανόμενων εικόνων και αναμνήσεων. Διαφορετικές σημειώσεις που συνομιλούν πάνω στη ζωγραφική επιφάνεια. Κείμενα στα οποία επεμβαίνω ζωγραφικά, ανακατεύονται και ξαναγράφονται από την αρχή. Λέξεις, φράσεις, σημάδια και στίγματα που προκύπτουν από την επαναλαμβανόμενη γραφή, μια γραφή αυτόματη, ένας εικαστικός εξαγνισμός. Τη χειρονομία, την ύλη του χρώματος, τη συνύπαρξη και την πάλη όλων αυτών των στοιχείων στην ίδια τη ζωγραφική επιφάνεια. Αυτό το «σκάλισμα», το «σκάψιμο» στα διαφορετικά επίπεδα που προκύπτουν με φέρνει αντιμέτωπη με το βάρος της ίδιας της ύπαρξης.
Αγαπώ τη «σιωπή». Μέσα σε αυτήν έχω ακούσει τις καλύτερες ιστορίες. Εμπιστεύομαι το δυνατό μου ένστικτο. Δημιουργώ. Και η δημιουργία θέλει να ακούς το μέσα σου, να συνδέεσαι με όλα όσα σε έχουν καθορίσει. Τα δύσκολα και τα εύκολα. Όσο πιο βαθιά βουτάς, τόσο μεγαλύτερος ο κραδασμός.
Και όπως «σκαλίζω» τον καμβά στα διαφορετικά επίπεδα που δημιουργεί η ύλη μέχρι να αποκαλυφθεί αυτό που με ικανοποιεί, αν με ικανοποιεί, έτσι και η φωνή γίνεται πιο δυνατή και πολλές φορές τόσο εκκωφαντική. 

Ζείτε στη Θεσσαλονίκη και διδάσκετε τέχνη στο Κολλέγιο Ανατόλια. Από την επαφή σας με τα παιδιά, πόσα ξέρουν τη Σάρα Κέιν, πόσα διαβάζουν Μπέκετ και πόσα μπορούν να εστιάσουν σε κάτι έξω από την επικράτεια του κινητού τους; 
Το κολλέγιο Ανατόλια είναι ένα σχολείο που προσφέρει πολλά στους μαθητές του. Οι εκπαιδευτικοί έχουν υψηλό γνωστικό επίπεδο, αγάπη και βαθιά γνώση του αντικειμένου τους, που συνεχώς εξελίσσεται. Είναι δίπλα στους μαθητές. Στο σχολείο μας, ειδικά στο μάθημα των αγγλικών, οι εκπαιδευτικοί διαλέγουν ελεύθερα τη λογοτεχνία που διδάσκουν, και ξέρω ότι έχει διδαχτεί Μπέκετ.
Όσο για τη Σάρα Κέιν, έχουμε συμπεριλάβει ποιήματα της σε ανθολογία λογοτεχνίας που διδάσκεται.
Σε συζητήσεις μας περί τέχνης αναφέρω στους μαθητές μου πως Τέχνη είναι η στάση μας απέναντι στην ίδια τη ζωή και ότι αυτό απαιτεί μια σφαιρική και πολύπλευρη ανάπτυξη του ίδιου μας του εαυτού σε συναισθηματικό, κοινωνικό και συμπεριφορικό επίπεδο, κάτι που έρχεται σιγά σιγά μέσα από συνεχή προσπάθεια. 
Αυτά είναι και τα εφόδια που θα βοηθήσουν τα παιδιά, ακόμη και αν είναι εστιασμένα σε δεδομένα που στην εποχή επικρατούν, μεταξύ άλλων το κινητό, να μάθουν τον τρόπο να ξεχωρίζουν τι είναι αυτό που τους βοηθάει να πάνε μπροστά, να μάθουν να επιλέγουν, να προστατεύονται, να έχουν αισθητική απέναντι στην ίδια τη ζωή, να πετύχουν τα όνειρά τους.

Καλλιτέχνης στη Θεσσαλονίκη: πόσο φιλική επαγγελματικά είναι η πόλη, για όποιον θέλει να αφιερωθεί μόνο στην τέχνη του χωρίς την ανάγκη άλλων βιοποριστικών αντιπερισπασμών; 
Η Θεσσαλονίκη είναι μια πόλη ζωντανή, με παλμό, που θα μπορούσε να συνδυάσει πολλά. Ωστόσο είναι πολύ δύσκολο να αφιερωθείς μόνο στην τέχνη σου. Και το πρόβλημα δεν είναι μόνο γεωγραφικό. Είναι πολλές οι παράμετροι.
Από την άλλη πλευρά, στους σιωπηρούς μονολόγους με τον εαυτό μου, στις βραδινές δημιουργικές μου στιγμές στο εργαστήριό μου, τις νύχτες που όλα ηρεμούν και οι δημιουργικές σκέψεις κάνουν πάρτι στο μυαλό μου, λέω, ή μήπως το δικαιολογώ…;, πως τουλάχιστον έτσι δε χρειάζεται να συμβιβαστώ, ούτε να κάνω εκπτώσεις στα θέλω μου περί τέχνης.

Μιλήστε μου για το Λαχταρώ και το 4:48 Ψύχωση της Σάρα Κέιν. Υποψιάζομαι πως τα έργα της, υπαρξιακά, κάπως πρέπει να σας έχουν σημαδέψει…
Οι λέξεις για μένα έχουν γοητεία, ήχο, ρυθμό, νόημα. Δεν τις επιλέγω τυχαία. 
Και τα δύο αυτά έργα, όπως και το έργο του Σάμουελ Μπέκετ, Πώς Είναι, σε βυθίζουν και σε επαναφέρουν στην επιφάνεια, και μετά πάλι από την αρχή, σε ένα επαναλαμβανόμενο ταξίδι αναζήτησης.
To Λαχταρώ. Σπαρακτικό, διεισδυτικό, βαθιά ερωτικό, πολυεπίπεδο. Δονεί ολόκληρη την ύπαρξή σου. Ο ρυθμός του, αυτή η σπαρακτική φωνή που αγωνιά να πιαστεί από κάπου, το ξέσκισμα της σάρκας που σου προκαλεί όταν το διαβάζεις. Αντίστοιχα τα συναισθήματα και με το 4.48. Η χωρίς ανάσα βύθιση, οι εσωτερικές δονήσεις, το αγκομαχητό, η αδιάκοπη εσωτερική πάλη αφήνουν εκκωφαντικό αποτύπωμα. 
Η ίδια ακριβώς πάλη συμβαίνει κατά τη διάρκεια της ζωγραφικής πράξης. Η σχεδόν ερωτική σχέση με το έργο τέχνης την ώρα της δημιουργίας, αυτή η βουτιά στο μέσα σου, που αν και δεν ξέρεις πού θα σε οδηγήσει, τολμάς να την επαναλαμβάνεις.

Εγκράτεια, τι υπέροχο όνομα! Αλλά και πόσο καταπιεστικό αν, λαμβάνοντάς το σοβαρά υπ’ όψιν σας, αποφασίσατε να τηρήσετε την προδιαγραφή που θέτει για μια ζωή συνετή και χωρίς εξάρσεις. Πώς σας φωνάζουν οι φίλοι σας; Αλλά και (σοβαρά το ρωτώ) πόσο κοντά ή μακριά μένετε από την παραίνεση περί εγκράτειας, σε ό,τι αφορά το μέγεθος των θέλω και των επιθυμιών σας;
Σας ευχαριστώ πολύ! Η αλήθεια είναι πως αγαπώ την ιδιαιτερότητα που κουβαλάει το όνομά μου. Δεν το νιώθω καταπιεστικό, ακόμη και αν κάποιος επιλέξει να τηρήσει τις επιταγές που θέτει η Εγκράτεια για μια ζωή συνετή χωρίς εξάρσεις αυτή είναι μια από τις επιλογές.
Aς επιλέξουμε το μονοπάτι που θα ακολουθήσουμε, ή τουλάχιστον θα έπρεπε να έχουμε την εσωτερική ελευθερία να το κάνουμε, βουτώντας από την επιφάνεια, από το φως, στο έρεβος του εαυτού μας. Και μετά για λίγο ακόμη στο φως για μια ανάσα. Για να ξανακοιτάξουμε λίγο ακόμη μέσα μας, σε μια βουτιά ακόμη…και να, πάλι αυτή η φωνή που κάποιες φορές ακούμε τόσο δυνατά μέσα μας, που αν την εμπιστευτούμε…. Ας επιλέξουμε.
Οι φίλοι μου λοιπόν, με φωνάζουν Κάτια, αλλά και κάποιοι λίγοι Εγκράτεια.
Όσο για τη δική μου επιλογή σχετικά με τα χαρακτηριστικά που προσδίδει το όνομα μου, δεν επιλέγω τις εξάρσεις σε σχέση με τους ανθρώπους που είναι δίπλα μου.
Είμαι ένας άνθρωπος που παθιάζεται με όσα αγαπά και η τέχνη είναι ένα από αυτά. Η ζωγραφική πράξη είναι μια διαδρομή πολλές φορές επίπονη, απαιτητική. Οι εσωτερικοί κραδασμοί είναι έντονοι, οι σκέψεις, οι ιδέες έρχονται με ιλιγγιώδη ταχύτητα η μια δίπλα στην άλλη. Εκεί παλεύω με το μέσα μου. Και όταν πια δεν μπορώ να παλέψω άλλο, η Εγκράτεια με επισκέπτεται.
Παθιάζομαι με τα ταξίδια, τη μουσική, τον κινηματογράφο, το καλό φαγητό, την καλή παρέα, ό,τι δημιουργικό που εξιτάρει το μυαλό μου, με τον έρωτα και την αγάπη.

Ας μιλήσουμε λίγο ακόμα για την πόλη: δώστε μου τα αγαπημένα σας μέρη για ποτό, φαγητό και περιπάτους. Έχετε συγκεκριμένα στέκια λόγω μουσικής, γεύσης ή άλλων ποιοτικών χαρακτηριστικών που σας μαγνητίζουν; 
Αγαπώ τις βόλτες με το αυτοκίνητο τη νύχτα, χωρίς συγκεκριμένο προορισμό. Οι εικόνες που περνούν γρήγορα από μπροστά μου σε συνδυασμό με την ατμόσφαιρα από τα φώτα στους δρόμους της πόλης μου δημιουργούν μια αίσθηση κινηματογραφική, ντοκιμαντερίστικη. Λατρεύω τον κινηματογράφο. Είναι και μια επιθυμία μου να «μπλέξω» τις δυο αυτές τέχνες.
Μου αρέσει να χάνομαι σε μέρη που δεν φαίνονται με την πρώτη ματιά, που κάποτε είχαν ζωή, στοές, νεοκλασικά κτίρια, να ανακαλύπτω καινούργιες διαδρομές και περιοχές που αν και φαινομενικά εγκαταλελειμμένες, έχουν να σου διηγηθούν μια ιστορία. Οι δρόμοι στη Συγγρού, στην Πτολεμαίων, στην Ερνέστ Εμπράρ έχουν μια ενέργεια που με γοητεύει. 
Το ίδιο συναίσθημα μου προκαλεί και η βόλτα στο αεροδρόμιο. Δεν πηγαίνω μόνο όταν πρόκειται να ταξιδέψω κυριολεκτικά, με ταξιδεύει και αυτό, σε κάποιες από τις βόλτες μου εκεί. Μου αρέσει να παρατηρώ τους ανθρώπους που πηγαινοέρχονται, τα αεροπλάνα που φεύγουν ή επιστρέφουν, μου προκαλούν μια αίσθηση ελευθερίας.
Απολαμβάνω το πολύ νόστιμο και προσεγμένο φαγητό του Όμικρον στα Λαδάδικα, όπου οι γεύσεις του έχουν την ίδια ζεστασιά με την πάντα υπέροχη εξυπηρέτηση του Ηλία που μας υποδέχεται με χαμόγελο.
Της + Τροφής, που με περίτεχνο τρόπο συνδυάζουν φαινομενικά παράταιρες γεύσεις με μαεστρία και ποιότητα, τις εξαιρετικές γεύσεις του εστιατορίου Salonica.
Λατρεύω τις τυρόπιτες της Βλάστης στην Παπάφη, την πίτσα από την Pizza Greca στην Τριανδρία και φυσικά μπουγάτσα από το Βασιλείου και τον Μπαντή και τρίγωνα από το ζαχαροπλαστείο Ήλιος.
Τον πρωινό μου καφέ, στον δρόμο για τη δουλειά από το Βonjour στη Γρηγορίου Λαμπράκη, γιατί μου αρέσει σε κάθε γουλιά καφέ να βλέπω ξανά και ξανά τα υπέροχα μηνύματα που γράφουν η Ειρήνη, η Λιάνα και η Φωτεινή πάνω στα καπάκια του καφέ και η μέρα μου να ξεκινά με γλύκα, αν και πίνω τον καφέ μου σκέτο.

Επιστρέφω στα δυνατά και τα μέσα σας: Τι key points θα δίνατε στον θεατή που θα έρθει να δει την έκθεση, προκειμένου να μπει γρηγορότερα στο κλίμα; Ή μήπως ό,τι κατάλαβε κατάλαβε, και όσοι θα προσέλθουν, απλά ας έχουν τις κεραίες τους σε εγρήγορση; 
Να ακούσει δυνατά το μέσα του.
Να νιώσει τις εσωτερικές δονήσεις που του προκαλεί ή ζωγραφική επιφάνεια. Να δει κάτω από το πρώτο επίπεδο, τα διαφορετικά επίπεδα. Να σκαλίσει, να σκάψει.
Είναι αυτό το σημείο όπου ο ζωγραφικός μονόλογος μετουσιώνεται σε διάλογο με όποιον έχει τολμήσει να κάνει έστω και μόνο μια βουτιά στο αβέβαιο της ανθρώπινης ύπαρξης. Πρόκειται για ταξίδι αναζήτησης. Μια διαδρομή δύσκολη, όπου οι λέξεις και οι εικόνες δημιουργούν ρωγμές. 
«Συντροφιά» σε αυτή τη διαδρομή μια φωνή, ο ίδιος μας ο εαυτός, με τη μορφή αναμνήσεων, σκέψεων, συναισθημάτων. Σκέψεις, και συναισθήματα, είναι τα χρώματα, τα σχέδια, τα σημάδια, τα κομμάτια χαρτιού και τα αποκόμματα με φράσεις συνειδητές ή και ασυνείδητες, τα επαναλαμβανόμενα μοτίβα, οι σημειώσεις μέσα σε σημειώσεις, παράδοξες λεπτομέρειες που ίσα ίσα γίνονται αντιληπτές από τον θεατή ή άλλες φορές μόλις που φαίνονται, σε ένα κάλεσμά μου να πλησιάσει ακόμη πιο κοντά. Λέξεις, που, αν και άηχες, η σιωπή τους προκαλεί, θραύσματα «μουρμουρητού» της ίδιας της ύπαρξης που στρέφεται στο μέσα της. Στροφή έσω. Εσωτερική βύθιση. 
Σκέψεις, συναισθήματα και βιώματα, οι άλλοι κι εγώ σε μια συνύπαρξη εικαστική.
Για μια ανάσα, σε μια ακόμη βαθύτερη βύθιση στο «κάποιες φορές ακούσω τόσο δυνατά το μέσα μου».

Εγκράτεια Ρούμπου, Κάποιες φορές ακούω τόσο δυνατά το μέσα μου
Επιμέλεια: Ίρις Κρητικού
Εικαστικός Κύκλος ΔΡ, Ακαδημίας 6, έως 25/10