Η Μαρία Κριαρά είναι μία νέα Αθηναία, εικαστικός και αρχιτέκτονας, που ετοίμασε και παρουσιάζει (από Πέμπτη 26/6) την πρώτη της ατομική έκθεση. Η έκθεση αποτελείται από σχέδια με μολύβι σε χαρτί και μία προβολή βίντεο υπό τον τίτλο Cogito./"I Think, Therefore I Am... A Rhinoceros" και εκπλήσσει όχι μόνο για τη σύλληψή της αλλά και, εκ πρώτης όψεως τουλάχιστον, για την εντυπωσιακή ακρίβεια των φωτορεαλιστικών της εικόνων. Προφανώς η δημιουργία τους μπορεί να οδηγεί σε μία κατάσταση «ζεν» αλλά ακόμα και η παρατήρησή τους είναι μία θαυμάσια και ελαφρώς υπνωτική εμπειρία.
Όπως αναφέρει το δελτίο τύπου:
«Ο τίτλος της έκθεσης Cogito (=νομίζω), έχει πολλαπλές αναφορές σε αυτή την ιστορία του “νομίζειν” αλλά και άμεση αναφορά στον Ρινόκερο του Dürer, το γνωστό χαρακτικό του μεγάλου ζωγράφου το οποίο βασισμένο αποκλειστικά σε γραπτές μαρτυρίες και πρόχειρα σκίτσα τρίτων (ο ίδιος ο Ντύρερ όπως και η πλειοψηφία των Ευρωπαίων το 1515 δεν είχαν δει ποτέ ρινόκερο από κοντά) και παρ΄ότι αναπαριστά το ζώο ως φέρων πανοπλία και διάφορα άλλα σχεδόν φουτουριστικά εξαρτήματα, θεωρείτο η πιστή αναπαράσταση του ρινόκερου για περίπου 3 αιώνες.
Ταξινομημένα σε ζευγάρια, τριάδες ή τετράδες τα σχέδια της με την τρομακτική, σχεδόν φωτορεαλιστική σχεδιαστική δεξιοτεχνία που τα διακρίνει, αρθρώνονται σε μικρά σύνολα με “εκλεκτικές συγγένειες” σχηματίζοντας έναν αστερισμό από εικόνες με σαφείς αναφορές στον Άτλαντα της Μνημοσύνης του Aby Warburg, ένα από τα πιο αξιοπερίεργα αντικείμενα στην ιστορίας της τέχνης που αποτελεί μία καλειδοσκοπική και αινιγματική αναδιάταξη του γερμανού ιστορικού τέχνης και θεωρητικού βασισμένη στην έρευνα και το διαλογισμό μιας ολόκληρης ζωής γύρω από την εικόνα.»
Ζητήσαμε από την Μαρία Κριαρά να απαντήσει σε μερικές ερωτήσεις μας.
Τα έργα σας διακρίνονται για την «τρομακτική, σχεδόν φωτορεαλιστική σχεδιαστική δεξιοτεχνία» τους. Κάπου μέσα σε αυτόν τον φωτορεαλισμό κρύβετε κάποιες σουρεάλ λεπτομέρειες;
Χαμογελάω κάπως, γιατί, ενώ συνήθως μου ‘προσάπτουν’ συγγένεια, είτε με το ένα είδος, είτε με το άλλο, σπανίως μου συμβαίνει και για τα δύο... ταυτόχρονα. Όμως, όσο κι αν βρίσκω εύλογες τις συνδέσεις, προσωπικά αισθάνομαι εξίσου ξένη και με τις δύο.
Ενδιαφέρομαι σε μεγάλο βαθμό για αυτό που κάνει δυσδιάκριτα τα όρια μεταξύ πραγματικού και φανταστικού, αλλά δε θεωρώ το φωτορεαλισμό ή το σουρεαλισμό το προνομιακό πεδίο διερεύνησης κανενός απ’ τα δύο αντίστοιχα. Ιδίως τα σχέδια της τελευταίας δουλειάς αντλούν ένα μεγάλο μέρος των εικόνων τους από αρχειακό υλικό, που αφορά δοκιμές, επιστημονικά πειράματα, ιατρικές επεμβάσεις, ιστορικές δίκες, μετακομίσεις μουσείων... Αντιλαμβάνομαι, ασφαλώς, αυτό που κανείς προσλαμβάνει ως περίεργο ή «σουρεαλιστικό» σε αυτές τις κατά τα άλλα πολύ «πραγματικές» εικόνες, ή ακόμη στο σχέδιο με τον ταχυδακτυλουργό που κάνει μία κυρία να ίπταται -και πιθανά αυτός είναι ένας από τους λόγους για τον οποίο τις επιλέγω- αλλά για κάποιες περιπτώσεις πιστεύω, πως ο όρος «μαγικός ρεαλισμός» ταιριάζει περισσότερο.
Βρίσκει κανείς το ζεν μέσα στις εικόνες σας;
Έχω την εντύπωση, πως το ζεν αναφέρεται περισσότερο για να περιγράψει τη συγκεκριμένη διαδικασία της κατασκευής του σχεδίου, και όχι τόσο αυτό που το ίδιο το σχέδιο αναπαριστά ως εικόνα. Οπότε, αστειευόμενη, θα έλεγα πως οι ‘προδιαγραφές’, ώστε κάποιος να αντιληφθεί το εν λόγω χαρακτηριστικό στα σχέδιά μου, θα ήταν πιθανά να είναι αρκετά ευαίσθητος ή τόσο “συμπάσχων”, που θα μπορεί να υποθέσει ή να συναισθανθεί τη χειρονομία κάποιου άλλου, ο οποίος γεμίζει τις περιοχές κάποιων δεκάδων τετραγωνικών εκατοστών με τη μύτη ενός μολυβιού. Να φανταστεί, δηλαδή το ανάλογο ενός κήπου ζεν, ενός ιαπωνικού κήπου με βότσαλα, σε μικροκλίμακα, όπου οι χαράξεις γίνονται με μολύβι, και όπου κάθε μόριο γραφίτη έχει τη θέση του. Έτσι τουλάχιστον προσπαθώ να το βλέπω η ίδια, προκειμένου να γλυτώσω τα φάρμακα.
Θα λέγατε ότι είσαστε, κατά μία άποψη, ένα «σκεπτόμενο φότοσοπ»;
Εφόσον ένα μέρος της προεργασίας των εικόνων πριν τις μεταφέρω στο χαρτί περνάει απ’ το Photoshop, και στο βαθμό που αυτό συνιστά ένα ενδιάμεσο νοητικό εργαλείο, τότε, υπό μία έννοια, ίσως ναι, για κάποια στάδια της δουλειάς σκέφτομαι και μέσα από αυτό. Ωστόσο, νομίζω πως είμαι σκεπτόμενο photoshop, όσο κι ένας συγγραφέας είναι σκεπτόμενο πληκτρολόγιο. Αν συμφωνούμε στο ότι σκεφτόμαστε μέσα από «γλώσσες», τότε θα έλεγα πως σκέφτομαι κυρίως μέσα από το σχέδιο, τις λέξεις και τις εικόνες.
Πώς στραφήκατε στον «Ρινόκερο» του Dürer;
Η ιστορία του «Ρινόκερου» είναι από τις αγαπημένες μου. Κατ’ αρχάς εμπλέκει την ιστορία της τέχνης με την επιστήμη της ζωολογίας, αλλά επίσης αφηγείται τη θριαμβευτική πορεία μιας αναπαράστασης, που προκύπτει από μια πολύ προσωπική ερμηνεία του πραγματικού ―εν προκειμένω της μορφής ενός ρινόκερου― και που παρά την αυθαιρεσία της και μια αξιόλογη δόση πρώιμου φουτουριστικού γούστου, αυτή νομιμοποιείται στην αντίληψη της Δύσης ως αξιόπιστη για σχεδόν δυόμιση αιώνες, έως ότου ασφαλώς διαψεύδεται.
Αλλά εδώ ακριβώς βρίσκεται αυτό που ίσως με ενδιαφέρει περισσότερο από όλα, και αυτό είναι κάθε τέτοια διαδρομή μιας ερμηνείας, ακόμη και μετά τη διάψευσή της. Γιατί οποιοδήποτε αποτύπωμα μιας θεωρίας, μιας ερμηνείας ή μιας φαντασιακής σύλληψης στη συλλογική συνείδηση (από έναν ρινόκερο με πανοπλία μέχρι την υποτιθέμενη τέλεια συμμετρία μιας χιονονιφάδας), όσο ανακριβής και εσφαλμένη κι αν αποδεικνύεται εκ των υστέρων, εν τέλει συγκροτεί μια κατ’ αναλογίαν πραγματικότητα. Ένα δυνητικό σύμπαν, που έχει εγκατασταθεί στο υπάρχον, αλλά είναι εξίσου πραγματικό όμως. Έτσι, για παράδειγμα, όποτε το μωρό μιας φάλαινας έρχεται στον κόσμο, το ίδιο ασφαλώς δεν το γνωρίζει, αλλά η ιστορία του Ιωνά και του Κήτους, όσο και ο Μόμπυ Ντικ, γίνονται αυτομάτως μέρος της ‘πολιτισμικής’ ιστορίας του.
Βρίσκετε κάποια σχέση με τα κόμικς ή και τον κινηματογράφο στο έργο σας;
Θα έλεγα πως υπάρχουν περιπτώσεις, που η επιρροή από το σινεμά θα μπορούσε να οριστεί συνυπεύθυνη με αυτήν της ζωγραφικής, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τη διαμόρφωση ενός κριτηρίου για την αφηγηματική δομή μιας ιστορίας, για την επιλογή των εικόνων ή για το ‘μοντάζ’ τους. Όμως, όσον αφορά τα κόμιξ και τα σχέδιά μου, φοβάμαι πως η μόνη σχέση, που γνωρίζω να διατηρούν, είναι συγκεκριμένα όταν δουλεύω μια φιγούρα που βρίσκεται σε πρόωρο στάδιο και δεν εξελίσσεται ενθαρρυντικά, οπότε ρωτάω κάθε φορά ένα φίλο μου «είσαι σίγουρος ότι δε βγαίνει σαν κόμιξ;».
Έχετε instagram; Πώς αντιμετωπίζετε αυτό το είδος φωτογραφικών social media;
Δεν έχω instagram και για να είμαι ειλικρινής πέραν της γνώσης του ότι υπάρχει και περιέχει φωτογραφίες, έχω τόση σχέση μαζί του, όσο και η γιαγιά μου με το playstation. Το tumblr απ’ την άλλη είναι ένα μέσο το οποίο με διασκεδάζει κυρίως, αλλά απ’ το οποίο, εφόσον θέλω, μπορώ επίσης να αντλήσω υλικό, καθώς κάποιες απ’ τις σταθερές πηγές μου πλέον παρουσιάζουν τις εικόνες τους και μέσα από αυτό. Αν και για τη συγκεκριμένη χρήση το βρίσκω κάπως υπερβολικά αποσπασματικό.
Ποια είναι η επόμενη εικόνα – έμπνευση που σας έρχεται στο μυαλό;
Κάποια από τα επόμενα σχέδια έχουν να κάνουν με την περίπτωση ενός διάσημου παραχαράκτη έργων τέχνης και κάποιων σχεδιαστικών μηχανών του 18ου αι.
Info:
Μαρία Κριαρά, ατομική έκθεση: Cogito./"I Think, Therefore I Am... A Rhinoceros"
Διάρκεια: 26.06.14 - 13.09.14
CAN CHRISTINA ANDROULIDAKI GALLERY- Αναγνωστοπούλου 42, Κολωνάκι
13°
