«Βλάβη της πολιτείας. Βλάβη του σώματος. Βλάβη της ψυχής. Βλάπτω. Βλάπτομαι. Ας ακούσουμε το Δημοσθένη: “Τα σφάλματα, συσσωρευμένα καθένα λίγο- λίγο, γίνονται για την πόλη καθολική βλάβη».
Σας θυμίζει κάτι η παραπάνω συνεπαγωγή; Μήπως αυτό που αντικρίζουμε και ζούμε τα τελευταία δύο χρόνια στην Αθήνα; Το παραπάνω κείμενο ανήκει στο συγγραφέα Σπύρο Καρυδάκη και αφορά την έκθεση στο νέο πολυχώρο της πόλης με το όνομα Metapolis. Οι καλλιτέχνες που συμμετέχουν στην έκθεση με τίτλο ‘Vlaves’ διερευνούν κάθε είδους φθορές- αυτές που οφείλονται στο ανθρώπινο «χέρι» κι αυτές που πρέπει να αναζητηθούν πέρα από την επέμβαση αυτού. Τι βλέπουν όμως οι θεατές στον ημιώροφο του κτηρίου πάνω από το κοσμοσύχναστο Mama Roux ;
Το «ψυχαναλυτικό» έργο ζωγραφικής τηςΦωτεινής Πούλια- «Τοπίο με puzzles». Διάσπαρτα, κατακερματισμένα ασπρόμαυρα κομμάτια παζλ ανασυνθέτουν τη φιγούρα της ίδια της καλλιτέχνιδας και λειτουργούν ως ένας λυτρωτικός τρόπος απελευθέρωσης από τα δεσμά της ύλης του σώματος. Για να κατανοήσει το έργο της, ο θεατής πρέπει να επιστρατεύσει για την ανάγνωση του ένα υπαρξιακό πλαίσιο- η εικαστικός ψάχνει τον ενιαίο Εαυτό και μιλάει για την αέναη αναζήτησή του.
To έργο του Χρύσανθου Σωτηρόπουλου μοιάζει πολύ με αυτό της Φωτεινής- μάλιστα, λίγο πριν τα εγκαίνια της έκθεσης ο καλλιτέχνης μου είπε ότι οι δύο τους είναι φίλοι, με κοινές αναφορές και παρόμοιο τρόπο δουλειάς. Ο οποίος, στηρίζεται κατά πολύ στη λεπτεπίλεπτη, σχολαστική δημιουργία του σχεδίου. Έτσι, ο περίπλοκος ανθρώπινος ψυχισμός γίνεται αμέσως αντιληπτός και στο έργο του Σωτηρόπουλου. Στο έργο του «Σίβυλλα» διερευνά τα στοιχεία μιας αποσπασματικής ανάμνησης ενός οράματος. Πραγματικότητα και φαντασία συνυπάρχουν μέσα από κωδικοποιημένα σύμβολα- ένα πτώμα με νεκρική μάσκα, ένας υβριδικός άνδρας- κουνέλι και μια λιβελούλα.
Το γυμνό γυναικείο σώμα στο έργο ‘Exodus’ του Θοδωρή Βερονίκη μάλλον θα σας τρομάξει. Η νεαρή γυναίκα με το λιπόσαρκο σώμα σε στάση Αγίας είναι περιτυλιγμένη με συρματόπλεγμα. Έτσι, το περιχαρακωμένο σώμα της αποκτά έναν χαρακτήρα «μη προσβάσιμης» περιοχής. Αυτό που επιδιώκει ο καλλιτέχνης είναι να το παρουσιάσει ως ένα τόπο μαρτυρίου στον οποίο φωλια΄ζουν η υπαρξιακή αγωνία μας για τα προσωπικά όρια και τις επιλογές.
Υπάρχουν κι οι αστείες- ελπιδοφόρες αναγνώσεις της βλάβης. Όπως αυτή του Γιάννη Γιαννακόπουλου που στο έργο του «Οι δικοί μου δαίμονες» αναλαμβάνει το ρόλο παρατηρητή της Παρασκευούλας. And who is Παρασκευούλα; Μια μικρή- πλαστική αγελάδα παιχνίδι – ένα μικρό φετίχ του καλλιτέχνη. Η ανέμελη, χαρούμενη αγελαδίτσα πότε περιηγείται σε ένα εργοστασιακό τοπίο, πότε στο λιμάνι του Πειραιά ενώ άλλες φορές στέκεται μπροστά σε ένα ρολόι ή σε ένα βιβλίο με φωτογραφίες. Με τα χρόνια ενσωματώνει τις εικόνες , τα συναισθήματα , τις σκέψεις και τους κανόνες αυτής της πόλης.
Το κωμικοτραγικό στοιχείο βρίσκει κι αυτό τη θέση του στην έκθεση. Στη φωτογραφική σκηνοθετημένη σύνθεση ‘Breakfast’ του Κωνσταντίνου Κουρτίδη η ατμόσφαιρα μυρίζει δια-φθορά. Ένας άντρας – ο ίδιος ο φωτογράφος- με στιλ και ντύσιμο golden boy απολαμβάνει το πλουσιοπάροχο πρωινό του μέσα στα χαλάσματα ενός εγκατελελειμένου χώρου- σαφής αναφορά σε ένα κόσμο που καταρρέει. Η γυναίκα δίπλα του που απλώνει φιλάρεσκα τη γόβα της μέσα στο κατεστραμμένο τζάκι θυμίζει τη βλαχο-μπαρόκ, κιτς εποχή του ελληνικού Χρηματιστηρίου. Κι οι δύο τους παραδομένοι στη δύναμη των συνηθειών και των καθηκόντων τους αυτές εκτελούν μηχανικά τον καθιερωμένο ρόλο τους χωρίς επίγνωση του σκηνικού στο οποίο διαδραματίζεται το νέο έργο της κατάρρευσης. Ένα σχόλιο για την παράλογη συμβίωση παράλληλων πραγματικοτήτων και φυσικά για την ανελέητη μάχη για διατήρηση της θέσης εξουσίας.
Η κούκλα ως αρχετυπικό παιδικό παιχνίδι είναι ο κεντρικός άξονας στη video- εγκατάσταση των Μυρτώ Βουνάτσου και Στέλιου Ντεξή με τίτλο ‘Lola’. Εδώ, η κλασική κούκλα- κουδουνίστρα ενηλικιώνεται κι αναλαμβάνει ρόλο αντιδραστικού στοιχείου που διαταράσσει την κοινή ησυχία- για την ακρίβεια ο σατανικός ήχος της εγκατάστασης παραπέμπει άμεσα σε κατάσταση που καλπάζει προς την υστερία. Το καλλιτεχνικό δίδυμο μου τόνισε ότι πρόκειται για ένα σαφέστατα πολιτικό έργο- σχόλιο της γενικότερης αποδιοργάνωσης που βιώνουμε αυτή τη στιγμή ως κοινωνία αλλά και ως κάτοικοι της Αθήνας.
Στην φωτογραφία του Ευάγγελου Γεραλέξη με τίτλο «Θνητή πραγματικότητα», ο θεατής αντικρίζει ένα τοπίο- σύμβολο ιστορικό και πολύτιμο: σε κοντινό πλάνο τα ερείπια του ναού του Δία και στο βάθος η Ακρόπολη. Μία από τις προθέσεις του καλλιτέχνη είναι να καταγράψει όχι απλά το ήδη φθαρμένο- αλλά αυτό που, όπως όλα τα έμψυχα και άψυχα, θα συνεχίσει να φθείρεται αδιάκοπα ως την τελική, ολική εξαφάνισή του.
Τέλος, στη video-εγκατάσταση της Έφης Φουρίκη «Frequencies» ένας γνώριμος ήχος, αυτός της κίνησης των φτερών εγκλωβισμένων πουλιών εμφανίζεται στους τοίχους ενός μαύρου ασφυκτικού δωματίου ως γράφημά με τις «βίαιες» κινήσεις των γραμμών του να δημιουργούν μία αίσθηση έντασης. Ο ήχος αυτός σύντομα ακολουθείται από έναν άλλο χαμηλής συχνότητας με την μορφή χαλαρών κυμάτων που ξαφνικά θέτει τον θεατή σε μια κατάσταση ηρεμίας. Η εικαστικός προτρέπει να επανεξετάσουμε κριτικά τη σημασία των «φυσιολογικών ρυθμών» της ανθρώπινης ζωής με την ελπίδα της αποκατάστασής τους.
