Τάγμα του Φοίνικος: Ρεπορτάζ από την τελετή στο Προεδρικό Μέγαρο. Η μικρή τιμή της Δημοκρατίας στη μεγάλη Τέχνη.
Οι κινήσεις ήταν διακριτικές. Τα λόγια μετρημένα. Τα βλέμματα χαμήλωναν. Η ουσία χωρούσε σε λίγες φράσεις και ένα πνεύμα κατάνυξης, που φάνταζε ασύμμετρο με τον θόρυβο της δημόσιας ζωής, γινόταν η σκέπη ενός πνευματικού πλούτου που εδώ και δεκαετίες μάς προσφέρεται απλόχερα. Η επίδοση των παρασήμων του Φοίνικος στο Προεδρικό Μέγαρο από την Πρόεδρο της Δημοκρατίας δεν ήταν παρά το τυπικό μέρος της τελετής. Ο τρόπος όμως με τον οποίο αυτή εδώ η Πολιτεία τίμησε μερικούς από τους λαμπρότερους εκπροσώπους του Πνεύματος δεν ήταν καθόλου τυπικός.
Στο πρόσωπο τουΘανάση Βαλτινού,η ΠτΔ αναγνώρισε ένα συγγραφικό πλούτο που συνταιριάζει «την ιστορία, την πολιτική και την κοινωνία με το εγώ και την ατομικότητα». ΣτονΝάσο Βαγενά, ένα ποιητικό έργο που μπορεί να γίνεται «ειρωνικό και σαρκαστικό». ΣτονΜιχάλη Γκανά, την ικανότητα «να μοχλεύει τη συγκίνηση χωρίς ίχνος μελοδραματισμού». Στο έργο τηςΡέας Γαλανάκηδιέκρινε την παλέτα «των αποχρώσεων της εποχής, του φύλου, των κοινωνικών συγκρούσεων και των ατομικών πεπρωμένων». Στην πιανίστα Ντόρα Μπακοπούλου ότι έφερε σε επαφή «τα μεγάλα αριστουργήματα με το ευρύ κοινό». Στη σολίστ Δόμνα Ευνουχίδου τη συμβολή της «στην οργάνωση νέων μουσικών θεσμών για τη διάδοση της μουσικής». Στον κόντρα τενόρο Άρη Χριστοφέλλη, μια «απόκοσμη φωνητική καθαρότητα». Στον εικαστικό Αλέκο Λεβίδη, τη «συμφιλίωση της αυστηρότητας της γεωμετρίας με την ελευθερία της χειρονομίας». Στον ζωγράφο Γιώργο Ρόρρη, έναν «επίμονο ερευνητή του ανθρώπινου σώματος». Στην ηθοποιό Ρένη Πιττακή μια «μεγάλο καλλιτέχνιδα που συνδυάζει την υπέρτατη πνευματική διαύγεια με το υπέρτατο πάθος». Και στην Ντάρια Κοσκόρου, Διευθύντρια και Επιμελήτρια του Μουσείου Καποδίστρια, τη δημιουργία «ενός σύγχρονου μουσειακού φορέα διεθνών προδιαγραφών».
Όταν έφτασα στο Προεδρικό Μέγαρο η Κατερίνα Σακελλαροπούλου έχει ήδη ξεκινήσει να εκφωνεί την ομιλία της στο κέντρο της Αίθουσας. Τρεις σειρές από πέντε θέσεις στη μία πλευρά και άλλες τόσες στην άλλη, τα τιμώμενα πρόσωπα με τους οικείους τους. Η Πρόεδρος ολοκληρώνει τον λόγο της, η επίδοση των παρασήμων ξεκινάει και ο χρόνος πυκνώνει. Αν στεκόμουν στην ώρα, δεν θα μετρούσα παρά λίγα δευτερόλεπτα, τόσα αντιστοιχούν στον καθένα καθώς καλούνται από την υπεύθυνη της Εθιμοτυπίας για να παραλάβουν το παράσημό τους. Και όλοι εκφράζουν τη συγκίνησή τους με λίγες ευχαριστήριες φράσεις και ζεστές χειραψίες με την ΠτΔ. Ένα απαλό άγγιγμα σαν μια μικρή χειρονομία τρυφερότητας σπάει το αυστηρό προεδρικό πρωτόκολλο, σαν απέναντι στους μύστες του πνεύματος η ΠτΔ να μας εξοικειώνει με τη μεγάλη Τέχνη. Δεν είναι μια οποιαδήποτε τελετή παρασημοφόρησης σημαντικών ανθρώπων, αλλά η στιγμή που στην Αίθουσα Τελετών του Προεδρικού Μεγάρου αισθάνεσαι ότι η ποίηση, η λογοτεχνία, η ζωγραφική, η μουσική βρίσκουν τη θέση που τους αξίζει.
Ήταν μια ανάταση ψυχής. Μια μικρή χώρα συνεχίζει να παράγει ένα έργο επιδραστικό, ανήσυχο, ζωντανό, εθνικό αλλά και συγχρόνως οικουμενικό. Και όταν παρατηρείς τους εκπροσώπους του να κατεβαίνουν από τα υψίπεδα του πνεύματος σού αποκαλύπτονται ταπεινοί, σεμνοί, ευσύνοπτοι. Τα λόγια τους τη στιγμή που παίρνουν την πλακέτα με το παράσημο στα χέρια είναι λίγα και αρκούν. Από τα βάθη της καρδιάς τους και με το ήθος μιας σπάνιας κατηγορίας δημιουργών που έχουν μάθει να υπηρετούν την Τέχνη τους και να ευτυχούν μέσα σε αυτήν. Στα μαγνητοφωνημένα λόγια τους που ακούω ξανά για να τα καταγράψω και να τα μεταφέρω, αντηχεί η συστολή στη φωνή τους, το κόμπιασμα, η συγκίνηση, που δύσκολα μεταφέρεται στον γραπτό λόγο.
Θα ειπωθεί κάποτε, ανάμεσα στα άλλα, πως οι άνθρωποι αυτοί «τιμήθηκαν με το παράσημο του Τάγματος του Φοίνικος». Δίπλα, μια ξερή ημερομηνία, 18 Οκτωβρίου 2022, ή Οκτώβριος 2022, ή 2022 σκέτο, μάλλον μέσα σε παρένθεση. Όμως ό,τι συνέβη σήμερα στο Προεδρικό Μέγαρο ήταν κάτι παραπάνω από αυτό. Ήταν μια σπάνια, φωτεινή στιγμή. Η Δημοκρατία τίμησε σεμνά την Τέχνη. Και η Τέχνη ταπεινά ανταπέδωσε την τιμή.
Θανάσης Βαλτινός Ευχαριστώ θερμά, για αυτή τη διάκριση που με τιμά. Εύχομαι να πάνε όλα καλά και σε εσάς ιδιαίτερα μακροημέρευση και όλα τα καλά.
Νάσος Βαγενάς Κυρία Πρόεδρε της Ελληνικής Δημοκρατίας, σας ευχαριστώ θερμά για την τιμή που μου κάνετε. Είναι μεγάλη τιμή να επαινείται από την Πολιτεία ένας άνθρωπος για το έργο του, κυρίως όταν το έργο του αυτό είναι λογοτεχνικό, η ποίηση και η κριτική της ποίησης. Εμείς οι Έλληνες είμαστε δίκαια περήφανοι για τη γλώσσα μας στη διαχρονία της, έχει τη μεγαλύτερη και τη μακρότερη ποιητική παράδοση του δυτικού κόσμου. Μια παράδοση που οι ποιητές μας προσπαθούν να συνεχίσουν αδειάλειπτα και σθεναρά έως σήμερα. Ευχαριστώ.
Μιχάλης Γκανάς Κυρία Πρόεδρε της Ελληνικής Δημοκρατίας, σας ευχαριστώ από τα βάθη της καρδιάς μου για την τιμή, τη μεγάλη τιμή. Όταν πριν πολλά χρόνια διάβαζα στον Τσαμαντά Θρεσπωτίας τα ποιήματα του Νίκου Καββαδία κι ένιωθα τη λαχτάρα να γράψω κι εγώ, δεν μπορούσα να φανταστώ ότι κάποια μέρα θα βρισκόμουν εδώ... Αισθάνομαι πολύ τυχερός που τα ποιήματα αυτά μπόρεσαν, όπως φαίνεται, να αγγίξουν, να συγκινήσουν, να παρηγορήσουν, ελπίζω κι άλλους άνθρωπους. Για έναν άνθρωπο κλειστό και λιγομίλητο σαν εμένα, η ποίηση υπήρξε καταφύγιο και μέσο επικοινωνίας. Και η ανταπόκριση των άλλων σε αυτό, η συνάντησή μου τελικά μαζί τους, δεν θα πάψει ποτέ να με ξαφνιάζει και να με συγκινεί. Σας ευχαριστώ και πάλι, από καρδιάς.
Γιώργος Ρόρρης Κυρία Πρόεδρε της Ελληνικής Δημοκρατίας, ευχαριστώ πάρα πολύ, η συγκίνησή μου είναι μεγάλη, δεν το περίμενα αυτό. Θέλω να πιστεύω ότι στο πρόσωπό μου τιμώνται και όλοι οι προγενέστεροι εμού καλλιτέχνες, η παρουσία των οποίων, η προσπάθεια των οποίων και η ζωή των οποίων υπήρξαν οδηγός για εμένα και μου άνοιξαν τον δρόμο. Ευχαριστώ πάρα πολύ.
Ρέα Γαλανάκη - Κούβελα Εξοχοτάτη κυρία Πρόεδρε της Δημοκρατίας, ευχαριστώ κατ' αρχάς τον σύζυγό μου Ηλία Κούβελα και την κόρη μας Κυβέλη για την υποστήριξή τους. Τους γονείς μου Εμμανουήλ και Αικατερίνη Γαλανάκη για όσα μου έδωσαν. Τους δασκάλους μα και τους αγράμματους ανθρώπους που μου δίδαξαν τη γραφή και την ελληνική προφορική γλώσσα τις οποίες εξακολουθώ να υπηρετώ. Ευχαριστώ την ίδια τη λογοτεχνία για όσα μας δίνει και για όσα απαιτεί από εμάς. Για τη μεγάλη παιδαγωγική δύναμη, για όσα εκμαιεύει από την ψυχή και την κοινωνία με σκοπό να τα αναδημιουργήσει ώστε να γίνουν κοινό κτήμα και κοινή συνείδηση. Από αυτή την άποψη η λογοτεχνία, σε μεγάλο βαθμό, σχετίζεται με την ομαλή λειτουργία της δημοκρατίας. Εννοώ ότι παρά τις λαμπρές εξαιρέσεις, μόνο στις ευνομούμενες δημοκρατίες υπάρχει η ελευθερία του λόγου και της σκέψης, η ανάπτυξη των τεχνών, η επιβράβευση των δημιουργών. Κυρία Πρόεδρε της Δημοκρατίας, το παράσημο που σήμερα μου απονέμετε με τιμά και με συγκινεί βαθύτατα για όλους τους παραπάνω λόγους. Σας ευχαριστώ.
Δόμνα Ευνουχίδου Σας ευχαριστώ θέρμά. Ήθελα να ευχηθώ, όπως ένιωσα εγώ τη χαρά και τη μεγάλη ικανοποίηση να ζήσω και να μεγαλώσω με τη μουσική, να μην υπάρξει παιδί που να μην έχει αυτή την ευκαιρία. Ευχαριστώ.
Ντάρια Κοσκόρου Κυρία Πρόδεδρε, σας ευχαριστώ πολύ για αυτή την τιμή, είμαι βαθύτατα συγκινημένη. Ευελπιστώ να μετουσιωθεί σε μια νέα δύναμη και μαζί με εξαιρετικούς συνεργάτες και αγαπημένους ανθρώπους να συνεχίσουμε να φέρνουμε τον Πολιτισμό κοντά σε κάθε άνθρωπο. Σας ευχαριστώ πολύ.
Ντόρα Μπακοπούλου Ευχαριστώ πάρα πολύ την πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας για αυτή τη μεγάλη τιμή στο πρόσωπό μου και αισθάνομαι πως με αυτό τιμάται όλος ο κόσμος της κλασικής μουσικής. Ήθελα να πω ότι η αφοσίωση στον μαγικό αυτό κόσμο είναι μια παρηγοριά. Και θα ήθελα να ευχηθώ, ενώ η Ελλάδα αυτή τη στιγμή έχει Λυρική Σκηνή, έχει Κρατική Ορχήστρα, έχει ωραίες υποδομές, να βοηθήσει η Πολιτεία να δημιουργηθεί μία ελληνική Ακαδημία Μουσικής. Ευχαριστώ πάρα πολύ, είμαι πάρα πολύ συγκινημένη.
Ρένη Πιττακή Κυρία Πρόεδρε, ευχαριστώ πολύ για αυτή την τιμή. Θεωρώντας ότι δίνεται ένα πάτημα για να τιμηθούν και να αναγνωριστούν όλοι οι συνάδελφοι που προσφέρουν στο θέατρο και με τη σκέψη μου στη Μάγια Λυμπεροπούλου, αυτή τη σπουδαία ηθοποιό και δασκάλα του Θεάτρου που έφυγε απαρατήρητη.
Penny Siopis, Mary Reid Kelley και Patrick Kelley στο ΕΜΣΤ, Ελένη Μπαγάκη στην Ελένη Κορωναίου, Stella Zhong στο The Intermission, Μίλτος Μιχαηλίδης στην a.antonopoulou.art κ.ά.
Η ταινία από την Κολομβία, που κέρδισε το πρώτο βραβείου στο φεστιβάλ του Σαν Σεμπαστιάν, είναι μια μεστή, καλλιτεχνική δημιουργία γύρω από ένα μείζον πολιτικό ζήτημα στην ιστορία της πολύπαθης χώρας.
17°
