Φόρουμ Δελφών: Μετά τα σχέδια, ο ανήφορος της εφαρμογής

Οι βελτιωμένες προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τους ρυθμούς ανάπτυξης στην Ελλάδα (4,1% το 2021 και 6% το 2022), το άνοιγμα της οικονομίας μετά το πολύμηνο lockdown και κυρίως η έναρξη της νέας Προγραμματικής Περιόδου με πολύ αυξημένες ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις σε σύγκριση με το παρελθόν, τροφοδοτούν την αισιόδοξη άποψη ότι κλείνει μια μακρά περίοδος οικονομικής κρίσης και ύφεσης.

Ήταν διάχυτες οι θετικές εκτιμήσεις για την μετα-πανδημική πορεία της ελληνικής οικονομίας, από έλληνες και ξένους που συμμετείχαν στα πολυάριθμα τραπέζια συζητήσεων του φετινού Οικονομικού Φόρουμ των Δελφών. Οι περισσότεροι όμως συνδέουν αυτή την πορεία, αφενός, με την πρόοδο στους εμβολιασμούς και τη γενικότερη διαχείριση της πανδημίας και, αφετέρου, με τη συνέχιση των μεταρρυθμίσεων, τη μακροοικονομική σταθερότητα, τη διατήρηση και βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος και την αναβάθμιση της ικανότητας της χώρας να μετατρέπει τα σχέδια σε απτά αποτελέσματα, με βάση τους στόχους.  

Τα Αναπτυξιακά Σχέδια που θα χρηματοδοτηθούν από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανασυγκρότησης και τα αντίστοιχα από τα υπόλοιπα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά Ταμεία μέσω του νέου ΕΣΠΑ και άλλων προγραμμάτων, συναντούν θετικές αξιολογήσεις για την ποιότητα τους και ήδη βαίνουν προς έγκριση τους από τις αρμόδιες ευρωπαϊκές αρχές. Βασίστηκαν δε, ως σχέδια, στην ανάγκη κάλυψης χρόνιων αναπτυξιακών ελλειμμάτων της χώρας, στο επενδυτικό χάσμα που συσσώρευσε η τελευταία δεκαετία, αλλά και στις νέες αναπτυξιακές ανάγκες και προκλήσεις που αποτυπώθηκαν σε στρατηγικές μελέτες και ιδιαίτερα στο Πόρισμα της Επιτροπής Πισσαρίδη.

Η διασφάλιση όμως της επιτυχούς εφαρμογής τους είναι το κύριο πεδίο προβληματισμού. Όπως είπε στο Φόρουμ ο λόρδος Maude Horsham, πρώην υπουργός Εμπορίου και Επενδύσεων στη Μεγ. Βρετανία, «ο σχεδιασμός δεν είναι μεν μια εύκολη υπόθεση, αλλά είναι μόνο το 10% της πρόκλησης, ενώ το υπόλοιπο 90% είναι το να κάνεις το σχέδιο πράξη, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για σχέδια με πολλά επενδυτικά έργα που πρέπει να ωριμάσουν (θεσμικά, μελετητικά, αδειοδοτικά κλπ), να προκηρυχθούν, να ανατεθούν και να εκτελεστούν έγκαιρα».

Οι δυσκολίες επιτείνονται γιατί αυτά που μας κληρονόμησε η προ κρίσης και πανδημίας εποχή, όπως είπε ο Γεν. Γραμματέας του ΟΟΣΑ J.A. Gurria «δεν ήταν όλα καλά, η ανάπτυξη δεν ήταν βιώσιμη, είχε μειούμενο δυναμισμό, χαμηλή παραγωγικότητα, άνισες ευκαιρίες και είχε αφήσει πολλούς πίσω».

Τα προβλήματα αυτά αναζητούν σήμερα λύσεις μέσω των νέων προκλήσεων της πράσινης και της ψηφιακής μετάβασης, της τεχνολογίας, της νέας γνώσης και της καινοτομίας που δημιουργούν μεν νέες ευκαιρίες σε όλους τους τομείς, αλλά ταυτόχρονα προκαλούν τεκτονικές αλλαγές στις στρατηγικές κυβερνήσεων και επιχειρήσεων, στις μορφές εργασίας (π.χ. gig economy), στην εκπαίδευση για νέες δεξιότητες (upskilling και reskilling), στις διεθνείς σχέσεις και συνεργασίες, σε ένα όλο και πιο ανταγωνιστικό περιβάλλον με αυξανόμενες εντάσεις, πιέσεις και  κινδύνους.

Οι προϋποθέσεις για την Ελλάδα είναι ευνοϊκές και είναι μεγάλη η ευκαιρία για ένα ποιοτικό, μεταρρυθμιστικό, αναπτυξιακό άλμα χωρίς αποκλεισμούς, ώστε να αποκτήσει η χώρα ένα σύγχρονο, κοινωνικό, αποτελεσματικό επιτελικό κράτος και ένα βιώσιμο παραγωγικό σύστημα. Οι διαθέσιμοι ευρωπαϊκοί κυρίως, αλλά και οι εθνικοί και οι ιδιωτικοί πόροι που θα προσελκυστούν ως προαπαιτούμενοι για τη ροή των δημόσιων, ξεπερνούν ως άθροισμα τα 100 δισεκ. ευρώ για την τρέχουσα δεκαετία.  

Πρόσθετες ευκαιρίες και πόροι, θα προέλθουν και από ξένους επενδυτές που στη σημερινή πολιτική και οικονομική συγκυρία άρχισαν να στρέφουν το επενδυτικό τους ενδιαφέρον στην Ελλάδα. Μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας επέλεξαν ήδη την Ελλάδα ως κόμβο (tech hub) των δραστηριοτήτων τους στην ευρύτερη γεωγραφική περιοχή, ενεργειακοί κολοσσοί συνεργάζονται με ελληνικές εταιρείες στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, στις ενεργειακές υποδομές και στα δίκτυα, μεγάλα projects αναπτύσσονται στην Αθηναϊκή Ριβιέρα και σε άλλες περιοχές.

Όπως έγραψε ο Γιάννης Βούλγαρης στο άρθρο του «Τώρα θα κριθεί η Ελλάδα του 21ου αιώνα» στα ΝΕΑ, «τα επόμενα 5-10 χρόνια θα καθορίσουν την Ελλάδα του 21ου αιώνα και σε τέτοιες περιόδους δεν αρκούν οι βραδείες, εξελικτικές μορφές εκσυγχρονισμού και προσαρμογής στις νέες συνθήκες» .

Οι καιροί ου μενετοί.