Με αφορμή τον θάνατο του Σουλεϊμανί ένα κείμενο για το τι συμβαίνει με τα drones και πώς χρησιμοποιούνται πλέον στους πολέμους με την εξέλιξη της τεχνολογίας.
Η τελευταία θανατηφόρα επίθεση των ΗΠΑ με χρήση drone άνοιξε ξανά και με ένταση τη σχετική συζήτηση. Τα drones -μη επανδρωμένα αεροσκάφη που λειτουργούν με τηλεχειρισμό- εμφανίστηκαν για πρώτη φορά τη δεκαετία του 1990, όταν χρησιμοποιήθηκαν για στρατιωτική κατασκοπεία από τις ΗΠΑ.
Η μεγάλη πρόοδος που είδαμε τα τελευταία χρόνια στη μείωση του μεγέθους και του κόστους τους τα έκανε να χρησιμοποιούνται καθημερινό gadget αλλά και πολύτιμο εργαλείο. Χρησιμοποιούνται για φωτογραφίες και βίντεο στις διακοπές μας, για την παρακολούθηση και τη συντήρηση δυσπρόσιτων βιότοπων αλλά και για την παράδοση φαρμάκων σε απομακρυσμένες περιοχές.
Η στρατιωτική τεχνολογία έχει επίσης προχωρήσει, αν και πιο αργά, και τα αεροσκάφη που χρησιμοποιούνται σήμερα αποτελούν εξέλιξη αυτών που αναπτύχθηκαν για να εντοπίσουν τις κρυφές σερβικές θέσεις κατά τη διάρκεια του πολέμου του Κοσσυφοπεδίου το 1999. Τα όπλα στα drones μπήκαν για πρώτη φορά σχεδόν αμέσως μετά την επίθεση στους Δίδυμους Πύργους το 2001 και η χρήση τους από τότε συνδέεται άμεσα με τον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας. Τα αεροσκάφη των ΗΠΑ παρακολουθούσαν τον Οσάμα Μπιν Λάντεν, τον ηγέτη της Αλ Κάιντα, από τον ουρανό αλλά η πρώτη επίθεση, τον Οκτώβριο του 2001, με στόχο τον ηγέτη των Ταλιμπάν Μουλά Ομάρ απέτυχε. Μερικοί από τους σωματοφύλακές του σκοτώθηκαν αλλά αυτή η αποτυχία δεν αποθάρρυνε τις ΗΠΑ.
Η συντριπτική πλειοψηφία των χιλιάδων στρατιωτικών drones δεν έχει όπλα, χρησιμοποιείται μόνο για κατασκοπεία και οι ειδικοί προβλέπουν ότι αυτό θα συνεχιστεί. Οι αναλυτές σε θέματα πολέμου αναφέρουν ότι πάνω από 80.000 κατασκοπευτικά drones και σχεδόν 2.000 drones που θα μπορούν να επιτεθούν θα αγοραστούν παγκοσμίως μέσα στα επόμενα 10 χρόνια. Μόνο για το 2019 οι εμπειρογνώμονες του Jane's Information Group αναμένουν ότι 10 κράτη θα δαπανήσουν περίπου 8 δισ. δολάρια. Και αυτό γιατί τα οπλοφόρα drones μόνο φτηνά δεν είναι: η τιμή εκκίνησης για ένα killer drone είναι περίπου 15 εκατομμύρια δολάρια, χωρίς να υπολογίζεται η εκπαίδευση και το προσωπικό που απαιτείται για το χειρισμό τους. Οι ΗΠΑ, όπως αναμενόταν, είναι πρωτοπόροι. Μέχρι το 2028, προβλέπεται ότι θα αποκτήσουν περισσότερα drones παρακολούθησης από ό,τι όλες οι χώρες μαζί.
Στην πρώτη φάση των πολεμικών drones κυριαρχούσαν 3 χώρες: οι ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο και το Ισραήλ. Τα αεροσκάφη αναπτύχθηκαν γρήγορα τα τελευταία πέντε χρόνια, με το Πακιστάν και την Τουρκία να αναπτύσσουν τα δικά τους προγράμματα. Από το 2016, η Τουρκία τα χρησιμοποιεί κατά του αυτονομιστικού κουρδικού PKK τόσο εντός συνόρων όσο και στο βόρειο Ιράκ και πιο πρόσφατα κατά των κουρδικών ομάδων στη Συρία. Η Κίνα έχει αρχίσει να προμηθεύει μια σειρά χωρών με τα δικά της drones, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, την Αίγυπτο, τη Νιγηρία, τη Σαουδική Αραβία και το Ιράκ. Επίσης, το Ιράν που κατηγορήθηκε για την επίθεση στις εγκαταστάσεις πετρελαίου της Σαουδικής Αραβίας τον Σεπτέμβριο πιστεύεται ότι είχε χρησιμοποιήσει μη επανδρωμένα αεροσκάφη. Η διάδοση και η χρήση τους αναμένεται να συνεχιστεί, καθώς μεγάλες δυνάμεις όπως η Ρωσία και η Ινδία βρίσκονται πίσω.
Έχουν τα drones την ακρίβεια που ισχυρίζονται οι κατασκευαστές τους; Η πραγματικότητα είναι ότι έχουν υπάρξει απώλειες αμάχων καθώς δεν εντοπίστηκαν με ακρίβεια οι στόχοι από τις αντιτρομοκρατικές υπηρεσίες. Ακριβή στοιχεία, ωστόσο, είναι δύσκολο να βρεθούν καθώς πολλες από τις σχετικές πληροφορίες είναι διαβαθμισμένες. Οι ΗΠΑ έχουν αναφέρει ότι από τον Ιανουάριο του 2009 έως το Δεκέμβριο του 2015 σε 473 αεροπορικές επιδρομές (τόσο από επανδρωμένα αεροσκάφη όσο και από drones, τα οποία δεν διαχωρίζονται) σε στόχους σε Αφγανιστάν, Ιράκ και Συρία υπήρξαν έως και 116 θάνατοι πολιτών (το 4% των συνολικών θυμάτων). Ωστόσο, η Jennifer Gibson, από την ομάδα ανθρωπίνων δικαιωμάτων Reprieve, αναφέρει ότι ο οργανισμός της έχει εντοπίσει υψηλό ποσοστό σφαλμάτων. Έρευνα που έγινε από τη Reprieve το 2014 διαπίστωσε ότι «σε προσπάθειες να σκοτωθούν 41 στόχοι, οι ΗΠΑ σκότωσαν και άλλους 1.147 ανθρώπους».
Τα drones έχουν ήδη αλλάξει τον πόλεμο, παρέχοντας μια πιο αποτελεσματική και στοχευμένη εναλλακτική λύση από τις συμβατικές εναέριες αποστολές. Από την άλλη μεριά, οι αναλυτές ανησυχούν ότι διευκολύνουν τις χώρες να ξεκινούν συρράξεις και να εμπλέκονται σε αδήλωτους «σκιώδεις πολέμους» θέτοντας τους αμάχους σε μεγαλύτερο κίνδυνο. «Με απλά λόγια, μεταφέρουν τον κίνδυνο από τους στρατιώτες στους πολίτες», λέει ο Chris Cole, διευθυντής του Drone Wars. Το μεγάλο ερώτημα είναι αν θα οδηγηθούμε στον εφιάλτη επιστημονικής φαντασίας, όπου τα αεροσκάφη που κινούνται με τεχνητή νοημοσύνη θα επιλέγουν να κλειδώνουν σε στόχους χωρίς ανθρώπινη επίβλεψη. Μέχρι στιγμής πάντως δεν υπάρχουν στοιχεία για χρήση των ένοπλων αεροσκαφών αποκλειστικά από τον υπολογιστή. Παρ’ όλα αυτά, ο κίνδυνος παραμένει και υπάρχει η εκστρατεία Robots Killer Stop για να σταματήσει η ανάπτυξη αυτόνομων όπλων με μια παγκόσμια συνθήκη στην οποία αντιτίθεται οι ΗΠΑ, η Ρωσία και η Κίνα.
15°
