Στο Άγιο Όρος με φωτογραφική μηχανή: Μοναχοί, λιβάνι, ψαλμοί και μυστικά

Το ταξίδι για το Άγιο Όρος -επειδή για ταξίδι ψυχής πρόκειται- ξεκινάει από την ώρα που το μικρό πλοίο ξεκολλήσει από την Ουρανούπολη. Ο πέτρινος πύργος της απομακρύνεται και οι γλάροι πετάνε πάνω απτό τα κεφάλια μας. Αναλλοίωτη στον καιρό και τους καιρούς σκηνή αφού η θάλασσα γεμίζει από ψωμιά και κουλούρια που τους αναγκάζει σε επίδοξες κάθετες πτήσεις. Κι αυτό κάπως έτσι πάει με φόντο τη θάλασσα και τις εναλλαγές της χαμηλής βλάστησης μέχρι τα απομεινάρια του Φραγκόκαστρου.

Αρσανάς Μονής Ζωγράφου και κατεβαίνω μπροστά στο γερά θεμελιωμένο για να αντέχει την ορμή της θάλασσας κτίσμα. Ένας βαλκάνιος καλόγερος, προσηλωμένος πάνω στην τέχνη του μετατρέπει τα απλά βοτσαλάκια σε θρησκευτικά πετρόγλυφα. Ούτε καν γύρισε το κεφάλι κι ας στάθηκα μια ανάσα δίπλα του για το κλικ. Κοιτάζω μία τελευταία την ώρα και κάνω το πρώτο βήμα του Λάο Τσε, εκείνο που θα φέρει τα χίλια χιλιόμετρα όπως λέει. Μερικές φωτογραφίες από τον ερειπωμένο μύλο. Τα πέντε χιλιόμετρα απόστασης του αρσανά από την Μονή Ζωγράφου προϋπέθεταν κάποτε μια εδώ αυτονομία για αυτό και τα πολλά κτίσματα γύρω από το βασικό που φιλοξενεί τις βάρκες της μονής.

Μια ώρα περιπατητικής διαδρομής ανάμεσα σε χαμηλή βλάστηση μέχρι μια τελευταία ανηφόρα μέσα στη χαράδρα, όπου σε μια αθέατη δασωμένη πλαγιά στη βορειοδυτική πλευρά της Αθωνικής χερσονήσου προβάλλει εντυπωσιακά η Ιερά Μονή Ζωγράφου ή αλλιώς Βουλγάρικη. Ναός βαμμένος στο κόκκινο βυζαντινό, κιονόσχημες αψίδες, κλειδωμένες ξύλινες πόρτες με φανερό παντού το αποτύπωμα του χρόνου που δεν συμμαζεύει καμιά επισκευή. Εικόνες. Σταυροί ξύλινοι, χρωματιστοί σε τοίχους, σε κλαδιά δέντρων, σταυροί πέτρινοι δίπλα στη βρύση.

Κι άλλες εικόνες στη μηχανή μου. Ωστόσο μια πλήρη αφωνία ζωής λίγο πανικοβάλλει την έτσι κι αλλιώς ηρεμία μου. Σαν οι επιδρομές των Καταλανών πειρατών να συνεχίζονται και μετά το έτος 1309. Η Μεγάλη Εβδομάδα είναι που θέλει τους μοναχούς σε βαθιά προσευχή και μόνο σε αυτή. Νομίζω ότι δεν βρίσκουν το χρόνο ούτε να διανύσουν την μεγάλη αυλή της μονής χωρίς λόγο. Στο ναό μια μακρόσυρτη συμφωνία φωνηέντων η αλλόφωνη ψαλμωδία πνιγμένη στο θυμίαμα. Δεν μπορούσα καν να διακρίνω τα σώματα των μοναχών έτσι όπως είχαν μαρμαρώσει στα στασίδια.

Άλλες κοντά πέντε ώρες η διαδρομή μέχρι την την Ιερά Μονή Χιλανδαρίου καθώς η χαράδρα σε αναγκάζει να γυρίσεις πίσω σχεδόν μέχρι τη θάλασσα. Δε νιώθω τόσο έτοιμος η αλήθεια για τόσο περπάτημα μετά από τη ραθυμία του χειμώνα. Πάντα όμως και τελικά βγαίνει με την καλή συνεργασία σώματος και μυαλού, που εδώ περνάει ζόρικα στη συνομιλία του με το απροσδιόριστο, αυτό το τίποτα που μετατρέπει το κάθε βήμα σε ερώτηση.

«Τι κάνω, που είμαι, πού πάω, πόσο είμαι…» και όλα ακόμα εκείνα τα ερωτηματικά που σαν εμφυτεύματα ανθίζουν σε μοναχικές πορείες και ειδικά σε ένα τέτοιο τόπο. Αναπνοές, ιδρώτας και ταλάντευση ανάμεσα στην απόλυτη γαλήνη της φύσης και στις ανθρώπινες ανάγκες μου που δεν έχουν τέλος. Η θάλασσα από μακριά ασημένια και το ανοιξιάτικο φως λεπιδιάζει το δάσος που κάνει τούνελ σκιάς εξέχοντα για φωτογραφία. Γιατί έχω την εντύπωση ότι εδώ κάθε φορά βαδίζω πάνω σε όλες τις μαζεμένες λυρικές στιγμές της ύπαρξης μου!

Καλός οιωνός κάποιοι εργάτες φορτωμένοι σε ένα τρακτέρ που βγαίνανε από το πέτρινο καλντερίμι της Σέρβικης Μονής Χιλανδαρίου. Μια κάποια ζωής. Ενώ έχω φτάσει μέχρι εδώ, τα τελευταία αυτά 500 ευθυγραμμισμένα μέτρα μέχρι την είσοδο της μονής μου φαίνονται ατελείωτα. Έτσι περνάω το μικρό γεφυράκι, προσπερνώ τα εργοτάξια για να μπω από την πίσω μικρή «κερκόπορτα» που βγάζει κάτω από τις σκάλες. Εκεί στο αθέατο ευθυγραμμισμένα τα λευκά σεντόνια των επισκεπτών που στεγνώνουν, εκεί και οι αποθηκευτικοί χώροι.

Φτάνω μπροστά στο πηγάδι με τον ξύλινο μεγάλο τροχό καλό απομεινάρι εκατονταετιών. Το μεγάλο πλακόστρωτο εσωτερικό της μονής μοιάζει με άδεια πλατεία που στο κέντρο της φιλοξενεί τον ναό. Είναι πάντα εντυπωσιακό το εσωτερικό αυτού το κτίσματος όπως το ανοιχτόχρωμο γαλάζιο και καφέ λάμπει στον ήλιο. Μεσημέρι και ώρα πνευματικής και σωματικής ανάπαυσης. Μόνος εγώ απολαμβάνω τη μεγάλη σκιά του ναού που αποδίδεται με μια ένα κωνική διάσταση.

Άλλη μια ώρα μέχρι τη Μονή Εσφιγμένου όπου και είναι προγραμματισμένη η διανυκτέρευσή μου. Από μέρες πριν είχα αναζητήσει έναν γνωστό εκεί μοναχό ώστε να το κάνω πιο εύκολο. Κυπαρίσσια, ελαιώνες και ο μεγάλος αμπελώνας της μονής μπροστά στη θάλασσα. Η γαλήνη του τοπίου αποζημιώνει. Από το ύψωμα φαίνεται επιβλητική η παρουσία της Μονής Εσφιγμένου με τα τείχη της σύνορο στη θάλασσα.

Κι άλλο πέτρινο καλντερίμι μέχρι την είσοδο. Αριστερά ένα τύπου ανοιχτό ενυδρείο με ψάρια και δεξιά μου μία εικόνα με αναπαράσταση ζωγραφιές στον τοίχο οπότε δεν κατανόησα. Η κυρία με το καπέλο και ο τουρκικός μπερές μπροστά στον μοναχό. Ήμουν έτοιμος για την ερώτηση στον μοναχό που στεκόταν ακριβώς μπροστά στην είσοδο. Χρειάζονται διαπιστευτήρια για την είσοδο σε αυτό το μοναστήρι.

«Είσαι εμβολιασμένος;».
«Δεν τα πάω καλά με τις σύριγγες…».
«Έχεις βγάλει καινούργια ταυτότητα;».
«Ε! Ναι… υποχρεωτικά αφού…».
«Τότε μπορείς να δεις το μοναστήρι απ' έξω. Μέσα δεν μπαίνεις!».

Σκληρό! Έκανα την ανάλογη προσπάθεια μου χρησιμοποιώντας το όνομα του μοναχού που με περίμενε αλλά ο καλόγερος ήταν αμετάπειστος και αυτό φαινόταν καθαρά στο νεανικό και σταθερό του βλέμμα.

«Ήρθα μέχρι εδώ με τα πόδια ξέρετε!».
«Είναι υπέροχο να περπατάς στο Άγιο Όρος. Έχει τόσα να σου πει!».

Λατρεύω το χιούμορ ακόμα και σε δύσκολες καταστάσεις όπως αυτή. Πήρα πακέτο την τελευταία φράση, χαιρέτησα ευγενικά και γύρισα την πλάτη. Εκείνος με πρόλαβε και μου έβαλε ένα μικρό μπουκάλι νερό στο χέρι.

«Αν θες και κάτι να φας μπορώ να σου φέρω από την κουζίνα…».

Δεν ήθελα. Πριν αρχίσει να πέφτει το φως θα έπρεπε να βρεθώ στην μεγάλη Μονή Βατοπεδίου που με απλά μαθηματικά ήταν άλλο ένα πεντάωρο μακριά. Δίπλα στην είσοδο μια χειρόγραφη ταμπέλα μου έδειχνε την ίδια πορεία που έκανα πριν περίπου δέκα χρόνια. Ανηφορικό στην αρχή μονοπάτι που σιγά-σιγά σε πετάει αριστερά δίπλα στη θάλασσα. Από τις ωραιότερες πεζοπορικές όμως διαδρομές του Όρους.