Η Αμοργός του Χάρη Βλαβιανού

Πρωτοεπισκέφτηκα την Αμοργό στα εννιά μου χρόνια. Ήθελε ο παππούς μου να δει το σπίτι που γεννήθηκε ο πατέρας του. Από την πρώτη μου εκείνη επίσκεψη ένα θυμάμαι: Μια πολύωρη ανάβαση με μουλάρια από τα Κατάπολα στο μοναστήρι της Χοζοβιώτισσας, και την «κολονιαία» γιαγιά μου πάνω στο δύστυχο μουλάρι. Σκεφτόμουν ότι το ζώο ή θα ψοφούσε στα μισά του δρόμου ή θα την έριχνε στον γκρεμό.

Βρέθηκα πάλι στο νησί «μου» στα είκοσι τρία. Και τότε έμεινα δεκατρείς ολόκληρους μήνες, Αύγουστος του 1980 - Σεπτέμβριος 1981. Είχα κερδίσει σε μια παρτίδα πόκας ένα αμύθητο για την εποχή (και για μένα) ποσό και αποφάσισα  να πάρω ένα year off –έτσι το έλεγαν οι Άγγλοι συμφοιτητές μου–, πριν συνεχίσω τις μεταπτυχιακές μου σπουδές στην Οξφόρδη. Οι γονείς μου και κάποιοι φίλοι θεώρησαν την απόφασή μου παράλογη (το λέω ευγενικά), αλλά εγώ πέρασα τον ωραιότερο χρόνο της ζωής μου.

Νοίκιασα ένα σπιτάκι στο Ραχίδι (στα Κατάπολα) και όλη μέρα διάβαζα κι έκανα μακρινούς περιπάτους. Όταν ο καιρός ζέσταινε, έκανα τις πρώτες βουτιές στον Άγιο Παντελεήμονα και στο Μαλτέζι. Πήγαινα συχνά και στη μικρή παραλία κάτω από το νεκροταφείο και παρέα με τους θαμμένους  στο ειδυλλιακό μέρος (ανάμεσά τους και ένας Βλαβιανός), διάβαζα «σχετικά» βιβλία – ολοκλήρωσα την Κόλαση του Δάντη, στη μετάφραση του Laurence Binyon και τους «Γάμους του Ουρανού» και της «Κόλασης» του Blake.

Ήταν σημαδιακή χρονιά: Στα Κατάπολα (στο καφενείο του Πρέκα, που δεσπόζει στο λιμάνι) έγραψα τα πρώτα μου ποιήματα και σχεδίασα το πρώτο μου βιβλίο. Στην Αμοργό ήταν που άλλαξα τα σχέδια που έκανα ως τότε και αποφάσισα να αφοσιωθώ στην ποίηση.

Οι νησιώτες βλέποντάς με όλη μέρα σκυμμένο στα χαρτιά μου με θεωρούσαν «σοφό». Ζητούσαν από μένα να τους λύσω σοβαρά προβλήματα – από το πώς θα φτιαχτεί ο νέος δρόμος για τη Χώρα ως την τιμή των εριφίων το Πάσχα. Γρήγορα κατάλαβαν ότι με Καβάφη και Έλιοτ δεν χαράζεις και δεν ασφαλτοστρώνεις δρόμους, ούτε γνωρίζεις κάτι για την τιμή του αρνιού. Ωστόσο, συνέχισαν να με ρωτούν για διάφορα πρακτικά θέματα, γιατί «δεν γίνεται άνθρωπος να διαβάζει και να γράφει όλη μέρα και να μην μπορεί να λύσει απλά ζητήματα!» – τα δοκίμια για τον «ρόλο» της Ποίησης πάντως δεν αναφέρουν κάτι σχετικό.
Όταν είχε ωραίο καιρό, περπατούσα από τα Κατάπολα στη Χώρα, από το μονοπάτι που κατέληγε στο θρυλικό καφενείο του Πάρβα. (Έγινε και ταινία ο Πάρβας – αρκετά πληκτική δυστυχώς.) Εκεί συνάντησα το «ζωντανό ληξιαρχείο» του νησιού, τον Μαύρο, ο οποίος σε μια χαρτοπετσέτα (την οποία ακόμη έχω) σχεδίασε το γενεαλογικό δέντρο της οικογένειάς μου, φτάνοντας μέχρι τον Γεώργιο Φλαβιανό ή Βλαβιανό – εκπρόσωπο των Κυκλάδων στην Α΄ Εθνοσυνέλευση στην Επίδαυρο το 1821!

Κοντά στη γραφική Αιγιάλη, στο άλλο λιμάνι του νησιού, υπάρχει η μικρή χερσόνησος του Αγίου Παύλου, αγαπημένο σημείο για πρωινή βουτιά. Οι τολμηροί μπορούν να δοκιμάσουν τις αντοχές τους και να κολυμπήσουν ως το μικρό νησάκι, τη Νικουριά, με τις αμμώδεις παραλίες. Πάνω από την Αιγιάλη υπάρχουν δύο εντυπωσιακά χωριά, τα Θολάρια και η Λαγκάδα, που θ’ αποζημιώσουν τους καλοφαγάδες και τους λάτρεις της φάβας.
Δεν ξεχνώ φυσικά τους λείους και επιβλητικούς βράχους της Αγίας Άννας, την ηδονή να κατεβαίνεις κάθιδρος από το μοναστήρι και να βουτάς από εκεί στα παγωμένα νερά. Αν ανοιχτείς στη θάλασσα της Αγίας Άννας θα δεις μπροστά σου το μοναστήρι της Χοζοβιώτισσας, το λευκό θαύμα που στέκεται κάθετα στον βράχο, λες κι είναι χτισμένο από χέρια αγγέλων κι όχι ανθρώπων. Δεν είναι να απορείς που ο Luc Besson επέλεξε αυτά τα νερά για να γυρίσει την ταινία «Το απέραντο γαλάζιο». Αξίζει να επισκεφτεί κανείς την Αρκεσίνη και τον όρμο της Καλοταρίτισσας, να περάσει με καραβάκι απέναντι στο νησί της Γραμβούσσας, η παραλία, τα νερά εκεί είναι εκθαμβωτικά, όπως και αυτή του Μούρου. Εγώ προτιμώ ωστόσο το Αμμούδι, που λίγοι το γνωρίζουν και λιγότεροι το επισκέπτονται, γιατί η κατάβαση είναι δύσκολη και η ανάβαση δοκιμασία…

Η Αμοργός δεν είναι βέβαια μόνο τα πανέμορφα χωριά της, οι παραλίες της, τα μονοπάτια της (ν’ αναφέρω και την αρχαία Μινώα, μη θυμώσουν οι αρχαιολάτρες), η τέλεια αρχιτεκτονική της Χώρας της. Είναι πάνω απ’ όλα η αίσθηση που έχεις όταν βρίσκεσαι στο νησί. Ένας ψαράς, που γνώρισα το 1980 εκεί, επέμενε ότι το μέρος δονείται από «κρυφές δυνάμεις». Δεν ξέρω ποιες και πόσο κρυφές είναι, αλλά σίγουρα δεν έχω συναντήσει πουθενά τόση ομορφιά, δεν έχω νιώσει πουθενά τόση συγκίνηση.

Πήγαινα στην Αμοργό πολλά χρόνια ώσπου απέκτησα σπίτι στην Τήνο. Αν και αγαπώ το νησί της Μεγαλόχαρης, όπως και τις Σπέτσες, όπου πέρασα τα αλησμόνητα παιδικά και εφηβικά μου χρόνια, με τα λόγια της Marilyn, «η καρδιά μου ανήκει στην Αμοργό».

*Ο Χάρης Βλαβιανός είναι ποιητής και μεταφραστής. Τιμήθηκε με το Κρατικό βραβείο ποίησης για την τελευταία ποιητική του συλλογή Αυτοπροσωπογραφία του Λευκού, (εκδ. Πατάκη, 2019). Πρόσφατα κυκλοφόρησε η μετάφρασή του Τ.Σ. Έλιοτ - Άγονη γη, (εκδ. Πατάκης, 2020)