Νοσταλγώ τις ηρωικές μέρες της Πολιτιστικής του 1997

Το φθινόπωρο του ’97, όταν η πόλη βρήκε τον δρόμο και επέστρεψε από τα νησιά, τις Χαλκιδικές και το καλοκαίρι αργόσβηνε, ένα ήταν το ερώτημα μετά τα πού πήγατε, πώς τα περάσατε: Πήρατε εισιτήριο για τους U2; Ο Οκτώβρης πλησίαζε, η περιοδεία τους Pop Mart αλώνιζε τον κόσμο και η Θεσσαλονίκη Πολιτιστική Πρωτεύουσα 1997 θα ήταν ένας από τους σταθμούς της. Δεν ήταν το μόνο υπερθέαμα που φιλοξενήθηκε στην πόλη εκείνη τη χρονιά: από την έκθεση Θησαυροί του Αγίου Όρους πέρασαν 700 χιλιάδες επισκέπτες, χαμός έγινε και στους Γκόγια, Καραβάτζιο, Ελύτη και Ροστροπόβιτς, θυμάμαι το μέγα πλήθος και το μέγα πάθος στον Μπαρίσνικοφ και στην Αγνή Μπαλτσά, απλά οι U2 ήταν το μεγαλύτερο κερί από τα 1271 που περιελάμβανε η τούρτα εκδηλώσεων της Πολιτιστικής, όπως την αποκαλούσαμε οι δημοσιογράφοι για συντομία. 1,5 εκατομμύριο νοματαίοι, σύμφωνα με τον επίσημο απολογισμό, πέρασαν από τις 195 εκθέσεις, τις 188 θεατρικές παραστάσεις, τις 333 μουσικές παραγωγές, τα 95 συνέδρια και τις 126 λογοτεχνικές βραδιές. 

Ο διεθνής διαγωνισμός για το θαλάσσιο μέτωπο, οι ανασχεδιασμένες αποθήκες του Λιμανιού, η πεζοδρόμηση της πλατείας Αριστοτέλους, η απόκτηση της Συλλογής Κωστάκη, ο Ρικάρντο Μούτι, η Βίλα Μπιάνκα, το Βασιλικό Θέατρο, απαριθμώ επίλεκτες στιγμές της Πολιτιστικής του ’97 εικοσιοκτώ καλοκαίρια μετά από τα πεπραγμένα της, για να καταλήξω στο εξής: Αν το 1986 ήταν η 2η Ευρωπαϊκή Μπιενάλε της Μελίνας που πυροδότησε την έκρηξη της νεανικής πόλης, δέκα χρόνια μετά, ήταν η Θεσσαλονίκη Πολιτιστική Πρωτεύουσα ’97 με Υπουργό Πολιτισμού τον Βαγγέλη Βενιζέλο (να τα λέμε και αυτά) που εκτόξευσε τον πολιτισμό σε ένα επίπεδο που έως και σήμερα δύσκολα να ξαναπεράσει η Θεσσαλονίκη τον πήχυ του. 

Οι ποιότητες της Πολιτιστικής ήταν τρομακτικές, το ίδιο όμως και το μπάτζετ της, αφού η προίκα του θεσμού την εποχή εκείνη άγγιξε τα 10 δισ. για αγορά και μετάκληση θεαμάτων. Βέβαια, όπως κάθε τι μεγάλο σε αυτή την πόλη (Περιφερειακός, Υποθαλάσσια, Μετρό, Fly Over), ο θεσμός λοιδορήθηκε και δίχασε, η Θεσσαλονίκη ως γνωστό έχει παράδοση σε τέτοιους εμφύλιους και τα 80 δισ. προίκα από τον κορβανά για οικοδόμηση νέων χώρων ή ανακαίνιση κτιρίων και αναμόρφωση περιοχών, έκανε, εργολάβους, δημοσιογράφους, μάνατζερ, πολιτικούς και παρατρεχάμενα παράσιτα να αλληλοσπαράζονται σαν τα σκυλιά. Καθημερινά οι καταγγελίες για λαμόγια, πιανόλες κι άλλα τέτοια χουλιγκάνικα και τοξικά έριχναν τον δημόσιο λόγο στα τάρταρα. 

Τη χρονιά εκείνη έκανα εκπομπές στον 88μισό και παραδοσιακά με το πέρας τους κατέβαινα στο καφέ του Μύλου για ριλάξ και κουσκουσάκι. Φαντάσου τη σαστιμάρα όταν ένα πρωινό Παρασκευής πέτυχα στα τραπεζάκια του καφέ τον σερ Ίαν Χολμς – Βασιλιά Ληρ να πίνει καφέ με τον Νίκο Κεσσανλή και τον διευθυντή του Οργανισμού Πάνο (αιωνία του Πετεφρή) Θεοδωρίδη, που με παρότρυνε «κόπιασε, μικρέ, να σου γνωρίσω δυο φίλους μου». Την προηγούμενη νύχτα της Πέμπτης, στη συναυλία των Μογγόλων Huun-Huur-Tu στην Υδρόγειο (σημερινό Block 33), η Ειρήνη Παππά μου ζήτησε φωτιά. Λίγες μέρες πριν στη στοά Μοδιάνο, ο Ηλίας Κουτσούκος με τον Δημήτρη Καλοκύρη τύπωσαν στα τραπεζομάντηλα των ταβερνείων και στα χασαπόχαρτα των κρεοπωλείων ποιήματα του Σαχτούρη και της Μάτσης Χατζηλαζάρου. 

Κι εδώ μεγάλο σούσουρο, Θεέ, πόσο νοσταλγώ εκείνες τις μέρες! Όχι μόνο για την πόλη, που από τα Χριστούγεννα που χρίστηκε Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης, με τη χρονιά να μπαίνει με τους Στέρεο Νόβα να παίζουν στον φωταγωγημένο Λευκό Πύργο, ήταν ένα υπερθέαμα. Ούτε φυσικά γιατί νοσταλγώ τους U2 και όλη την έξαψη εκείνου του φθινοπώρου μέχρι να έρθει η κορυφαία νύχτα. Μπορεί το παρόν «τεμάχιο» να το έγραψα γιατί νοσταλγώ εκτός από την Κοσμόπολη του 1997 και τα νιάτα μου αλλά και την περιοδικάρα Τάμαριξ με διευθυντή τον Γιώργο Σκαμπαρδώνη. Ανθρώπινο, πολύ ανθρώπινο…