Οι εντυπωσιακές street art προσωπογραφίες του Apset

Από την επιβλητική τοιχογραφία που δεσπόζει στο κτίριο SILO στο λιμάνι του Πειραιά και καλωσορίζει τον κάθε ταξιδιώτη των ελληνικών νησιών, μέχρι την αντίστοιχη τοιχογραφία 500 τ.μ. στο νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ της Θεσσαλονίκης με θεματική τη δωρεά οργάνων, η τέχνη του Θεσσαλονικιού street artist Apset σίγουρα αποτυπώνεται στη μνήμη σου. Οι προσωπογραφίες, τα χρώματα, μία πιο γραφιστική ματιά και design προσέγγιση, όλα τα αυτά με ένα τρόπο «δένουν» σε ενιαίο αποτέλεσμα, τη δική του τέχνη.

Μην παραλείψουμε να γράψουμε πως και στις δύο παραπάνω τοιχογραφίες, συμμετείχε ισότιμα και ο γνωστός street artist Same84. Τα credits πρέπει να δίνονται.

Για πρώτη φορά, η τέχνη του Apset μεταφέρεται από τη δημόσια street art σκηνή, σε έναν εσωτερικό καινούριο χώρο στη Θεσσαλονίκη, στη νέα γκαλερί της «Εφημερίδα SKG» (Φιλικής Εταιρίας 11). Μια καταγραφή της σύγχρονης πραγματικότητας, μέσω μίας διαδραστικής εγκατάστασης.

Η έκθεση διαρκεί ως τις 17 Νοεμβρίου και ο Apset μας μιλάει σχετικά.

Πες μας μερικά πράγματα σχετικά με την έκθεση «Noart No2day, Nowork Noway, vol. Light» στο νέο χώρο-γκαλερί του καφέ μπαρ Εφημερίδα SKG.
Η σχέση μου με την «Εφημερίδα», κρατάει πολύ πριν την πρώτη μέρα λειτουργίας της έως και σήμερα, και της Θεσσαλονίκης και της Αθήνας, εφόσον είχα τοιχογραφήσει τις επιφάνειες και των δύο χώρων. Έτσι κατόπιν συνεννοήσεως με την «Εφημερίδα SKG» μου παραχωρήθηκε ένα δωμάτιο που ουσιαστικά ήταν μια παλιά αποθήκη, για να επέμβω και να δημιουργήσω μία ατομική έκθεση. Η πρώτη μου σκέψη ήταν προφανής, να κάνω μία εικαστική έκθεση. Σε δεύτερη όμως ανάγνωση βλέποντας τον περιβάλλοντα χώρο, μία εγκατάσταση φάνταζε πιο ουσιαστική σ’ αυτό το στενό της πόλης.

Έτσι πήρα την απόφαση να φύγω για πρώτη φορά από την πεπατημένη και την δισδιάστατη λογική της έκθεσης και να πάω σε μια συμπεριφορά στο χώρο, με τρισδιάστατη εγκατάσταση, ήχου, φωτός και διαδραστικών μέσων. Πιστεύω πως η τέχνη είτε είναι δημόσια είτε προσωπική, ένας από τους σκοπούς της είναι να λειτουργεί σαν μέσο έκφρασης, να εξωτερικεύει πρώτα τον καλλιτέχνη και μετά να σχολιάζει τον χρονοχώρο που βρίσκεται. Για πολλά χρόνια άκουγα να με «στολίζουν» με τίτλους «αυτό που κάνεις δεν είναι τέχνη», «είναι graffiti», «αλλά μήπως είναι street art», «τελικά μήπως είναι και τέχνη;», «mural art;», «είναι παράνομο», «είναι νόμιμο» κτλ. Οι γκραφιτάδες φίλοι μου να με αποκαλούν καλλιτέχνη και οι καλοτεχνίτες φίλοι, γκραφιτά.

Έτσι, με αφορμή όλα τα παραπάνω κατέληξα στον τίτλο της έκθεσης “NOART”. Ας μην είναι τίποτα, ας μην είναι τέχνη και ας είναι μόνο έκφραση και η ελευθερία του να είναι ότι θέλει.

Συνδυαστικά λοιπόν και σε δεύτερη ανάγνωση ήθελα αυτό το έργο να επικοινωνεί και ιδιαίτερα με το σήμερα. Προσπάθησα να φτιάξω ένα χώρο εξ’ ολοκλήρου δουλεύοντας μέσα εκεί, που να παραθέτει τα στοιχεία της τεχνολογίας και των social media, σε συνάρτηση με την άρνηση και την αναβλητικότητα για ζωή, για δουλειά, για τέχνη. (Noart No2day / Nowork Noway). Ο καμένος χρόνος με τα χέρια σταυρωμένα κοιτώντας στο ταβάνι. Εγκατάσταση σε χώρο εσωτερικό-προσωπικό. Η αποστείρωση σε μία τόσο τέλεια-ψεύτικη εικόνα να προμοτάρεται μέσα από το φάσμα των media και με μια οθόνη που συνεχόμενα σε σκανάρει. Χάλκινη λεκάνη και αποστειρωμένο φαγητό στη λογική κλεψύδρας και το φως να πλέει σε μια απόκοσμη χρονικότητα. Για κλείσιμο φτιάξαμε ένα φίλτρο AR (Augmented Reality) στο link του Instagram μου, με την λογική του προσώπου μέσα σε ένα grid box και τον εγκλωβισμό του σ’ αυτό.

Ο υπότιτλος vol. Light είναι η πρώτη σειρά αυτής της έκθεσης με την συνέχεια vol. Dark, εν καιρώ, σε κάτι διαφορετικό στην Efimerida Ath.

Πώς αποφάσισες από το δρόμο και την δημόσια τέχνη να εκθέσεις σε μία γκαλερί;
Όπως είπα, ο σκοπός δεν είναι μόνο η έκφραση, αλλά και η επικοινωνία. Στη προκειμένη, η εγκατάσταση αυτή πρακτικά δεν διαφέρει από ένα έργο που είναι στο δημόσιο χώρο. Βρίσκεται ακριβώς σε κοινή θέα, σε ένα στενό αστικού περιβάλλοντος και όχι κρυμμένο πίσω από τοίχους.

Το «κοινωνικό πείραμα» σε αυτή τη περίπτωση είναι πως ο θεατής θα πρέπει να κάνει ένα βήμα για να μπει στο χώρο και να γίνει μέρος του και πολλές φορές θα διστάσει κάποια δευτερόλεπτα σε κάτι «νέο» στην όψη. Αυτό σε μια τοιχογραφία πάνω στο δρόμο δεν ισχύει. Γενικότερα πάντως αυτό που κάνεις μπαίνοντας σε μια gallery είναι να δώσεις στο κοινό μια άλλη ματιά για το τι κάνεις μπαίνοντας σε κάποια διαφορετικά πλαίσια προσέγγισης του έργου σου. Οι επιφάνειες που δουλεύεις ποικίλουν και το έργο διαφοροποιείται ανάλογα με το μέγεθος και τις δομές στις οποίες κινείσαι συνήθως.

Πότε ξεκίνησες να βάφεις, πώς ήταν τα πράγματα τότε και πώς είναι τώρα;
Ξεκίνησα να βάφω κάπου στα μέσα του ‘98. Τα πράγματα ήταν τελείως διαφορετικά τότε με τώρα. Ήμασταν το περιθώριο, οι αλήτες «στα πάρκα και τις πλατείες μας». Μουτζουρώναμε και ήμασταν ελεύθεροι και αυτά που κάναμε είχαν να κάνουν μόνο με τη δράση και την έκφραση. Με τα χρόνια μπήκε περισσότερο η λογική μέσα σ’ αυτό που κάναμε και στο τι ήμασταν.

Πώς έχεις εξελίξει το στιλ σου από τότε μέχρι σήμερα;
Το στυλ είναι σαν ένα κομμάτι του χαρακτήρα σου. Έχει μια βάση αλλά συνεχώς εξελίσσεται. Δεν θα σταματήσει να διαμορφώνεται αλλά θα κρατάει πάντα μια βασική γραμμή, της αισθητικής. Πειραματίστηκα με πολλά στυλ μέσα στα χρόνια. Ξεκίνησα με tags και bombs όπως και οι περισσότεροι. Μετά άρχισα να κάνω πιο πολύπλοκα γράμματα και σιγά σιγά γύρω στο 2005 άρχισα να τα κάνω πιο τρισδιάστατα (3D). Εκεί άρχισα να καταλαβαίνω λίγο τι γίνεται με το φως και τις σκιές και αν και δεν το συνέχισα για πολλά χρόνια, με έβαλε σταδιακά σε μία άλλη διαδικασία σκέψης. Η γραφιστική που είχα τελειώσει σαν πρώτη σχολή μου έδωσε να καταλάβω πως τα γράμματα και η τυπογραφία είχαν και αυτά ένα απεριόριστο φάσμα εξέλιξης. Στο ενδιάμεσο ασχολούμουν και με τις φιγούρες (characters). Όλα πήγαιναν παράλληλα. 

Άρχισα να βρίσκω περισσότερο την γραφή μου και τους τρόπους συμπεριφοράς των spray και των άλλων υλικών που χρησιμοποιούσα και σιγά σιγά οι φιγούρες και οι προσωπογραφίες άρχισαν να με χαρακτηρίζουν και να μου δείχνουν πιο άμεσα τι ήθελα να πω. Η Σχολή Καλών Τεχνών στη πορεία βοήθησε αρκετά στο κομμάτι της έκφρασης σε συνδυασμό με το στυλ που ήθελα να ακολουθήσω. Έτσι ένας συνδυασμός τεχνικών και στυλ, ζωγραφικής και γραφιστικής μορφοποίησε την συλλογικότερη δουλειά.

Η συνεχόμενη τριβή, η πολλή εξάσκηση και η μελέτη τελικά είναι αυτά τα στοιχεία που δημιουργούν τη γραμμή και το στυλ πιστεύω, μια διαδικασία που στην τελική μάλλον λειτουργεί αυτόνομη, υποσυνείδητα και στο τέλος είναι αυτή που σε καθορίζει.

Σε αυτή τη φάση πια έχω πάψει να ασχολούμαι με το πώς θα γίνει, απλά να μ’ εκφράζει, να με κάνει να χαλαρώνω, να εξελίσσομαι και να εξερευνώ καινούριους τρόπους για να αποτυπώσω πιο ουσιαστικά το θέμα. Περισσότερο πλέον είναι το τι παρά το πώς. Μπορεί να είναι τοίχος, πίνακας, βίντεο, εγκατάσταση – ιδέα, έκφραση, χειρονομία.

Συνεχίζεις να ζεις και να εργάζεσαι στη Θεσσαλονίκη. Τι δεσμούς έχεις με αυτή την πόλη;
Όλη η δράση από το ξεκίνημά μου στο graffiti είχε τη βάση της εδώ. Η πρώτη μου δουλειά, η πρώτη μου ομάδα (AGB) κι έπειτα και οι δυο σχολές που ακολούθησα. Μέσα στα χρόνια σ’ αυτή τη πόλη αλλάξαμε εμείς, αλλάξανε και οι γύρω μας. Τα φεστιβάλ που δημιουργήσαμε, τα μαγαζιά που βγαίναμε, τα στενά που αράζαμε, οι καλλιτεχνικές ομάδες που ήρθαν και πέρασαν, οι μπύρες σε ατέρμονες συζητήσεις μπροστά στους τοίχους. Μνήμες, τρεξίματα, κυνηγητά και όλες οι ιστορίες μας πάνω στις κενές επιφάνειες που δημιουργήσαμε από το μηδέν.

Στη πορεία μετακινήθηκα σε διάφορα μέρη ανά περιόδους για μεγάλα διαστήματα και ταξίδεψα αρκετά για να ζωγραφίσω. Αν και η δράση μπορεί να ήταν και να είναι οπουδήποτε αλλού, μου άρεσε πάντα η ιδέα του να έχω μια βάση να γυρνώ.

Ποιες είναι οι δικές σου αγαπημένες τοιχογραφίες που έχεις κάνει στη Θεσσαλονίκη;
Το κομμάτι μου στο νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ είναι κάπως πιο αγαπημένο από άλλα κυρίως της θεματολογίας του για τη δωρεά οργάνων. Ένα άλλο είναι η δωρεά μου στο Δημοτικό Σχολείο Βασιλικών όπου μεγάλωσα. Δεν μπορώ όμως να τα ξεχωρίσω εφόσον έχουν όλα ένα κομμάτι μου, με ότι συνεπάγεται αυτό, έχουν όλα μια δική τους ιστορία από πίσω.

Υπάρχει διαφορά από χώρα σε χώρα πώς ο κόσμος υποδέχεται και αναγνωρίζει την τέχνη του δρόμου;
Έχει να κάνει με το κοινωνιολογικό και πολιτιστικό επίπεδο της κάθε χώρας και κατά βάση με το επίπεδο της παιδείας και της «εκπαίδευσης» του θεατή στον εκάστοτε χώρο. Δηλαδή σε κάποιες κοινωνίες όπου οι τοιχογραφίες και το graffiti είναι σημαντικό κομμάτι της εικόνας του περιβάλλοντα χώρου (συνήθως σε πιο μεγάλα αστικά κέντρα) σε σχέση με μία μικρότερη πόλη ή χωριό όπου ο θεατής δεν είναι τόσο εξοικειωμένος και αυτό που κυριαρχεί στους τοίχους είναι συνήθως τα συνθήματα, οι συμπεριφορές διαφέρουν. Έτσι αυτό ποικίλει ακόμα και ανάμεσα σε πόλεις της ίδιας χώρας. Επίσης όταν κάτι είναι καινούριο και «ξένο» συχνά λειτουργεί φοβιστικά.

Με τον καιρό και μέσα στα χρόνια παρατηρώ πως ο κόσμος εκπαιδεύεται, άρχισε να ξεχωρίζει τα συνθήματα με το graffiti, την «καλή» δουλειά που κόστισε χρόνο και χρήμα με την γρήγορη και σίγουρα όταν μία εικόνα έχει και κάτι το πιο παραστατικό, σιγά σιγά αρχίζει να ταυτίζεται. Υπήρξαν φορές όπου στον τοίχο για να με ευχαριστήσουν μου φέρανε σαμπάνιες και φορές που καλούσαν την αστυνομία και έκαναν καταγγελίες για τη φασαρία και τη μυρωδιά. Δεν χρειάζεται να αρέσει σε όλους ούτε όλοι να το καταλάβουν, ακόμα και οι αντιπαραθέσεις είναι δεκτές και μέρος της επικοινωνίας.

Πώς βλέπεις γενικά την street art το 2019; Συνεχίζει να είναι συναρπαστική;
Το συναρπαστικό είναι το καινούριο, το να μην μπορείς να κοιμηθείς από την υπερένταση ενός νέου project που ξημερώνει, η ελευθερία των μέσων και των υλικών και οι νέες ιδέες που θέλεις να υλοποιήσεις. Απ’ την  άλλη δεν είναι καθόλου συναρπαστική η εποχή που βιώνουμε, στον τομέα της βιωσιμότητας, της κοινωνικοπολιτικής αστάθειας και του ρεαλισμού του θέματος.

Στο κομμάτι της τοιχογραφίας και της street art παρόλα αυτά, παρατηρείται γενικότερα μια πρωτοφανής παγκόσμια άνθιση. Κατά τη γνώμη μου αυτή τη στιγμή είναι το μεγαλύτερο κίνημα τέχνης εν ζωή και ένα από τα μεγαλύτερα από την αρχή αυτής. Αριθμεί χιλιάδες ακολούθους και υποστηρικτές ανά τον κόσμο, έχοντας μια παγκόσμια κοινή γλώσσα και δράση, σε σχέση με πολλά άλλα κινήματα του παρελθόντος.

Αυτή η δράση, από την περιθωριοποίηση στο κάπως πιο mainstream, άνοιξε νέους ορίζοντες στους καλλιτέχνες, με το internet και τα social media να αναπτύσσουν ταχύτατα την άμεση εξάπλωσή του. Η τεχνολογία ισορρόπησε λίγο το παιχνίδι. Αν κάποτε τραβιόμασταν χιλιόμετρα για να βρούμε τοίχους με έργα άλλων writers ή να μοιραζόμαστε δέκα άτομα ένα τεύχος graffiti για να δούμε τί ακριβώς και πώς γίνεται σε άλλες πόλεις και χώρες, τώρα πια μπορείς να δεις live, τη στιγμή που συμβαίνει, τη διαδικασία και τις συνθήκες του βαψίματος, παγκόσμια, απλά με ένα πάτημα αφής. Πριν λίγα χρόνια κάτι τέτοιο θα φάνταζε σενάριο επιστημονικής φαντασίας.

Η βάση πάντως θα παραμένει πάντα στο παράνομο και στους δρόμους από όπου ξεκίνησε. Ήταν μια δράση που απευθυνόταν κατά βάση στους γκραφιτάδες και τους ομοίους τους και αυτή τη στιγμή μπορεί και επικοινωνεί ελεύθερα, με διαφορετικούς χώρους και δομές. Στο δημόσιο και μη χώρο έχει πλέον ανοίξει προς κατευθύνσεις όπως installations, video art, live performances, κ.a. που ούτε η ίδια η σκηνή ακόμη μπορεί να εντοπίσει καθαρά.

Φυσικά όμως όπως και σε πολλά άλλα θέματα η κάποια εμπορευματοποίηση ενός προϊόντος σε σχέση με την εγρήγορση της εποχής φέρνει τους διοργανωτές, τους επιμελητές και σε εξέλιξη τους καλλιτέχνες σε μια διαδικασία γρήγορης μαζικής παραγωγής χωρίς πολλά περιθώρια εσωτερικής εμβάθυνσης, εξέλιξης και πειραματισμού σε αρκετές περιπτώσεις. Έτσι παρατηρείται συχνά μια παραγωγική μανιέρα και αναγόμωση του στυλ του εκάστοτε καλλιτέχνη σε καθαρά εμπορικά επιφανειακά πλαίσια (viral). Σε ένα τομέα τόσο δημιουργικό και άμεσο στην επικοινωνία, ο χώρος για δράση και έκφραση σε τέτοιο μεγάλο φάσμα ηλικιών και διαφορετικών τύπων ανθρώπων, υπόβαθρου και βιοτικού επιπέδου ξεπερνά το κυνήγι της δημοσιότητας και της γρήγορης αναγνώρισης.

Στο τέλος της ημέρας το θέμα πιστεύω είναι να είσαι πιστός και ειλικρινής σε ότι κάνεις και όλα τα άλλα ας έρθουν σε δεύτερη μοίρα.

Instagram: APSET