Το Δημοτικό σχολείο του Πικιώνη, οι τράπεζες, η μικρή Μαργαρίτα και το γράμμα στον πρωθυπουργό

Με αφορμή τη μεταφορά 100 εκατομμυρίων ευρώ από το χρηματοπιστωτικό σύστημα, την οποία ανακοίνωσε πρόσφατα ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, για να διατεθούν είτε στην ανακαίνιση υφιστάμενων είτε στην κατασκευή νέων σχολικών κτιρίων βάσει του προγράμματος «Μαριέττα Γιαννάκου», μου έρχεται στη σκέψη η ιστορία ενός από τα πιο όμορφα σχολεία της χώρας, του 14ου Δημοτικού Σχολείου Πικιώνη στον Λυκαβηττό. Πρωταγωνιστές αυτής της ιστορίας είναι ο διευθυντής του σχολείου, οι γονείς, τα παιδιά αλλά και η μικρή Μαργαρίτα, μαθήτρια της Β’ Δημοτικού, με την αδελφούλα της Ανθούλα, μαθήτρια της Α’ Δημοτικού, και η ιδιαίτερη σχέση που έχουν αναπτύξει με τον πρωθυπουργό.

Δημοτικό σχολείο Πικιώνη: Ταξίδι στο χρόνο έναν περίπου αιώνα

Η ιστορία με τους συγκεκριμένους πρωταγωνιστές ξεκινά περίπου τρία χρόνια πριν, όταν ανέλαβε διευθυντής του σχολείου ο Γιάννης Πράπας. Ωστόσο, η ιστορία του σχολείου μας γυρνά σχεδόν έναν αιώνα πίσω, καθώς αποτελεί ένα από τα πρώιμα έργα του ελληνικού μοντερνισμού και χαρακτηριστικό δείγμα της αρχιτεκτονικής του Bauhaus. Το Σχολείο σχεδιάστηκε την περίοδο 1928-1932, σε μια εποχή εκπαιδευτικής ανάπτυξης, από τον Δημήτρη Πικιώνη, ο οποίος εναρμόνισε το κτίριο με το έντονα επικλινές έδαφος της περιοχής. Ο σχεδιασμός περιλάμβανε αίθουσες τοποθετημένες σε κλιμακωτές αναβαθμίδες, μικρές αυλές για υπαίθριες δραστηριότητες και ένα σύστημα συνδετικών κλιμάκων που οδηγούσαν στην κεντρική αυλή. Σημαντικοί χώροι, όπως το θέατρο, η βιβλιοθήκη, το γυμναστήριο και οι αίθουσες χειροτεχνίας, συμπλήρωναν το αρχικό εξαθέσιο σχολείο. Με την πάροδο του χρόνου το κτίριο υπέστη εκτεταμένες παρεμβάσεις λόγω αυξημένων αναγκών, ειδικά κατά τη μαζική εσωτερική μετανάστευση και τη δικτατορία. Χώροι χωρίστηκαν για να δημιουργηθούν επιπλέον αίθουσες, ενώ άλλαξαν οι χρωματισμοί και οι πόρτες. Το 1941, κατά τη γερμανική κατοχή, το σχολείο επιτάχθηκε και λειτουργούσε προσωρινά αλλού. Σημαντικές ημερομηνίες στην ιστορία του είναι η ανακήρυξή του ως διατηρητέου το 1991 και η μετονομασία του προς τιμήν του Πικιώνη το 2012. Σήμερα, το 14ο Δημοτικό Σχολείο στεγάζει δώδεκα τάξεις δημοτικού και δύο νηπιαγωγείου, με τη λειτουργικότητά του να έχει αλλάξει σε σχέση με το αρχικό όραμα του αρχιτέκτονα.

Προβλήματα και λύσεις

Το σχολείο-κόσμημα, όχι μόνο για την Αθήνα αλλά και για ολόκληρη τη χώρα, όπως και πολλά άλλα σχολεία, στην πορεία των ετών βρέθηκε αντιμέτωπο με σοβαρά προβλήματα που σχετίζονται με την υλικοτεχνική του υποδομή και τις φθορές από τον χρόνο και όχι μόνο. Τελευταίο σοβαρό περιστατικό σημειώθηκε τον Οκτώβριο του 2023, όταν εξωσχολικοί προκάλεσαν πυρκαγιά που κατέστρεψε δύο αίθουσες, έπιπλα, βιβλία και προσωπικά αντικείμενα των παιδιών. Όπως διαβάζουμε και από ρεπορτάζ της εφημερίδας «Καθημερινής» των ημερών εκείνων, οι μαθητές, που ήδη αντιμετώπιζαν δύσκολες συνθήκες λόγω υγρασίας, φθορών και εγκατάλειψης, αναγκάστηκαν να διακόψουν προσωρινά τα μαθήματά τους. Διαβάζουμε επίσης ότι ο Σύλλογος Γονέων έχει κάνει πολλαπλά αιτήματα προς τον Δήμο Αθηναίων για αποκατάσταση του κτιρίου και βελτίωση της ασφάλειας. Προβλήματα όπως η ανύπαρκτη περίφραξη, ο ανεπαρκής φωτισμός (μέχρι πρόσφατα) και η απουσία φύλαξης καθιστούν το σχολείο εύκολο στόχο βανδαλισμών.

Η αθόρυβη συμβολή των τραπεζών, εταιρειών και γονέων

Ο διευθυντής του Σχολείου, Γιάννης Πράπας, όμως, δεν άφησε τα πράγματα στην τύχη τους. Τα τελευταία τρία χρόνια, σε συνεχή επικοινωνία με τον Δήμο, τα υπουργεία, αλλά και μέσω ιδιωτικής πρωτοβουλίας και της κινητοποίησης των γονέων, κατάφερε να κάνει ένα σημαντικό βήμα μπροστά, σε διάφορα χρόνια προβλήματα. Με τη στήριξη μεγάλης συστημικής τράπεζας στο πλαίσιο προγράμματος Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης (ΕΚΕ), το σχολείο εξοπλίστηκε με σύγχρονη υλικοτεχνική υποδομή, όπως υπολογιστές, γραφεία και έπιπλα. Παρά τα γραφειοκρατικά εμπόδια, ο εξοπλισμός έφτασε στο σχολείο και ήδη τον χαίρονται μαθητές και εκπαιδευτικοί. Παράλληλα, με ιδιωτικές χορηγίες και τη στήριξη των γονέων, το σχολείο βάφτηκε από την αρχή, το Θέατρο ανακαινίστηκε πλήρως, τα γκράφιτι σβήστηκαν και το κτίριο ανέκτησε μέρος της παλιάς του αίγλης. Όχι όμως για πολύ, καθώς τρεις μήνες μετά την έναρξη της σχολικής χρονιάς το σχολείο γεμίζει ξανά γκράφιτι. Η πλήρης αποκατάσταση του σχολείου όμως παραμένει μια «μπλεγμένη» υπόθεση. Το 2017 είχε υπογραφεί μνημόνιο συνεργασίας μεταξύ του Δήμου Αθηναίων και της μη κερδοσκοπικής εταιρείας «Δημήτρης Πικιώνης» για την εκπόνηση μελέτης αποκατάστασης, η οποία όμως δεν προχώρησε λόγω γραφειοκρατικών εμποδίων και αδιευκρίνιστων καθυστερήσεων. Η μελέτη, αν και ολοκληρώθηκε, βρίσκεται μεταξύ των συρταριών φορέων και υπουργείων.

Όπως, εξάλλου, κάπου έχει «χαθεί» εντελώς και ένα ακόμη σημαντικό ζήτημα. Η εύρεση ενός κτιρίου που θα στεγάσει ένα δημόσιο σχολείο για παιδιά Γυμνασίου και Λυκείου για τους κατοίκους της γειτονικής περιοχής, του Κολωνακίου, οι οποίοι αναγκάζονται να πηγαίνουν τα παιδιά τους με πούλμαν σε σχολείο στη Λεωφόρο Αλεξάνδρας.

Η εμφάνιση της μικρής Μαργαρίτας

Κάπου εδώ στην δική μας ιστορία, κάνει και την εμφάνισή της και η τελευταία πρωταγωνίστριά μας: η μικρή Μαργαρίτα, μαθήτρια σήμερα της Β’ Δημοτικού του Πικιώνη με την αδελφούλα της, την Ανθούλα, μαθήτρια της Α’ Δημοτικού, που εδώ και τρία χρόνια (ξεκίνησαν από το νηπιαγωγείο) βιώνουν τα ζητήματα του σχολείου από πρώτο χέρι, αλλά καταλαβαίνουν και τα αποτελέσματα των προσπαθειών που έχουν ήδη αποδώσει και αλλάξει την καθημερινότητά τους.

Η μικρή Μαργαρίτα μάλιστα είχε γράψει ένα μικρό γράμμα στον πρωθυπουργό, με τον οποίο έχει αναπτύξει μια ιδιαίτερη σχέση, καθώς για τουλάχιστον δύο χρόνια τον έβλεπε κάθε πρωί κατά τη διαδρομή της προς το σχολείο, συνοδευόμενο από τη φρουρά του. Φυσικά, δεν τον γνώριζε ούτε τον γνωρίζει προσωπικά. Την εντυπωσίαζαν όμως τα αυτοκίνητα και η πομπή, και δεν έχανε την ευκαιρία με την αδελφούλα της να τον χαιρετά. Η ασφάλεια ανταπέδιδε πάντα τον χαιρετισμό, ενώ και ο ίδιος ο πρωθυπουργός τη χαιρέτησε μια φορά. Εάν και μικρή, ενδιαφέρθηκε και ρώτησε: «Ποιος είναι αυτός ο κύριος; Τι κάνει; Γιατί έχει τόσα αυτοκίνητα; Μήπως μπορεί να βοηθήσει την προσπάθεια για το σχολείο μας; Να μην έχει τόσο ζέστη το καλοκαίρι και υγρασία το χειμώνα;»

Η μικρή Μαργαρίτα έγραψε ένα γράμμα στον πρωθυπουργό, το οποίο ο μπαμπάς της δεν πρόλαβε μέχρι τώρα να το ταχυδρομήσει, προσκαλώντας τον με το νέο έτος, το 2025, να επισκεφθεί το σχολείο της, να το θαυμάσει και να δει από κοντά τα όποια ακόμη προβλήματα αντιμετωπίζουν μαθητές, δάσκαλοι και γονείς. Άλλωστε, όπως λέει η ίδια, πρόκειται για ένα σχολείο που αγαπούν όσοι το βλέπουν και όσοι το ζούνε.