Περιποιημένες αλλά χωρίς υπερβολές, λίγο πάνω από τα 70 και πιασμένες αγκαζέ, έσπρωξαν την ξύλινη πόρτα του καφέ ζαχαροπλαστείου «Άντζελα»για το μεσημεριανό τους γλυκό. Δεν υπάρχουν και πολλά μέρη για να κάτσει κανείς στην πλατεία Κολιάτσου και η «Άντζελα» είναι από τα πιο παλιά στη γειτονιά. Κόσμος διαφόρων εθνικοτήτων περιφερόταν στη μικρή πλατεία, εδώ όπου έκανε τέρμα κάποτε η «διάσημη» γραμμή του τρόλεϊ Παγκράτι-Κολιάτσου κι εγώ χάζευα τις απέναντι πολυκατοικίες, επί της Πατησίων. Κάπως γερασμένες και ταλαιπωρημένες από τα χρόνια και από τα καυσαέρια. Σε κάποια μπαλκόνια οι σκισμένες τέντες αποκάλυπταν την εγκατάλειψη, σε κάποια άλλα οι φροντισμένες γλάστρες έδειχναν πως υπάρχει ζωή. Η πλατεία Κολιάτσου μοιάζει κάπως «ριγμένη» σε σχέση με την «αδελφή» της πλατεία Αμερικής και τις κοντινές πλατείες Αγίου Γεωργίου και Βικτωρίας, φυσικά και με τη Φωκίωνος Νέγρη. Αν συμμετείχε σε έργο για την Αθήνα θα είχε δεύτερο ρόλο, σίγουρα όμως θα είχε κι εκείνη μερίδιο στο χειροκρότημα.
Πλατεία Κολιάτσου: Από την Ελίζαμπεθ Τέιλορ, στα «Δειλινά» & στο ιστορικό 8ο Γυμνάσιο Αθηνών
Στα χρόνια που η Δροσοπούλου ήταν ακόμη χωματόδρομος
Ψηλός και ευθυτενής, στα 75 του, ο Λέανδρος Σλάβης έχει ζήσει όλη του τη ζωή στην Κυψέλη, από το πρώτο σπίτι στη Λήμνου μέχρι σήμερα κάπου δίπλα στη Φωκίωνος. Εδώ μου έδωσε ραντεβού, στο Deja – «είναι το στέκι μου, συναντιόμαστε με παλιούς συμμαθητές και φίλους τις Κυριακές». Ο Λ. Σλάβης, πολιτικός μηχανικός και αρθρογράφος, κυκλοφορούσε στην Κολιάτσου από τότε που φορούσε κοντά παντελονάκια, γιατί στην οδό Πόρου ζούσαν η οικογένεια της μητέρας του αλλά και ένας πρώτος ξάδελφος του πατέρα του, ο Παστιάς Γιατσόπουλος, γραμματέας του ΚΚΕ το 1926-1927. «Υπήρχαν από τότε πολυκατοικίες, κάποια διαμερίσματα, μάλιστα, κληρώνονταν με το λαχείο των συντακτών, το σημερινό πρωτοχρονιάτικο. Ήταν η περίοδος που τα σπίτια δίνονταν για αντιπαροχή και η εσωτερική μετανάστευση βρισκόταν στα πάνω της. Οι περισσότεροι δρόμοι τότε ήταν χωματόδρομοι. Η Δροσοπούλου από την Ίμβρου και μετά ήταν χωματόδρομος, όπως και άλλοι δρόμοι τριγύρω, που άρχισαν να ασφαλτοστρώνονται στα μέσα της δεκαετίας του 1965».
Όταν η Ελίζαμπεθ Τέιλορ ήρθε στην πλατεία Κολιάτσου
Στην ευρύτερη περιοχή της Κολιάτσου υπήρξαν κατά το παρελθόν αρκετοί κινηματογράφοι, όπως οι «Αττική», «Αμαλία», «Αμίκο», «Σελέκτ», «Σινέ Μοντ», «Λίντο», αλλά και το θέατρο-κινηματογράφος «Άννα – Μαρία Καλουτά». Ο πιο ξακουστός κινηματογράφος, όμως, ήταν ο κινηματογράφος Ράδιο Σίτυ, στην Πατησίων 238, που λειτούργησε από το 1955 έως το 2003. Το Ράδιο Σίτυ είχε αριθμημένες θέσεις, έφερνε ταινίες κατ’ αποκλειστικότητα, το σύστημα Cinerama που είχε εγκαταστήσει έδινε την αίσθηση του τρισδιάστατου, ενώ ο ήχος ήταν στερεοφωνικός. Δεν ήταν και μικρό πράγμα για τους Αθηναίους της εποχής να πάνε να δούνε έργο στο Ράδιο Σίτυ.
Μια σούπερ σταρ όμως του Χόλιγουντ, η Ελίζαμπεθ Τέιλορ ήταν αυτή που έδωσε την απόλυτη λάμψη σε αυτόν τον ιστορικό κινηματογράφο και στην μικρή αθηναϊκή πλατεία. Το μακρινό 1958 η Τέιλορ φτάνει στην Αθήνα με τον τότε σύζυγό της, τον Αμερικανό παραγωγό Μάικ Τοντ, τρίτο κατά σειρά (από τους οκτώ που παντρεύτηκε), προκειμένου να παραβρεθεί στην πρεμιέρα της ταινίας του «Ο γύρος του κόσμου σε 80 ημέρες». Μια ταινία με πρωταγωνιστές τη Σίρλει Μακ Λέιν και τον Ντέιβιντ Νίβεν, με τεράστια επιτυχία που είχε βραβευτεί με 5 Όσκαρ και 2 Χρυσές Σφαίρες. Το ζεύγος φθάνει στο Ράδιο Σίτυ με την Τέιλορ να φοράει μια μαύρη εξώπλατη τουαλέτα, λευκή γούνα και λαμπερά κοσμήματα, μια χολυγουντιανική είσοδος που κάνει το κοινό απέξω να παραληρεί.
Η λαμπερό ζευγάρι θα παραστεί στην πρώτη πανηγυρική προβολή της ταινίας και στη συνέχεια θα κατευθυνθεί προς το εστιατόριο του ξενοδοχείου «Μεγάλη Βρετανία» όπου ο τότε Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Ξενοφών Ζολώτας θα παραθέσει επίσημο γεύμα προς τιμή τους. Δίπλα στην Τέιλορ θα καθίσει ο τότε βασιλιάς Κωνσταντίνος. Για την ιστορία να πούμε πως ένα μήνα μετά την επίσκεψη στην Αθήνα ο Μάικ Τοντ σκοτώνεται με το ιδιωτικό του αεροπλάνο στο Νέο Μεξικό και ένα χρόνο μετά η Τέιλορ παντρεύεται τον καλύτερο φίλο του, τον τραγουδιστή Έντι Φίσερ.
Το ιστορικό 8ο Γυμνάσιο Αθηνών
Εκεί, κατά τα τέλη του 19ου αιώνα, μιας εποχής από την οποία σήμερα κανείς δεν βρίσκεται εν ζωή, ο Μιχαήλ Νομικός αγοράζει εφτά στρέμματα γης στη σημερινή οδό Νικοπόλεως, τρία στενά από την Κολιάτσου, που τότε ήταν περιβόλια και ελαιώνες. Ο Νομικός, ο οποίος γεννήθηκε στην Αμοργό και έκανε χρήματα στην Αίγυπτο ως τυπογράφος, παρήγγειλε στον Δήμο Αθηναίων λίγο πριν πεθάνει, το 1900, «να ιδρύσει σχολεία αρρένων ή θηλέων κατά το νεώτατον σύστημα», με δικά του έξοδα. Το σχολείο ολοκληρώθηκε το 1931 και στέγασε το 8ο Γυμνάσιο Αθηνών, που υπάρχει έως και σήμερα και που στα χρόνια αποτέλεσε «το μεγαλύτερο σχολείο των Βαλκανίων».
Εδώ, σε αυτό το τεράστιο προαύλιο και στις σχολικές αίθουσες, έκαναν όνειρα κάποτε σαν παιδιά ο πρωθυπουργός και πρόεδρος της Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Καραμανλής, ο διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου Δημήτρης Ροντήρης, ο ακαδημαϊκός Παναγιώτης Ζερβός, ο ποιητής Ανδρέας Εμπειρίκος, ο φιλόσοφος Κορνήλιος Καστοριάδης, ο λογοτέχνηςΆγγελος Τερζάκης, ο σκηνοθέτης Φιλοποίμην Φίνος, ο συγγραφέας Τάσος Αθανασιάδης, ο σκηνοθέτης Αλέκος Σακελλάριος, ο ζωγράφος και θεατρικός συγγραφέας Χρύσανθος Μποσταντζόγλου, ο ηθοποιός Τάκης Μηλιάδης, ο σκηνοθέτης Γρηγόρης Γρηγορίου, ο τραγουδοποιός Παύλος Σιδηρόπουλος, ο τραγουδιστής Δημήτρης Μητροπάνος, ο μουσικοσυνθέτης Θάνος Μικρούτσικος, ο τραγουδοποιός και ηθοποιός Γιάννης Ζουγανέλης, ο ηθοποιός Αντώνης Καφετζόπουλος, η τραγουδίστρια Μαρία Φαραντούρη.
Τα πρώτα «Δειλινά» με Μπιθικώτση, Μοσχολιού και Κόκοτα
Πίσω στο Deja, η όμορφη ξανθιά σερβιτόρα άφησε με χάρη τους καφέδες μας στο τραπέζι και ο Λ. Σλάβης ήταν έτοιμος να αρχίσει να διηγείται ωραίες ιστορίες: «Ο ίδιος κόσμος ζούσε στην Αμερικής και στην Κολιάτσου, μία αρμονική μίξη από αστούς της εποχής και εσωτερικούς μετανάστες. Η Κολιάτσου όμως δεν αναπτύχθηκε όσο η Αμερικής γιατί δεν είχε τις ίδιες υποδομές. Είναι μια πιο μικρή πλατεία και δεν έχει δίπλα της τη Φωκίωνος Νέγρη, όπου τότε συγκεντρώνονταν όλος ο καλλιτεχνικός κόσμος». Έτσι, και τα νυχτερινά κέντρα δεν «επέλεγαν» την Κολιάτσου, με ελάχιστες εξαιρέσεις: την κοσμική ταβέρνα «Ψάθα», επί της Δροσοπούλου, η οποία αποτέλεσε σκηνικό και για κάποιες ελληνικές ταινίες, αλλά και τα πρώτα «Δειλινά», στη δεκαετία του 1950, στην οδό Κέας.
Γράφει για εκείνα τα «Δειλινά» ο Γιώργος Κατραμόπουλος στο βιβλίο του «Ένας αιώνας δύο πατρίδες» (εκδ. Ωκεανίδα): «Φυσικά εδώ στας Αθήνας ήσαν ατελείωτες. Τριακόσιες εξήντα πέντε ημέρες τον χρόνο, κάθε βράδυ σχεδόν βγαίναμε έξω. Μία από τις καλές διασκεδάσεις ήταν τα μπουζούκια στα τότε “Δειλινά” της οδού Κέας, πάνω από την Κολιάτσου. Το συγκρότημα των τότε “Δειλινών διέθετε τις καλύτερες φωνές που υπήρχαν εκείνη την εποχή για το ελληνικό τραγούδι. Επάνω στο πάλκο, στο κέντρο, έμενε κενή η θέση του κυρίου Μπιθικώτση, ο οποίος ήτο ο μόνος που τραγουδούσε κάτω απ’ το πάλκο, και από τη μία πλευρά ήτο η κυρία Μοσχολιού, από την άλλη ήσαν ο Κόκοτας, ο Μυτιληναίος, ο Ξανθόπουλος και μια κοπέλα, η Λευκή. Συμπλήρωνε δε αυτό γκρουπ ο κύριος Σόμπολας, ο οποίος έπαιζε και τραγουδούσε κιθάρα ηλεκτρική. Ως quest star των “Δειλινών” ήτο τότε ο Χρηστάκης».
Η πλατεία Γιάννη Μαρή
Στο βιβλίο του «Πώς σας είπαμε», από τις εκδόσεις Λογότυπο, ο Λέανδρος Σλάβης περιλαμβάνει προτάσεις για την ονοματοδοσία 12 πλατειών της Κυψέλης. Οι 8 από αυτές κατατέθηκαν στον Δήμο Αθηναίων ο οποίος, τελικά, έκανε δεκτές τις 5, το 2018, επί της δεύτερης δημαρχίας Καμίνη. Η μία από αυτές τις πλατείες βρίσκεται ακριβώς κάτω από την Κολιάτσου, μεταξύ των οδών Σερίφου, Αγίας Παρασκευής και Σίφνου και λέγεται, πλέον, πλατεία Γιάννη Μαρή, προς τιμήν του «πατριάρχη» της αστυνομικής ελληνικής λογοτεχνίας. Ο Μαρής, όπως γράφει ο Λ. Σλάβης, καθιερώθηκε το 1953 με το βιβλίο του «Έγκλημα στο Κολωνάκι», το οποίο πριν κυκλοφορήσει ως αυτοτελές βιβλίο, εκδιδόταν σε συνέχειες στο περιοδικό «Οικογένεια». Το 1959, μάλιστα, μεταφέρθηκε στη μεγάλη οθόνη με μεγάλη επιτυχία και «σε αυτό συνέβαλε και μια σκηνή με ένα τολμηρό για την ελληνική πραγματικότητα της εποχής στριπτίζ». Ο Μαρής έγινε γνωστός στο ευρύ κοινό από τις ιστορίες του αστυνόμου Μπέκα και όταν πέθανε σε ηλικία 63 ετών, το 1979, άφησε πίσω του περίπου 50 βιβλία και 20 κινηματογραφικά σενάρια. Πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του εδώ παραδίπλα, στην οδό Κύθνου 1.
«Πίτα» στο μεθύσι οι Πολωνοί αλλά τα τσιγάρα τα πετούσαν στον κάδο
Με κοντά παντελονάκια στην πλατεία Κολιάτσου τριγυρνούσε και ο Διονύσης Νινόπουλος. Οι γονείς του άνοιξαν το καφέ ζαχαροπλαστείο «Άντζελα» το 1970 και από το 1987 πέρασε σε εκείνον και στον αδερφό του. «Τη δεκαετία του ’70, να φανταστείς, είχαμε δύο σερβιτόρους. Τόσο κόσμο είχε η πλατεία. Γιατί τότε ο κόσμος έβγαινε κυρίως στη γειτονιά του. Εδώ στην πολυκατοικία από επάνω θυμάμαι που έμεναν μεγαλογιατροί και μεγαλοδικηγόροι, οι οποίοι μετά τον σεισμό του 1981 έφυγαν προς τα βόρεια προάστια. Θυμάμαι τους Πολωνούς μετανάστες εκεί γύρω στο 1983-84. Μου είχε κάνει εντύπωση η κουλτούρα τους. Μπορεί να ήταν πίτα στο μεθύσι αλλά τα τσιγάρα τους τα πετούσαν στους κάδους. Από εκείνα τα χρόνια και μέχρι τις αρχές του 1990 η πλατεία πέρασε τα καλύτερά της χρόνια, απ’ όσο θυμάμαι εγώ τουλάχιστον. Πήγαινε 4 το πρωί και ο κόσμος δεν έφευγε από το μαγαζί, τους διώχναμε. Σήμερα έχουν αλλάξει τα πράγματα. Η νεολαία δεν θα κάτσει στην πλατεία, θα πάνε Άνω Πατήσια, Άγιο Γεώργιο, Φωκίωνος. Και οι υπόλοιποι δεν πολυκυκλοφορούν μετά τις 9 το βράδυ. Εγώ έχω σταθερή πελατεία. Συνταξιούχους το πρωί και το βράδυ, μέχρι τη μία περίπου που κλείνω, φίλους και γνωστούς. Αλλά η γειτονιά έχει γεράσει».
Η «νίκη» της Κολιάτσου επί της Αμερικής
Στη Δροσοπούλου, πάνω από την Κολιάτσου, λειτουργεί το θέατρο Arc, στη Νάξου υπάρχουν η Θεατρική Σκηνή αλλά και το αυτοδιαχειριζόμενο στέκι Άνω Κάτω Πατησίων. Η θρυλική ντισκοτέκ «Ένσταση», στο υπόγειο της Πατησίων, έκλεισε δυστυχώς το 2018. Η Κολιάτσου είναι μια γειτονιά σαν όλες τις άλλες, με τους φούρνους της, τα σούπερ μάρκετ, τα φροντιστήρια. Στις πολυκατοικίες, παλιές οι περισσότερες, σημειώματα προειδοποιούν η πόρτα να κλειδώνει νωρίς και πως απαγορεύεται η είσοδος σε διανομείς φυλλαδίων. Έλληνες και μετανάστες συνυπάρχουν. Το αιθιοπικό εστιατόριο «Αξούμ», που τα Σάββατα ήταν πάντα γεμάτο και ο κόσμος μετά το φαγητό χόρευε στην πίστα, έκλεισε και αυτό. Και πολλοί Αφρικανοί, που ήρθαν και έκαναν τις οικογένειές τους εδώ, έφυγαν.
Η «αδελφή» πλατεία Αμερικής παλαιότερα ονομαζόταν πλατεία Ανθεστηρίων αλλά και πλατεία Αγάμων γιατί, καθώς λέγεται, στην αρχή του 20ού αιώνα, επειδή ήταν ερημική, αποτελούσε σημείο ερωτικών συναντήσεων. Όλα αυτά μέχρι το 1927 που μετονομάστηκε σε «Αμερικής», προς τιμήν «του φιλελληνισμού των ΗΠΑ». Η Κολιάτσου, από την άλλη, πήρε το όνομά της από τονΣτυλιανό Κολιάτσο (1830-1878), ο οποίος υπήρξε πολιτικός και υπαρχηγός της Εθνοφυλακής και είχε μεγάλη ιδιοκτησία εδώ. Και αντιστοίχως με την Αμερικής, μετονομάστηκε σε «Αυστραλίας». Η Αμερικής διατήρησε τη νέα της ονομασία, η Κολιάτσου όμως όχι, ποτέ δεν παρέμεινε στη μνήμη και στον λόγο των ανθρώπων ως «Αυστραλίας». Να, λοιπόν, που εδώ νίκησε.
Έχουμε φάει τόσες φάπες, τόση ανασφάλεια και πίεση πανταχόθεν, που αναζητάμε πια λίγη χαρά, λίγη χριστουγεννιάτικη τρέλα, λίγο τζέρτζελο, απ’ όπου κι αν προέρχεται
11°
