Με αφορμή τη φετινή Παγκόσμια Ημέρα Ζώων (4 Οκτωβρίου 2023): Η πρόεδρος της ΑΝΙΜΑ, Μαρία Γανωτή και ο Δρ. Βιολογίας Γιώργος Ηλιόπουλος της Περιβαλλοντικής οργάνωσης Καλλιστώ εξηγούν γιατί βλέπουμε αλεπούδες και αγριογούρουνα στην Αθήνα
Στην Αγία Παρασκευή, στα Ιλίσια, ακόμα και κάτω από την Ακρόπολη –μια ανάσα από τις λεωφόρους και τις πολυκατοικίες– λίγο αποπροσανατολισμένες αλλά με έντονη περιέργεια, αλεπούδες ψάχνουν για φαγητό στους κάδους σκουπιδιών. Η παρουσία τους στην πόλη είναι πλέον «συχνό φαινόμενο», αλλά γιατί συμβαίνει αυτό;
Οι λόγοι που βλέπουμε αλεπούδες και αγριογούρουνα στην Αθήνα
«Εδώ και χρόνια οι αλεπούδες παρατηρούνται στον αστικό ιστό μεγάλων ευρωπαϊκών πόλεων, στο Λονδίνο για παράδειγμα, και γενικά έχουν αρχίσει να γίνονται αστικά ζώα σε μεγάλο βαθμό. Σ’ αυτό έχει συντελέσει η αύξηση του πληθυσμού τους, η άφθονη τροφή που βρίσκουν (σκουπίδια, ποντίκια, τροφές για αδέσποτα), καθώς και οι πολλές κρυψώνες που η πόλη τούς παρέχει. Για τον πληθυσμό τους στην Αθήνα δεν υπάρχει καταμέτρηση, ξέρουμε ότι έχει αυξηθεί όμως και υπάρχουν σχεδόν παντού – σε Ηλιούπολη, Αγία Παρασκευή, Νίκαια, Κερατσίνι, Αιγάλεω, Μαρούσι και σε αρκετές άλλες περιοχές», μας εξηγεί η κ. Μαρία Γανωτή, πρόεδρος της ΑΝΙΜΑ.
Εκ του αποτελέσματος, φαίνεται πως μια αλεπού μπορεί να επιβιώσει στο αστικό κέντρο της Αθήνας, όπως ακριβώς οι αδέσποτες γάτες. Στην πραγματικότητα δεν χρειάζονται τάισμα από τον άνθρωπο, ωστόσο όταν οι περίοικοι τους αφήνουν τροφή αυτές εξοικειώνονται περισσότερο με την εκάστοτε γειτονιά και την προσεγγίζουν κατά εξακολούθηση. Μεγάλος εχθρός τους τα αυτοκίνητα, αφού τα περιστατικά με τις τραυματισμένες αλεπούδες στην άκρη των δρόμων δεν είναι λίγα. Σύμφωνα με την κ. Γανωτή, οι ίδιες δεν αποτελούν απειλή για τους ανθρώπους, δεν δαγκώνουν, έχουν όμως συχνά ψώρα, η οποία μπορεί να μεταδοθεί σε σκύλους.
Δεν είναι μόνο οι αλεπούδες, ωστόσο, εκπρόσωποι της άγριας ζωής στην Αθήνα. Mέσα στην πόλη έχουν καταγραφεί κι άλλα είδη ζώων σε Λυκαβηττό, Τουρκοβούνια, Φιλοπάππου – όπως 170 είδη πουλιών ελεύθερης πανίδας, αρκετά είδη φιδιών, νυχτερίδες και άλλα. Η ομάδα της ΑΝΙΜΑ περιθάλπει περισσότερα από 3.000 άγρια ζώα τον χρόνο από περιοχές της Αττικής.
Έπειτα, στην Κηφισιά, στην Πετρούπολη, αλλά και στο Δαφνί, αγριογούρουνα κάνουν βόλτες με τα μικρά τους, στέκονται πλάι σε γάτες και γίνονται viral. Βέβαια, σε αντίθεση με τις αλεπούδες, σύμφωνα με τους ειδικούς, το να έρθει κάποιος σε επαφή μαζί τους δεν είναι καθόλου ασφαλές, καθώς πρόκειται για ζώα που αναστατώνονται εύκολα. Ειδικά αν πρόκειται για μητέρες με μικρά γίνονται ακόμα περισσότερο επιθετικά απέναντι στον άνθρωπο, σε κατοικίδια, αλλά και σε αμάξια. Τι έχει διαταράξει την ισορροπία τους και πλησιάζουν κι αυτά την πόλη;
«Ο αγριόχοιρος έχει αυξηθεί σε πολλές περιοχές της Ελλάδας καθώς και στην Αττική. Η αύξηση του πληθυσμού του είναι μια σταδιακή φυσική διαδικασία που σχετίζεται με την ποιότητα και καταλληλότητα του διαθέσιμου βιοτόπου, την κυνηγετική πίεση που εφαρμόζεται στον πληθυσμό και τους φυσικούς θηρευτές. Καθώς πολλές περιοχές της χώρας έχουν εγκαταλειφθεί από ανθρώπινες δραστηριότητες (ορεινές αγροτικές εκτάσεις, εκτατική κτηνοτροφία, εντατική καυσοξήλευση) έχουν δασωθεί με φυσικό τρόπο με αποτέλεσμα να ευνοείται η αύξηση του αγριόχοιρου. Στη συνέχεια, καθώς ο πληθυσμός αυξάνεται αριθμητικά εποικίζονται σταδιακά όλοι οι διαθέσιμοι βιότοποι και μέσω της διαδικασίας της διασποράς και του επαναποικισμού τα ζώα καταλαμβάνουν και λιγότερο κατάλληλους βιοτόπους δηλάδη ακόμα και σε περιαστικές περιοχές. Στις περιοχές αυτές χρησιμοποιούν και άλλες ανθρωπογενούς προέλευσης τροφικές πηγές εφόσον είναι διαθέσιμες, όπως απορρίμματα και ψοφίμια, γεγονός που συντελεί ή βοηθά στη διατήρηση υψηλών αριθμών. Επίσης, πολλά φυτοφάγα είδη άγρια ζωής, προσεγγίζουν κατοικημένες περιοχές για προστασία από τους θηρευτές τους», θα μας πει ο Δρ. Βιολογίας Γιώργος Ηλιόπουλος, συνεργάτης της Περιβαλλοντικής οργάνωσης Καλλιστώ που τον τελευταίο χρόνο υλοποιεί το πρόγραμμα LIFE Wild Wolf για τη διαχείριση των περιστατικών με λύκους στην περιοχή της Πάρνηθας, ενώ ταυτόχρονα ασχολείται και με την επίδραση του λύκου στο ελάφι που διαβιεί επίσης στην Πάρνηθα. Τελευταία πληθαίνουν οι μαρτυρίες για την εμφάνιση λύκων στη περιοχή Κρυονέρι Αττικής. Kάτι αντίστοιχο με την κάθοδο του αγριογούρουνου και της αλεπούς μπορούμε να δούμε και με λύκους; ρωτάμε τον καθηγητή.
«Η επαναποίκιση του λύκου σε πολλές περιοχές της χώρας είναι επίσης μια διαδικασία που διήρκεσε 10ετίες, συνέβη με φυσικό τρόπο σταδιακά και ήταν αποτέλεσμα της νομικής προστασίας του είδους, καθώς και της βελτίωσης των βιοτόπων του. Πολλές περιοχές που πλέον δεν καλλιεργούνται ή γενικά έχει μειωθεί η ανθρωπογενής πίεση στα φυσικά οικοσυστήματα, για παράδειγμα οι εντατικές υλοτομίες ή καυσοξήλευση, επανακάμπτουν ταχύτατα και αυτό ευνοεί τόσο τα θηράματα του λύκου, τον αγριόχοιρο και το ζαρκάδι, όσο και τον ίδιο τον λύκο στη συνέχεια».
Αναρωτιέμαι αν οι φωτιές στην Αττική θα οδηγήσουν τα ζώα που γλίτωσαν στο να κατέβουν προς Αθήνα... «Δεν γνωρίζουμε πόσα ζώα έχουν καεί, είναι πολύ δύσκολο να γίνει μια τέτοια εκτίμηση. Συνήθως οι μεγαλύτερες απώλειες αφορούν τα μικρότερα ή τα πιο αργά ζώα, όπως τα ερπετά που δεν μπορούν εύκολα να διαφύγουν. Τα μεγαλύτερα θηλαστικά και τα πουλιά μπορούν να διαφύγουν σχετικά εύκολα τον κίνδυνο άμεσης θανάτωσης, αλλά στη συνέχεια αντιμετωπίζουν για κάποιο χρονικό διάστημα τουλάχιστον δυσκολίες στην εξεύρεση τροφής, στην εύρεση κατάλληλων περιοχών αναπαραγωγής και φωλεοποίησης, ενώ σημαντική είναι και η πίεση από τον ανταγωνισμό μεταξύ τους λόγω περιορισμού των τροφικών διαθέσιμων. Είναι πιθανόν κάποια είδη να αναζητήσουν τροφή κοντά στην πόλη ή από ανθρωπογενείς πηγές» καταλήγει ο καθηγητής.
Έχουμε φάει τόσες φάπες, τόση ανασφάλεια και πίεση πανταχόθεν, που αναζητάμε πια λίγη χαρά, λίγη χριστουγεννιάτικη τρέλα, λίγο τζέρτζελο, απ’ όπου κι αν προέρχεται
