Oxygen bombs μέσα στον καύσωνα: Τα πάρκα τσέπης ομορφαίνουν την πόλη

Η σχέση της Αθήνας με το πράσινο είναι αγάπης - μίσους. Από τη μια παραμελημένες πλατείες με ξεραμένα παρτέρια πλάι σε ξεχαρβαλωμένα παγκάκια και από την άλλη κατάφυτα μπαλκόνια στις πολυκατοικίες και μικρά φυτοπωλεία σε κάθε γειτονιά της πόλης.

Ήταν κατά τη διάρκεια της πανδημίας όταν γιγαντώθηκε το ρεύμα των Αθηναίων που αναζητούσαν πιο πολύ πράσινο στην πρωτεύουσα και έτσι στράφηκαν περισσότερο από ποτέ σε ενασχολήσεις γύρω από την αστική κηπουρική και τη «slow living» φιλοσοφία, στα χνάρια μιας παγκόσμιας τάσης. Η απάντηση του Δήμου Αθηναίων στους κατοίκους μιας πόλης πνιγμένης στο τσιμέντο, ήρθε περίπου το 2020 με τη δημιουργία των πρώτων πάρκων τσέπης, για να βελτιώσουν την γκρίζα καθημερινότητα των κατοίκων της κάθε γειτονιάς. Μέχρι σήμερα έχουν παραδοθεί συνολικά 13 πάρκα τσέπης, από τον Νέο Κόσμο μέχρι τα Πατήσια και από το Παγκράτι μέχρι τα Σεπόλια. Είναι όμως αρκετά για να θεωρείται η πόλη «βιώσιμη»;

Για να εξηγηθεί αρχικά η σημασία της βιωσιμότητας μιλήσαμε με τον κ. Αντώνη Σκορδίλη , Δρ. Οικολογίας φυτών του Παν/μιου Αθηνών και διευθύνων Σύμβουλος  της ECOSCAPES με μελέτες και έργα πάνω στον τομέα της αρχιτεκτονικής τοπίου και του αστικού σχεδιασμού της Αθήνας. Συμφωνά, λοιπόν, με τον ίδιο, η βιωσιμότητα βασίζεται στο τρίπτυχο Αειφορία - Ανθεκτικότητα - Προσαρμοστικότητα. Την ικανότητα δηλαδή της πόλης να ανταποκρίνεται σε μια διαταραχή ή να αντιστέκεται σε πιέσεις που προκύπτουν από παράγοντες όπως η κλιματική κρίση, με αποτέλεσμα να ανακάμπτει γρήγορα. 

Είτε πρόκειται για αναβάθμιση παλιών πάρκων είτε για δημιουργία νέων, οι ανανεωμένοι χώροι πρασίνου διέπονται πλέον από όλους τους φυσικούς νόμους που εξασφαλίζουν τη βιωσιμότητά τους. Όπως εξηγεί ο κ. Σκορδίλης: «Τα είδη των φυτών που επιλέγονται είναι στην πλειοψηφία τους αυτοφυή, άρα προσαρμοσμένα στο κλίμα μας. Τα φυτά συνδυάζονται με τον τρόπο που κατανέμονται στη φύση για τη δημιουργία αρμονικών και βιώσιμων φυτοκοινωνιών με διαρκές αισθητικό ενδιαφέρον. Πετυχαίνουμε έτσι ‘αποδοτικούς’ χώρους πρασίνου, με παρατεταμένη ανθοφορία ώστε να προσελκύουν πεταλούδες και άλλα ωφέλιμα έντομα και να ενισχύουν με τους καρπούς τους την ορνιθοπανίδα της πόλης».

Σε πολλές περιπτώσεις στο παρελθόν τα έργα ανάπλασης σε πλατείες και πάρκα, δεν έπεισαν. Όπως η πλατεία Σανταρόζα, ένας κεντρικός μεγάλος χώρος, άδειος από ζωή με κακοτεχνίες περιμετρικά, και μαραμένο γκαζόν που κανείς δεν διασχίζει. Μια εικόνα σε αντιδιαστολή με το απόλυτο success story καλοσυντηρημένου χώρου πρασίνου, αυτό του Ιαπωνικού πάρκου που η Ecoscapes διαμόρφωσε πριν από 2 περίπου χρόνια. «Ένας παραμελημένος χώρος απαξιώνεται, με αποτέλεσμα στη συνέχεια ο κόσμος να μην τον σέβεται. Αντίστοιχα οι πολίτες τιμούν, σέβονται, αγκαλιάζουν και προστατεύουν τον δημόσιο χώρο αν αυτός αποπνέει φροντίδα και ενδιαφέρον από την πλευρά της πολιτείας. Τα νέα πάρκα τσέπης έδωσαν πράσινο και ζωή στις γειτονιές της Αθήνας. Υιοθετήθηκαν από τους περίοικους οι οποίοι πολύ συχνά τα φροντίζουν και τα περιφρουρούν» θα πει ο κ. Σκορδίλης.

Τα τελευταία τρία χρόνια έχει γίνει πλήρης ανάπλαση σε 18 πάρκα της Αθήνας, ενώ 4 βρίσκονται σε φάση ολοκλήρωσης. Με σεβασμό στα δένδρα και την υπάρχουσα βλάστηση, έχουν γίνει οι απαραίτητες παρεμβάσεις που καθιστούν αυτά τα πάρκα λειτουργικά και πλέον με περατά υλικά και σύγχρονο αστικό εξοπλισμό, αυτά διαθέτουν καλισθενικά όργανα γυμναστικής και ποτίστρες σκύλων. Επιπλέον, εμπλουτίστηκε το έδαφος και εγκαταστάθηκε νέο σύστημα αυτόματης άρδευσης.

Πρόσφατα, στην Πλατεία Ναθαναήλ στα Πατήσια, με έκταση 3.150 τ.μ., φυτεύτηκαν 10 νέα δένδρα, 3.790 νέοι θάμνοι, και 580 τ.μ. χλοοτάπητα. Στο Παρκο Οβρενοβιτς στον Νέο Κόσμο, με έκταση 3.020 τ.μ. φυτεύτηκαν 2.230 νέοι θάμνοι, διαστρώθηκαν 110 τ.μ. υδατοπερατής πατημένης γης και εντάχθηκε το πρώτο πάρκο για σκύλους της πόλης με αντίστοιχο εξοπλισμό.

Στο πάρκο Έλενας Βενιζέλου στους Αμπελοκήπους, με έκταση 7.150 τ.μ., αφαιρέθηκαν 1.290 τ.μ. μπετόν και λοιπών αδρανών υλικών, διαστρώθηκαν 1.400 τ.μ. υδατοπερατής πατημένης γης, 622 τ.μ. χλοοτάπητα και φυτεύτηκαν 96 νέα δένδρα και 5.578 νέοι θάμνοι. Στο πάρκο του Σταθμού Λαρίσης απάναντι από τον σταθμό, με έκταση 4.100 τ.μ. φυτεύτηκαν 31 νέα δέντρα και 2.750 νέοι θάμνοι, και εντάχθηκε ένα από τα οκτώ νέα πάρκα για σκύλους της πόλης με αντίστοιχο εξοπλισμό. Στον Ιαπωνικό κήπο στην θέση του πάρκου Νηρηίδων στο Παγκράτι, με έκταση 3.650 τ.μ. φυτεύτηκαν 101 νέα δένδρα και 5.788 νέοι θάμνοι, κατασκευάστηκε λίμνη για την ενίσχυση της βιοποικιλότητας ενώ συντηρήθηκαν και κλαδεύτηκαν τα γερασμένα και ταλαιπωρημένα δέντρα του πάρκου.

Ποιο σημείο της πόλης θα έρπεπε να αλλάξει και γιατί, ρωτώ τον κ. Αντώνη Σκορδίλη: «Ένα έργο θεμελιώδους σημασίας για την πόλη μας αποτελεί αυτό της Διπλής Ανάπλασης, που βρίσκεται ώριμο πλέον μελετητικά, πολύ κοντά στο στάδιο της υλοποίησης. Περιλαμβάνει τη δημιουργία ενός τεράστιου πάρκου 300.000 τ.μ. στη Δυτική πλευρά της πόλης, στην υποβαθμισμένη προς το παρόν περιοχή του Ελαιώνα. Mε την έναρξη της λειτουργίας του νέου γηπέδου του Παναθηναϊκού εκεί, θα αποδοθεί η έκταση που καταλαμβάνει τώρα το γήπεδο στη Λεωφόρο Αλεξάνδρας στους πολίτες ως νέος χώρος πρασίνου, αλλάζοντας ριζικά την ποιότητα ζωής στο κέντρο της πόλης. Η μελέτη του τόσο σημαντικού αυτού έργου διέπεται από τις πλέον σύγχρονες αρχές αειφορίας».