Ποιος τελικά δεν θέλει τη διάσωση των ιστορικών κινηματογράφων της Αθήνας;

Θέση υπέρ της διάσωσης των Ιντεάλ, Άστορ και Ίριδας παίρνει και η υπουργός Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη, την ώρα που όλο και περισσότερες προσωπικότητες, αλλά και φορείς, συντάσσονται στη «μάχη» για να μην χαθούν οι ιστορικοί κινηματογράφοι της Αθήνας. 

Η υπουργός Πολιτισμού δηλώνει «απολύτως υπέρ της διατήρησης της χρήσης και λειτουργίας όλων των ιστορικών κινηματογράφων στο κέντρο της Αθήνας» και προσθέτει ότι «αν διακοπεί η λειτουργία του Ιντεάλ και του Αστορ, θα αλλοιωθεί έτι μάλλον ο χαρακτήρας του ιστορικού κέντρου, που έχει ήδη κακοποιηθεί πολύ».

Μάλιστα, καταλήγει λέγοντας ότι «αποτελεί επιθυμία όλων μας, όσων μεγαλώσαμε και ζούμε εδώ, η Αθήνα να διατηρήσει την ιστορική της φυσιογνωμία και το άυλο πολιτιστικό της απόθεμα, μέρος των οποίων αποτελούν οι αίθουσες και των πέντε κινηματογράφων, Ιντεάλ, Αστορ, Ιριδα, Απόλλων και Αττικόν».

Πιο αναλυτικά, η δήλωση της υπουργού Πολιτισμού στον «Ελεύθερο Τύπο» έχει ως εξής: «Προφανώς, ως υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού και ως πολίτης, είμαι απολύτως υπέρ της διατήρησης της χρήσης και λειτουργίας όλων των ιστορικών κινηματογράφων στο κέντρο της Αθήνας. Οταν στις 12 Φεβρουαρίου 2012 δεκάδες κτίρια παραδόθηκαν στο βανδαλισμό και στις φλόγες, ανάμεσά τους και οι δύο ιστορικοί και διατηρητέοι κινηματογράφοι Απόλλων και Αττικόν, η καταστροφή στο πολιτιστικό απόθεμα αλλά και στη μνήμη της πόλης μας ήταν ανήκεστη. Το λαμπρό διατηρητέο κτίριο το οποίο φιλοξενούσε τις δύο αίθουσες είχε κτιστεί σε σχέδια του Ερνέστου Τσίλλερ (1870-81). Από τότε η οδός Σταδίου σκοτείνιασε. Εμειναν τα καμένα ερείπια, τα χάσκοντα παράθυρα, να μας θυμίζουν ότι ο αστικός ιστός των Αθηνών δεν μπορεί να αφήνεται στον καιρό…

»Παρά τις άοκνες προσπάθειες της κυβέρνησης και τις θεσμικές διευκολύνσεις που ανέλαβε για την επαναλειτουργία τους, οι λινάτσες στην πρόσοψή τους μετά από έντεκα ολόκληρα χρόνια δεν πληγώνουν μόνον εμάς ως πολίτες αλλά και το ιστορικό κέντρο της Αθήνας. Αν διακοπεί η λειτουργία τού Ιντεάλ -αν και διαβάζω ότι υπάρχει σαφής δέσμευση για την εξακολούθηση της λειτουργίας του- και του Αστορ, θα αλλοιωθεί έτι μάλλον ο χαρακτήρας του ιστορικού κέντρου, που έχει ήδη κακοποιηθεί πολύ. Η Αθήνα, ως ζωντανός οργανισμός, πρέπει να εξελίσσεται, διατηρώντας τα τοπόσημά της όχι ως νοσταλγική ανάμνηση αλλά ως ιμάντα σύνδεσης του παρελθόντος με το μέλλον της.

»Η συνέχιση της λειτουργίας των κινηματογραφικών αιθουσών μπορεί να αποδώσει υπεραξία στην όποια αξιοποίηση των κτιρίων που τα περιβάλλουν. Την Ιριδα, στη γωνία Ιπποκράτους και Ακαδημίας, τη θυμάμαι από τα φοιτητικά μου χρόνια ως αίθουσα πανεπιστημιακής διδασκαλίας.

»Το ισχύον θεσμικό πλαίσιο δεν επιτρέπει στο ΥΠΠΟΑ να κηρύξει εν χρήσει κάποιο κτίριο, παρά μόνον εάν το συγκεκριμένο έχει κηρυχτεί μνημείο βάσει των διατάξεων του ν. 4858/2021 περί προστασίας των αρχαιοτήτων και εν γένει της πολιτιστικής κληρονομιάς.

»Στις περιπτώσεις των τριών κινηματογράφων δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις που θέτει ο νόμος για την κήρυξή τους ως μνημεία. Η αρμοδιότητα κήρυξης-χρήσης ενός κτιρίου ανήκει στο υπουργείο Περιβάλλοντος.

»Αποτελεί επιθυμία όλων μας, όσων μεγαλώσαμε και ζούμε εδώ, η Αθήνα να διατηρήσει την ιστορική της φυσιογνωμία και το άυλο πολιτιστικό της απόθεμα, μέρος των οποίων αποτελούν οι αίθουσες και των πέντε κινηματογράφων. Δεν θέλουμε να αποκοπούν από τη ζώσα πραγματικότητα της πόλης μας».

Δήλωση υπέρ της συνέχισης λειτουργίας των κινηματογράφων Ιντεάλ, Άστορ και Ίριδα έχει κάνει η Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κατερίνα Σακελλαροπούλου, με ανάρτησή της στο Facebook. «Η ερημοποίηση της Σταδίου μάς πληγώνει. Το καμένο κτίριο που στέγαζε τον Απόλλωνα και το Αττικόν παραμένει τραύμα ανεπούλωτο στον αστικό ιστό. Το Ιντεάλ, το Αστορ, η Ιριδα κινδυνεύουν. Χάνουμε κινηματογράφους που μας μύησαν στα “μυστικά του σινεμά σαν της ποιήσεως τη μαγεία”, όπως έγραψε ο Ανδρέας Εμπειρίκος, γνωρίζοντάς μας μεγάλους δημιουργούς που απόσταξαν στις εικόνες τους τη λυρική ουσία της ζωής. Χάνουμε τη μυσταγωγία της αίθουσας, τη γοητεία της συλλογικής εμπειρίας. Χάνουμε χώρους που δεν ήταν απλώς αίθουσες προβολής, αλλά κιβωτοί πολιτισμού.

»Καθώς αποκόπτονται, ένας ένας, από το σώμα της πόλης, όπως εξάλλου και άλλοι ιστορικοί τόποι συνάθροισης, παλιά καφενεία ή εστιατόρια που κάποτε αποτέλεσαν πυκνωτές της αθηναϊκής πνευματικής ζωής, χάνεται σταδιακά και η μνήμη της πόλης», σημειώνει η Πρόεδρος της Δημοκρατίας, για να καταλήξει ότι «η πόλη, κάθε πόλη, είναι ένας ζωντανός οργανισμός σε συνεχή μεταμόρφωση, όπως και οι άνθρωποι που την κατοικούν. Αναζητεί όμως πάντοτε τις σταθερές της. Τα τοπόσημά της.

»Κι αυτά δεν είναι μόνο τα μνημεία της. Είναι τα σπίτια, τα καφενεία, οι κινηματογράφοι και τα θέατρα, οι κήποι, οι πλατείες της, ό,τι, δηλαδή, προσδίδει σε μια πόλη ταυτότητα, ό,τι περιέχει την ιστορία των ανθρώπων, των αναζητήσεων, των παθών και των προσδοκιών τους, ό,τι συνέχει τους κατοίκους της. Αν κοπεί αυτό το ενοποιητικό νήμα, η πόλη χάνει τον άξονά της και ο καθένας από μας τη σύνδεση με τα ίδια του τα βιώματα».

Υπέρ της διάσωσης των αιθουσών τάχθηκε επίσης ο Γιώργος Λάνθιμος: «Παρακαλώ τους αρμόδιους και όσους έχουν την πραγματική δύναμη να κάνουν αυτό που είναι απαραίτητο για να χαρακτηρισθούν αυτοί οι κινηματογράφοι ώστε να μπορέσουν να συνεχίσουν τη λειτουργία τους και το έργο που παρέχουν τόσα χρόνια σε τόσες γενιές ανθρώπων», τόνισε σε σχετικό βίντεο.

Με βίντεο έστειλαν επίσης τη συμπαράστασή τους ο βραβευμένος με δύο Χρυσούς Φοίνικες σκηνοθέτης, Ρούμπεν Εστλουντ, και ο Ρουμάνος σκηνοθέτης, Ράντου Ζούντε.

Με μαγνητοσκοπημένες παρεμβάσεις του Κώστα Γαβρά και του Φατίχ Ακίν, που υπογράμμισαν τη σημασία της διάσωσης των δύο ιστορικών κινηματογράφων του αθηναϊκού κέντρου που απειλούνται με κλείσιμο, του Ιντεάλ και του Άστορ, και οι διαχειριστές των οποίων ζητούν να κηρυχθεί άμεσα διατηρητέα η χρήση τους, η πολύωρη ανοιχτή συνέντευξη Τύπου που διοργανώθηκε στην αίθουσα του Άστορ έστειλε το δικό της μήνυμα στην προσπάθεια διάσωσης των κινηματογράφων που κινδυνεύουν.

Στη συνέντευξη τύπου συμμετείχαν εκπρόσωποι σωματείων και φορέων του οπτικοακουστικού χώρου και του πολιτισμού, πολιτικών κομμάτων και θεσμικοί παράγοντες (Εταιρεία Ελλήνων Σκηνοθετών, Ελληνική Ακαδημία Κινηματογράφου, Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου, ΣΑΠΟΕ, ΕΣΠΕΚ ,Ένωση Ελληνικού Ντοκιμαντέρ, Σωματείο Ελλήνων Ηθοποιών, ΠΕΚΚ, ΠΟΘΑ κ.ά.).

«Θέλω να απευθυνθώ στην υπουργό Πολιτισμού κα. Λίνα Μενδώνη. Είμαι σίγουρος πως έχει πολιτιστικό πατριωτισμό. Και ελπίζω να έχει και κινηματογραφικό πατριωτισμό για να σώσει αυτές τις αίθουσες» τόνισε ο Κώστας Γαβράς, δηλώνοντας την απόλυτη στήριξή του στον «μεγάλο αγώνα για τη διάσωση των δύο αιθουσών». Ο τουρκικής καταγωγής δημιουργός Φατίχ Ακίν, στην δική του παρέμβαση χαρακτήρισε «θλιβερά» τα νέα που φτάνουν από την Ελλάδα και μίλησε για την σημασία και την ιστορία του κινηματογράφου. «Ο κινηματογράφος είναι η κληρονομιά μας. Είναι αυτό που οι πρόγονοι μας έκαναν πάντα, λέγοντας ιστορίες μέσα από τις οποίες αντιλαμβάνονταν τους εαυτούς τους και τον κόσμο καλύτερα. Σώστε τους κινηματογράφους. Αυτοί οι τόποι πολιτισμικής κληρονομιάς είναι αμαρτία να κλείσουν», είπε ο ίδιος.

Την ομόφωνη θέση του δημοτικού συμβουλίου της Αθήνας, που έχει εκφραστεί με δύο αντίστοιχα ψηφίσματα, για την κήρυξη διατηρητέων -ως προς τη χρήση- των ιστορικών κινηματογράφων Ιντεάλ και Άστορ, επανέλαβε και ο δήμαρχος Αθηναίων, Κώστας Μπακογιάννης, σε παρέμβασή του στην ανοιχτή συνέντευξη Τύπου, που διοργανώθηκε στην αίθουσα του Άστορ, στην οποία είχε προσκληθεί.

Ο κ. Μπακογιάννης, ανέφερε: «Είμαστε όλοι εδώ γιατί θέλουμε να ενώσουμε τις φωνές μας με τις δικές σας και να υπογραμμίσουμε την ανάγκη να κηρυχθούν διατηρητέοι -κατά τη χρήση- οι δύο αυτοί ιστορικοί κινηματογράφοι. Θέλω να θυμίσω ότι κάτι αντίστοιχο είχε γίνει το 1997 για τους 47 θερινούς κινηματογράφους. Επομένως, υπάρχει προηγούμενο και μάλιστα υπάρχει διαπαραταξιακή συναίνεση σε αυτό», σημείωσε.

Ο δήμαρχος Αθηναίων τόνισε ότι η συζήτηση που γίνεται, υπερβαίνει το ζήτημα που έχει προκύψει γύρω από τους δύο παλαιότερους αθηναϊκούς κινηματογράφους.

Θέτοντας το ευρύτερο πλαίσιο της συζήτησης, ανέφερε πως αυτή έχει να κάνει με το DNA, την ταυτότητα και τη φυσιογνωμία της Αθήνας. Διατύπωσε εκ νέου τη θέση του ότι η πόλη «ανήκει» στον μόνιμο κάτοικο και ότι όλη η προσπάθεια για την οικονομική ανάπτυξη πρέπει να συνδέεται με τη δική του ζωή.

«Ναι, θέλουμε την οικονομική ανάπτυξη. Θέλουμε τις επενδύσεις, θέλουμε τους επισκέπτες. Δε θέλουμε, όμως, η Αθήνα να χάσει την ψυχή της. Δε θέλουμε να μετατραπούμε σε μία αρχαιοελληνική Disneyland. Το αντίθετο. Η δύναμή μας είναι η αυθεντικότητά μας και οι μικτές χρήσεις. Δεν ανταγωνιζόμαστε το Ντουμπάι, ούτε θέλουμε μία πόλη απονευρωμένη και ερημοποιημένη. Θέλουμε μια πόλη φτιαγμένη για τον μόνιμο κάτοικο και για αυτό βρισκόμαστε σήμερα εδώ».

Επιστολή 21 σωματείων για τη διάσωση των Ιντεάλ Άστορ, Ίριδα

Με αίτημα την προστασία των κινηματογραφικών αιθουσών του κέντρου της Αθήνας «Ιντεάλ», «Άστορ», «Ίριδα», οι εκπρόσωποι 21 σωματείων και ενώσεων από τον πολιτισμό και την καλλιτεχνική εκπαίδευση ζητούν άμεση συνάντηση με τα συναρμόδια Υπουργεία.

Σε κοινή επιστολή τους προς τους υπουργούς Πολιτισμού, Περιβάλλοντος, Εργασίας, Παιδείας, τα σωματεία και οι ενώσεις τονίζουν: «Οι αίθουσες προβολής είναι αναπόσπαστο κομμάτι του σύγχρονου πολιτισμού. Είναι το σπίτι των δημιουργών, των εργαζομένων και του κοινού της Έβδομης Τέχνης. Οφείλουμε να στηρίξουμε τη σύγχρονη πολιτιστική δημιουργία ως το ανεκτίμητο κεφάλαιο στο παρόν αυτού του τόπου. Ειδικά αυτές οι αίθουσες που λειτουργούν εδώ και δεκαετίες στηρίζουν την παγκόσμια και εγχώρια ανεξάρτητη παραγωγή.

Ο σύγχρονος πολιτισμός, είναι ένας ζωντανός οργανισμός, εμπνέεται και δημιουργεί καθημερινά, επειδή μια ολόκληρη κοινότητα κινηματογραφιστών συμβάλλει με τη δουλειά της. Γι' αυτό λοιπόν απαιτούμε εδώ και τώρα λύση στο πρόβλημα, για το οποίο έχουμε κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου εδώ και τουλάχιστον πέντε μήνες και ταυτόχρονα το έχουμε επικοινωνήσει με κάθε πρόσφορο μέσο. Τώρα είναι η ώρα που πρέπει να σταματήσουν οι υπεκφυγές και να εργαστούμε όλοι μαζί με συνέπεια, προκειμένου να δοθεί λύση για τη συνέχιση της παρουσίας των κινηματογραφικών αιθουσών στο κέντρο της Αθήνας. Λύσεις υπάρχουν, αρκεί να υπάρχει και η πολιτική βούληση».

Υπενθυμίζεται ότι ο συναγερμός σήμανε για τα ιστορικά σινεμά πριν από μερικούς μήνες, όταν έγινε γνωστή η πρόσκληση ενδιαφέροντος για την αξιοποίηση κάποιων ακινήτων που ανήκουν στον e-ΕΦΚΑ, για την πώληση τους δηλαδή σε ιδιώτες.

Ιντεάλ και Άστορ βρέθηκαν ανάμεσα σε αυτά, καθώς η πρόσκληση δεν περιέχει περιορισμούς για τη διατήρηση της λειτουργίας τους. Μάλιστα, όσον αφορά το Ιντεάλ, η προκήρυξη του διαγωνισμού έχει να κάνει με τη χρήση ολόκληρου του κτιρίου, με σκοπό τη δημιουργία πολυτελούς ξενοδοχείου.

Παρά τις πιέσεις από τους ανθρώπους του πολιτισμού και τις δηλώσεις της Λίνας Μενδώνη υπέρ τις διάσωσης των κινηματογράγων, το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού έχει διευκρινίσει ότι δεν είναι αρμόδιο καθώς Άστορ και Ιντεάλ «δεν πληρούν τις προϋποθέσεις που ορίζει ο νόμος 4858/2021, προκειμένου να χαρακτηριστούν ως μνημεία».

Συνεπώς, η αρμοδιότητα για την τύχη τους ανήκει στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας.