Δύο οργανισμοί σκύλων θεραπείας εξηγούν τον ρόλο και τα οφέλη τους στην ψυχική και σωματική υγεία.
Διπλοπαρκαρισμένα αυτοκίνητα, επίμονες κόρνες, βιαστικά βήματα, μία ακόμα μέρα στους δρόμους της Αθήνας. Φοράς ακουστικά για να αγνοήσεις αυτό το χάος και το βλέμμα σου πέφτει σε έναν πιο κοντό και πιο χαρούμενο από εσένα «Αθήναιο». Είναι ο σκύλος που «επιβλέπει» τη γειτονιά κουνώντας περήφανα την ουρά του, και μέσα σε λίγα λεπτά σου ξέκλεψε ένα χαμόγελο. Ίσως το πιο απλό παράδειγμα για το πόσο εύκολα ένα ζώο μπορεί να σου αλλάξει τη διάθεση.
Η επαφή με τα ζώα σε ηρεμεί, μειώνει το άγχος, ρίχνει την πίεση, βοηθά στην επικοινωνία. Σκύλοι, γάτες και άλογα θεωρούνται οι βασικοί «σύμμαχοι» της θεραπευτικής αλληλεπίδρασης: ο σκύλος γίνεται φίλος στα δύσκολα, η γάτα γουργουρίζει χαρίζοντας γαλήνη και το άλογο λειτουργεί σαν εργαλείο σωματικής ενδυνάμωσης. Οι σκύλοι, όμως, είναι εκείνοι που συναντάμε πιο συχνά σε νοσοκομεία και κλινικές.
«Στις ογκολογικές κλινικές που επισκεπτόμαστε, οι ασθενείς ζητούν συχνά να γίνει η χημειοθεραπεία όσο είναι εκεί ο σκύλος. Αισθάνονται περισσότερη ασφάλεια με την παρουσία του», λέει η Κωνσταντίνα Θανάσουλα, εκπαιδεύτρια, χειρίστρια σκύλων θεραπείας και ειδική παιδαγωγός του οργανισμού Dogtherapy. Η Τερψιχόρη Πασχάλη, πρόεδρος του οργανισμού Therapy Dogs, θυμάται χαρακτηριστικά έναν ασθενή ψυχιατρείου να ρωτά: «Δεν γίνεται να βρίσκονται εδώ τα σκυλάκια συνέχεια και να μειώσουμε τα φάρμακα; Νιώθουμε τόσο όμορφα όποτε είναι μαζί μας».
Ένας σκύλος θεραπείας δεν είναι απλώς ζώο συντροφιάς. Χρειάζεται ειδική εκπαίδευση και τεστ, προκειμένου να μάθει να παραμένει ήρεμος και να ανταποκρίνεται σε κάθε ερέθισμα, από παιδιά με κινητικές αναπηρίες μέχρι ενήλικες με άνοια.
Μπορεί κάθε σκύλος να γίνει θεραπευτής;
Τ. Πασχάλη: Βάσει των προδιαγραφών του διεθνούς οργανισμού ΙΑΗΑΙΟ (International Association of Human Animal Interaction Organizations), οι σκύλοι θεραπείας μπορούν να ανήκουν σε οποιαδήποτε ράτσα, με τους ημίαιμους να έχουν προτεραιότητα. Εκείνο που παίζει πρωτεύοντα ρόλο είναι ο χαρακτήρας. Θέλουμε να είναι ανθρωποκεντρικοί, να αγαπούν τα χάδια και τις αγκαλιές και να μην υπάρχει ιστορικό βίας ούτε σε άνθρωπο ούτε σε άλλο ζώο.
Κ. Θανάσουλα: Όπως οι άνθρωποι, έτσι και οι σκύλοι έχουν τη δική τους ιδιοσυγκρασία. Γι’ αυτό γίνεται τεστ προσωπικότητας στα δύο τους χρόνια. Ωστόσο, είναι πιθανό να εκπαιδεύουμε έναν σκύλο και τελικά να μην περάσει το τεστ. Υπάρχουν ράτσες που θεωρούνται πιο ευνοημένες, αλλά δεν είναι κανόνας. Οποιοσδήποτε σκύλος διαθέτει τα κατάλληλα χαρακτηριστικά έχει πιθανότητες να γίνει θεραπευτής, όπως συνέβη με τον πρώτο σκύλο του οργανισμού μας, την Κρίστυ, ένα υπέροχο αδεσποτάκι.
Ποια είναι τα βασικά ψυχολογικά και σωματικά οφέλη που προσφέρει η επαφή με τους σκύλους θεραπείας;
Τ. Πασχάλη: Στον τετράποδο φίλο σου μπορείς να μιλήσεις ανοιχτά, γιατί ξέρεις ότι ποτέ δεν θα σε κρίνει. Περιμένει απλώς τα χάδια και την αγκαλιά σου για να σε ηρεμήσει. Αυτός είναι και ένας βασικός λόγος που μέσω της πενταετής συνεργασίας του οργανισμού μας με το Δημόσιο Ψυχιατρείο Θεσσαλονίκης και με το 424 Στρατιωτικό Νοσοκομείο, είδαμε ασθενείς που θεωρούνται ακαταλόγιστοι, δηλαδή χωρίς συναισθήματα, να παρουσιάζουν εντυπωσιακά αποτελέσματα χάρη στη συναναστροφή τους με σκύλο θεραπείας.
Κ. Θανάσουλα: Το βασικότερο από όλα είναι να λάβουμε υπ' όψιν το One Health του Παγκόσμου Οργανισμού Υγείας, δηλαδή, ότι η υγεία των ανθρώπων, των άγριων και οικόσιτων ζώων και των οικοσυστημάτων είναι αλληλένδετη. Για να έχουμε υγεία πρέπει να θέλουμε πραγματικά να συνδεθούμε και να φροντίσουμε τα ζώα. Ο σκύλος διευκολύνει την επικοινωνία, βοηθά στη μείωση στερεοτυπικών συμπεριφορών, και ενισχύει τα θετικά συναισθήματα, κάτι που συμβάλλει σημαντικά στην πρόοδο της εκάστοτε θεραπείας.
Extra info: Η παρουσία ενός σκύλου οδηγεί τον εγκέφαλο στην έκκριση ωκυτοκίνης, της ορμόνης της αγάπης και της σύνδεσης. Αυτό μεταφράζεται σε ηρεμία, μείωση άγχους και πίεσης, ενίσχυση θετικών συναισθημάτων.
Υπάρχει αρκετή ενημέρωση στην Ελλάδα γύρω από τη θεραπευτική δράση των ζώων ή παραμένει κάτι σχετικά άγνωστο;
Τ. Πασχάλη: Όσο περνούν τα χρόνια, αυτή η εναλλακτική μορφή θεραπείας γίνεται ακόμη πιο γνωστή, με τα αποτελέσματά της να πια είναι ιατρικά αποδεδειγμένα. Έχουμε, όμως, πολύ δρόμο μπροστά για να φθάσουμε στο επίπεδο άλλων χωρών. Υπάρχει, ωστόσο, προσπάθεια ενημέρωσης.
Κ. Θανάσουλα:Η κατάσταση στην Ελλάδα έχει βελτιωθεί και συνεχίζει να βελτιώνεται, αλλά δεν είναι ακόμα ευρέως γνωστή η θεραπευτική μέθοδος. Ενώ ο οργανισμός μας δραστηριοποιείται από το 2013, μόλις το 2025 καταφέραμε να βάλουμε σκύλο θεραπείας σε νοσοκομείο του ΕΣΥ και να ανέβει στο κρεβάτι της ασθενούς. Συνεπώς, τώρα αρχίζει να γίνεται είδηση η όλη διαδικασία. Επιπλέον, ενώ ο νόμος καλύπτει σε κάποια επίπεδα τον σκύλο θεραπείας, υπάρχει σύγχυση ως αναφορά τα πρωτόκολλα εφαρμογής, όπως για παράδειγμα τα δικαιώματα πρόσβασης, καθώς πολλοί δεν είναι πλήρως ενημερωμένοι.
Όλα αυτά τα χρόνια που συνεργάζεστε με σκύλους θεραπευτές, υπάρχει κάποια εμπειρία ή περιστατικό που σας έχει συγκινήσει ιδιαίτερα;
Τ. Πασχάλη: Δεκατρία χρόνια συνεχούς δράσης, επαφή με αναπηρίες παιδιών και ενηλίκων, και με άτομα με βαριές ψυχασθένειες, όλα αυτά γράφουν στη ψυχή μας. Υπάρχουν ασθενείς με άνοια που δεν θυμούνται το όνομά τους, αλλά δεν έχουν ξεχάσει των σκύλων. Ωστόσο, μία από τις στιγμές που ξεχωρίζω, ήταν όταν ασθενής που κρίθηκε ακαταλόγιστος, κατάφερε να εκφράσει αυτό που ένιωθε.
Κ. Θανάσουλα: Υπάρχουν πράγματι πολλές περιπτώσεις που μας συγκινούν καθημερινά. Αν έπρεπε να ξεχωρίσω μια από αυτές, θα ήταν η μέρα που έφηβος με καρκίνο περπάτησε για 40 λεπτά μαζί με τον σκύλο, ενώ πριν δεν έβγαινε από το δωμάτιό του.
Άνθρωποι όπως η Τερψιχόρη Πασχάλη και η Κωνσταντίνα Θανάσουλα φέρνουν κοντά τους σκύλους θεραπείας σε όσους τους έχουν ανάγκη. Η πρώτη, πρόεδρος του Therapy Dogs, και η δεύτερη, εκπαιδεύτρια, χειρίστρια σκύλων θεραπείας και ειδική παιδαγωγός του Dogtherapy, εκπροσωπούν οργανισμούς που συνεργάζονται με νοσοκομεία, κλινικές και δομές για όλες τις ηλικίες. Στόχος τους: μια κοινωνία όπου η παρουσία και η αξία των ζώων, θα αναγνωρίζεται πλήρως και θα αξιοποιείται αποτελεσματικά.
14°
