Γιατί το συνεχές τσεκάρισμα του κινητού «τρυπά» τη μνήμη και τη συγκέντρωσή μας

Είναι αρχές βραδιού. Πέντε λεπτά, δέκα, δεκαπέντε. Η Έιμι —ένα σύνθετο πρόσωπο που χρησιμοποιούν οι ερευνητές για να περιγράψουν συνηθισμένες συμπεριφορές— πιάνει το κινητό της ξανά και ξανά. Μέσα σε μισή ώρα το έχει κοιτάξει οκτώ φορές. Σε μία ώρα, 17 φορές. Για πολλούς από εμάς, η σκηνή είναι οικεία: το τσεκάρισμα του κινητού έχει γίνει σχεδόν αντανακλαστικό.

Έρευνες δείχνουν ότι η συνήθεια αυτή μπορεί να επιβαρύνει σοβαρά τη μνήμη και τη συγκέντρωση. Μελέτη των πανεπιστημίων Nottingham Trent (Ηνωμένο Βασίλειο) και Keimyung (Νότια Κορέα) διαπίστωσε ότι το να κοιτάμε το κινητό περίπου 110 φορές την ημέρα αποτελεί ένδειξη προβληματικής χρήσης. Σε οκτώ χρόνια έρευνας, ο ψυχολόγος Λάρι Ρόζεν από το California State University παρατήρησε ότι έφηβοι και νέοι ενήλικες ξεκλείδωναν το κινητό τους μεταξύ 50 και 100 φορές την ημέρα — κατά μέσο όρο κάθε 10–20 λεπτά.

Τα στοιχεία από πραγματική χρήση smartphone δείχνουν ότι ο μέσος χρήστης τσεκάρει τη συσκευή του πολύ περισσότερο απ’ όσο νομίζει. Παρότι πολλοί πιστεύουν ότι κοιτούν το τηλέφωνο «γύρω στις 10 φορές τη μέρα», τα δεδομένα των iPhone καταγράφουν συχνά δεκάδες ή και εκατοντάδες «pickups». Μάλιστα, σύμφωνα με έρευνα της YouGov, το 66% των Αμερικανών πιάνει το κινητό μέσα στα πρώτα 10 λεπτά αφύπνισης, ενώ το 62% το κοιτά πριν κοιμηθεί.

Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι αυτός ο συνεχής κατακερματισμός της προσοχής έχει συνέπειες: το συχνό ξεκλείδωμα μάς αναγκάζει να αλλάζουμε ψυχικά «γραμμές εργασίας» συνεχώς, μειώνοντας δραστικά την ικανότητα συγκέντρωσης. Σύμφωνα με έρευνα του Singapore Management University, η συχνότητα των διακοπών —και όχι ο συνολικός χρόνος οθόνης— προβλέπει καλύτερα τις καθημερινές γνωστικές αστοχίες. Η ερευνήτρια Γκλόρια Μαρκ από το Πανεπιστήμιο Irvine έχει δείξει ότι μετά από κάθε διακοπή στη δουλειά, χρειάζονται πάνω από 25 λεπτά για να επανέλθει η συγκέντρωση.

Η εξήγηση βρίσκεται εν μέρει στη χημεία του εγκεφάλου. «Τα κινητά ενεργοποιούν την ίδια ανταμοιβή με ουσίες όπως τα ναρκωτικά και το αλκοόλ», λέει η ψυχίατρος Άννα Λέμπκε από το Stanford Medicine. «Δημιουργούν έναν φαύλο κύκλο παρόρμησης και ανταμοιβής, και όταν δεν έχουμε πρόσβαση στο τηλέφωνο βιώνουμε μικρά “συμπτώματα στέρησης”.»

Το φαινόμενο είναι πια διαγενεακό. Από το 2007, όταν εμφανίστηκε το iPhone, η χρήση smartphone έχει εξαπλωθεί σε όλες τις ηλικίες. Έρευνα του Πανεπιστημίου Χαϊδελβέργης έδειξε ότι μόλις 72 ώρες χωρίς κινητό αρκούν για να εμφανιστούν μοτίβα εγκεφαλικής δραστηριότητας παρόμοια με στερητικό σύνδρομο, αλλά και ότι σύντομα διαλείμματα μπορούν να επαναρυθμίσουν το σύστημα ανταμοιβής.

Οι ειδικοί προτείνουν απλά βήματα: απενεργοποίηση ειδοποιήσεων, απαλοιφή περιττών εφαρμογών, χρήση γκρι τόνων, ακόμη και πλήρης απενεργοποίηση του κινητού ανάμεσα σε χρήσεις. «Πρέπει να ξαναπάρουμε τον έλεγχο», λέει ο Ρόζεν. «Εμείς να επιλέγουμε πότε θα συνδεθούμε — όχι το τηλέφωνο».

Πηγή: The Washington Post