Ελένη Σωτηροπούλου: Φροντίζοντας την υγεία των πιο ευάλωτων

«Θεωρούμε εξαιρετικά σημαντικό το να προσέξουμε το παιδί. Το παιδί είναι η οικογένεια του αύριο». Τα μάτια της έχουν δει πολλά – επί χρόνια στον τομέα της υγείας από διάφορες θέσεις, τα τελευταία 8 χρόνια ως επικεφαλής του Υγεία για Όλους. Η Ελένη Σωτηροπούλου, περιγράφοντας την πραγματικότητα κυρίως των ευάλωτων ομάδων ανά την Ελλάδα, μετατοπίζει τη σκέψη της ωσάν να είναι εκκρεμές. Από τη μία, οι εικόνες: άνθρωποι σε δύσκολη θέση, αφημένοι στη μοίρα τους. Από την άλλη, ο αισιόδοξος τόνος κι οι όμορφες ιστορίες: γιατροί που εθελοντικά συνδράμουν ανθρώπους «αόρατους», μπορεί και να τους αλλάξουν τη ζωή. 

Η Ελένη Σωτηροπούλου του Υγεία για Όλους μιλάει για τις ευάλωτες ομάδες και τα προβλήματά τους

«Μετά από 8 χρόνια που υπάρχει το Υγεία για Όλους, από ελέγχους σε όλη τη χώρα σε ευάλωτες ομάδες πληθυσμού, αλλά και κατοίκους ορεινών ή ημιορεινών περιοχών και άγονων γραμμών, έχουμε διαπιστώσει, πέρα από τα προβλήματα που υπάρχουν στους ενήλικες, πολλά προβλήματα στα παιδιά. Και καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι δεν είναι μόνο ο εμβολιασμός και η πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας που πρέπει να προτάξουμε. Είναι γενικότερα η παιδιατρική εξέταση σε παιδιά ακόμη και των αστικών κέντρων, όπως στον Δήμο της Αθήνας».

Η κ. Σωτηροπούλου διηγείται ιστορίες βγαλμένες από τη μακρά εμπειρία της από τις αδιάκοπες αποστολές. Δεν σταματά να αναφέρεται και στα μελλοντικά σχέδια: «Τον Σεπτέμβρη ξεκινάμε ένα πρόγραμμα, πρώτα σε συνεργασία με τον Δήμο Αθηναίων. Θα γίνει παιδιατρικός, καρδιολογικός, δερματολογικός, ωτορινολαρυγγολογικός έλεγχος στα παιδιά στο 4ο Δημοτικό Ιατρείο, στα Σεπόλια. Θα ακολουθήσουν ορεινές περιοχές και νησιά στις άγονες γραμμές». 

Όπως λέει, δεν θα μείνουν μόνον στον εμβολιασμό (το έργο τους με τα παιδιά Ρομά είναι εντυπωσιακό), αλλά θα εστιάσουν σε ανήλικους στον γενικό πληθυσμό. «Το παιδί είναι η οικογένεια του αύριο» επαναλαμβάνει, «κι έχουμε διαπιστώσει ότι υπάρχουν πολλά προβλήματα στα παιδιά που οι γονείς δεν τα γνωρίζουν, όπως παραδείγματος χάρη η νευροϊνωμάτωση και η παχυσαρκία».

Προσθέτει ότι ένα στα πέντε παιδιά στις άγονες γραμμές είναι παχύσαρκο - υπέρβαρο. Ο λόγος; «Στα πολύ μικρά νησιά δεν υπάρχει αθλητισμός. Δεν υπάρχουν δρόμοι. Μετά, έχει να κάνει και με τη διατροφή. Άρα θα εστιάσουμε στην οικογένεια, στη μάνα. Θα της πούμε πώς πρέπει να τρέφεται το παιδί».

Ειδικά κλιμάκια από παιδιάτρους και επισκέπτες υγείας θα εστιάσουν, λοιπόν, στην ενημέρωση των μητέρων για τη σωστή διατροφή των παιδιών. Η κ. Σωτηροπούλου προχωρά σε μια δυσάρεστη διαπίστωση, στην οποία έχει καταλήξει μέσω της διάδρασής της με οικογένειες στις διάφορες επισκέψεις των κλιμακίων του Υγεία για Όλους. «Δεν γνωρίζουν. Στις άγονες γραμμές είναι πιο δύσκολη η κατάσταση». 

Τα κλιμάκια αποτελούνται από ομάδες των 8-10 ανθρώπων και σε κάθε περιοχή παραμένουν ανάλογα με τις ανάγκες και τον πληθυσμό. Σε ένα νησί της άγονης γραμμής συνήθως μένουν τουλάχιστον για δύο μέρες καθώς πρέπει να εξεταστεί όλος ο κόσμος. 

«Μετά από την Αθήνα θα πάμε στη Νίσυρο, στις Οινούσσες, στη Νάξο – στα ορεινά: Φιλότι και Απείρανθος. Θα πάμε στη Σαμοθράκη όπου δεν έχουμε πάει. Εκεί έχουν μόνο έναν γενικό γιατρό κι έναν παιδίατρο, θα εστιάσουμε στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας των παιδιών. Το θεωρούμε εξαιρετικά σημαντικό γιατί υπάρχουν παιδιά με αναπτυξιολογικά προβλήματα που οι γονείς δεν γνωρίζουν καθώς τα παιδιά δεν έχουν εξεταστεί ποτέ. Υπάρχουν ενδείξεις, αλλά οι γονείς δεν είναι σε θέση να το αντιληφθούν. Εμείς αμέσως τα στέλνουμε σε ειδικούς αναπτυξιολόγους». 

Η Ελένη Σωτηροπούλου περιγράφει για τον εμβολιασμό και τις ασθένειες που παραμένουν στο σκοτάδι

Εξ αρχής, το βασικότερο πρόβλημα που εντόπισαν στα παιδιά των ευάλωτων ομάδων πληθυσμού ήταν ο εμβολιασμός. Από το 2016, οπότε και άρχισε το σχετικό πρόγραμμα, έχουν εμβολιάσει 16.000 παιδιά Ρομά. «Γιατί εμβολιάζοντας ένα παιδί Ρομά διασφαλίζεις και τα υπόλοιπα παιδιά. Πάνε στο ίδιο σχολείο, στην ίδια παιδική χαρά». 

Κι επίσης, προσεγγίζουν τις μητέρες, εξηγούν τη σημασία του εμβολιασμού, το πόσο ωφέλιμος είναι ο θηλασμός, τη σημασία του να πάει το παιδί στο σχολείο. «Μιλάμε στους Ρομά, αλλά και στους εργάτες γης – είναι άνθρωποι που είτε δεν έχουν τις γνώσεις είτε δεν τους έχει μιλήσει κανείς για κάποια θέματα, όπως είναι η διατροφή του παιδιού». 

Η κ. Σωτηροπούλου υπογραμμίζει ότι εκείνο που τους προβληματίζει περισσότερο ως επιστημονική ομάδα είναι η διαπίστωση ότι υπάρχουν ασθένειες στα παιδιά και προβλήματα που οι γονείς δεν τα έχουν αντιληφθεί.

«Μιλάμε για περιοχές από τη δυτική Αττική μέχρι τους ορεινούς όγκους και την άγονη γραμμή. Οι γονείς δεν είναι σε θέση να αντιληφθούν κάποιες διαταραχές. Όταν, για παράδειγμα, ένα παιδί έχει δυσλεξία δεν μπορεί να το καταλάβει ο γονιός. Βρήκαμε ένα παιδί στη Δάφνη Καλαβρύτων, μας είπε η καθηγήτρια ότι το παιδί μεταχειρίζεται διάφορες πονηριές για να επιμηκύνει τον χρόνο προφορικής εξέτασής του. Όμως το παιδί αυτό έχει ανάγκη γιατί δεν μπορεί να λειτουργήσει. Απαραίτητη για την έκφρασή του είναι η οπτική εικόνα, καθώς έχει δυσλεξία. Ένα άλλο παιδί που συναντήσαμε ήταν 5 χρονών και χρησιμοποιούσε μόνο δισύλλαβες λέξεις, είχε αναπτυξιολογικό πρόβλημα. Η μητέρα δεν μπορούσε να το καταλάβει. Βρήκαμε επίσης παιδί με αυτισμό που οι γονείς δεν μπορούσαν να το δεχθούν. Η παιδίατρος προσπάθησε να τους εξηγήσει πόσο σημαντικό είναι να επισκεφτούν αναπτυξιολόγο».

Η κ. Σωτηροπούλου έχει να διηγηθεί πολλές ιστορίες με πρωταγωνιστές ανθρώπους που βρίσκονταν στη σκιά. «Είχαμε πάει στη Νάξο και επρόκειτο να πάμε στην Αμοργό. Ωστόσο είχε θαλασσοταραχή, δεν κατορθώσαμε να φτάσουμε. Και για να μη χάσουμε τη μέρα πήγαμε στο Φιλότι, ένα ορεινό χωριό. Εκεί, εξετάζοντας τον γενικό πληθυσμό, συναντήσαμε ένα παιδάκι το οποίο ο έμπειρος καρδιολόγος διαπίστωσε ότι είχε καρδιολογικό πρόβλημα. Αμέσως κλείσαμε ραντεβού και το φέραμε στον Ωνάσειο. Το παιδί είχε τρύπα στην καρδιά. Χειρουργήθηκε. Δόξα τω Θεώ, είναι μια χαρά.

» Σε άλλη περίπτωση, μας έφεραν ένα παιδάκι που δεν μιλούσε. Προσπαθούσε να δει τι έκαναν τα άλλα παιδιά για να το κάνει. Η μάνα μάς έλεγε ότι έχει νοητική υστέρηση. Το στείλαμε στο Παίδων. Το παιδί είχε υγρό στα αυτιά. Χειρουργήθηκε. Έγιναν παροχετεύσεις. Πήγε νηπιαγωγείο και αυτή τη στιγμή πάει στο δημοτικό. Δεν μπορώ να υπολογίσω πόσους ανθρώπους βοηθήσαμε, αλλά έχουμε αλλάξει τη ζωή πολλών παιδιών», σημειώνει συγκινημένη.

Πώς ξεκίνησε το Υγεία για Όλους

«Σε μια περίοδο οικονομικής κρίσης, ανεργίας και κοινωνικού αποκλεισμού υπήρχαν πληθυσμιακές ομάδες εκτός κοινωνικού και οικονομικού ιστού της χώρας. Αυτό ήταν το έναυσμα για να δημιουργήσουμε το Υγεία για Όλους, το οποίο απευθύνεται σε άπορους, ανασφάλιστους, κατοίκους ορεινών περιοχών και άγονων γραμμών», λέει η κ. Σωτηροπούλου περιγράφοντας την εκκίνηση του έργου τους πριν από 8 χρόνια.

Μέσα σε αυτό το διάστημα, πραγματοποίησαν ένα διττό πρόγραμμα, με εμβολιασμό παιδιών –κυρίως ασυνόδευτων προσφύγων και παιδιών Ρομά– και ιατρικές παρεμβάσεις στο γενικό πληθυσμό. 

Το πρόγραμμα τελεί υπό την αιγίδα της UNESCO, του Πανεπιστημίου Αθηνών, του Πανεπιστημίου Κρήτης και της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών. «Σε διάστημα 7 ετών έχουμε εμβολιάσει περίπου 16.000 παιδιά με 30.000 εμβόλια. Έχουν εξεταστεί πάνω από 11.000 ενήλικες: καρδιολογικά, γυναικολογικά, ενδοκρινολογικά, ορθοπεδικά, πνευμονολογικά – τελευταία έχουμε επίσης νευρολογικό και ψυχιατρικό έλεγχο».

Τα κλιμάκια της ομάδας σπεύδουν στα δύσκολα σημεία: «Σε συνεργασία με τις τοπικές δομές υγείας, αφού υπάρχει έγκριση από την αρμόδια υγειονομική περιφέρεια και για τους εμβολιασμούς έγκριση από το Υπουργείο Υγείας. Τα εμβόλια είναι δωρεά των φαρμακευτικών εταιρειών και τους ευχαριστούμε. Υπάρχουν χορηγοί που πραγματικά μας στηρίζουν, γιατί χωρίς αυτούς δεν θα μπορούσε να υπάρξει το πρόγραμμα». Όλα τα στοιχεία των εμβολιασμών περνάνε στο Εθνικό Μητρώο Εμβολιασμών της Η.ΔΙ.Κ.Α.

Πριν καταλήξουμε στην κουβέντα μας, η κ. Σωτηροπούλου νιώθει την ανάγκη να τονίσει: Το πρόγραμμα στηρίζουν 240 εθελοντές γιατροί, μαίες, νοσηλεύτριες, κοινωνικοί λειτουργοί, επισκέπτες υγείας, εκπαιδευτικοί. «Εκτός από γιατροί είναι και σπουδαίοι άνθρωποι», υπογραμμίζει με φωνή που σπάει από συγκίνηση.