Πόσο δημοφιλή είναι τα προφυλακτικά στους νέους;

* Γράφει ο Γρηγόρης Παπαδογιαννάκης

Ξημερώματα Κυριακής, βγαίνοντας από νυχτερινό κλαμπ στο Γκάζι, η μπροστινή μας παρέα πετάει στον κάδο απορριμμάτων τα προφυλακτικά που μας μοίρασαν νωρίτερα εντός του κλαμπ εθελοντές από το «Checkpoint». Τα πέταξαν στα σκουπίδια σαν να ήταν διαφημιστικά φυλλάδια από πιτσαρία. «Και γιατί να τα κρατήσουν, αν δεν πρόκειται να τα χρησιμοποιήσουν;» με ρωτάει ο κολλητός μου. Κάπως έτσι κατάλαβα ότι η χρήση προφυλακτικών δεν θεωρείται και από τα πιο κουλ πράγματα στη γενιά μου. Το επιβεβαίωσα ρωτώντας διάφορους φίλους.

«Η αλήθεια είναι πως περίπου τα μισά αγόρια απ’ όσα είχα επαφές μέχρι τώρα με ενθάρρυναν να μη χρησιμοποιήσουμε προφυλακτικό, ακόμα και αν η επαφή μας ήταν περιστασιακή. Αρκετά από αυτά μάλιστα θεώρησαν αυτονόητο ότι μπορούμε να κάνουμε σεξ και χωρίς, με εμένα να πρέπει να θέσω τα όριά μου», μου λέει η Κρίστυ, 22 ετών. Η Σπυριδούλα, 23 ετών, μου αναφέρει ότι «μερικά αγόρια –και απ’ όσα συζητάμε με φίλες δεν είναι και λίγα– δεν φέρνουν το ζήτημα “προφυλακτικό” στη συζήτηση γιατί συχνά δεν το θέλουν και προσπαθούν απλά να αποφύγουν πάνω στη φάση να το φορέσουν». «Η δική μου εικόνα είναι ότι τα περισσότερα παιδιά δεν φοράμε προφυλακτικό, ειδικά όταν είμαστε σε σταθερή σχέση δεν είναι και η πρώτη επιλογή, βασικά για πολλούς είναι λίγο turn-off το προφυλακτικό», αναφέρει ο Παναγιώτης, 22 ετών. «Αυτό βέβαια νομίζω πως ισχύει κυρίως για τα στρέιτ άτομα, ο γκέι κολλητός μου, για παράδειγμα, δεν θυμάμαι να μου έχει αναφέρει ποτέ του απροφύλακτες επαφές», προσθέτει. Ζήτησα να μιλήσω και με τον κολλητό του. Τον λένε Γιώργο, 22 ετών κι αυτός. «Ναι, η αλήθεια είναι πως η χρήση προφυλακτικού στην γκέι κοινότητα είναι πολύ διαδεδομένη. Άλλωστε συμβαίνει σεξ ως επί το πλείστον εκτός πλαισίου σχέσης, ειδικά με τις εφαρμογές γνωριμιών, οπότε το προφυλακτικό είναι απαραίτητο αξεσουάρ για πολλούς. Υπάρχουν αρκετοί όμως που κάνουν ελεύθερο σεξ επειδή παίρνουν PREP [σ.σ. προφυλακτική αγωγή κατά του ιού HIV, που διατίθεται από το 2012 και προσφέρει συντριπτική προστασία], την οποία αγόρασαν από το διαδίκτυο μιας και στη χώρα μας δεν διατίθεται ακόμα μέσω του ΕΣΥ. Και, ναι, οκ μπορεί να μην κινδυνεύεις έτσι από HIV, υπάρχουν όμως και άλλα Σ.Μ.Ν. [Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενα Νοσήματα] που μπορεί να κολλήσει κανείς», αναφέρει ο Γιώργος.

Η εικόνα πάνω-κάτω είναι αυτή: το προφυλακτικό δεν είναι και πολύ κουλ, κανείς δεν πετάει τη σκούφια του για να το χρησιμοποιήσει. Ποτέ δεν ήταν δηλαδή, αλλά παλιότερα ο φόβος της νόσησης με HIV ήταν περισσότερο υπαρκτός από σήμερα. Τα γκέι άτομα, έχοντας τον φόβο του HIV κυρίως αλλά και άλλων μολύνσεων, τεστάρονται αρκετά συχνά και χρησιμοποιούν προφυλάξεις. H διάθεση της PREP, όπως και άλλων μέσων πρόληψης (PREP, PEP, TASP) που έχουν διατεθεί τα τελευταία χρόνια, δεν ενθαρρύνουν τη χρήση προφυλακτικών. Η διάθεσή τους όμως έχει συνδεθεί με την έξαρση άλλων λοιμώξεων πέραν του HIV. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι στις ΗΠΑ το διάστημα 2020-2021 καταγράφηκαν 2,5 εκατομμύρια περιστατικά μολύνσεων με σύφιλη, γονόρροια ή χλαμύδια, περισσότερο δηλαδή από απλό διπλασιασμό σε βάθος εικοσαετίας, σύμφωνα με στοιχεία του CDC (Center for Disease Control and Prevention) με περίπου τις μισές από τις περιπτώσεις να αφορούν άτομα ηλικίας 15-24 ετών. Στη χώρα μας, όπου η διάθεση της Prep έχει καθυστερήσει σημαντικά με την υπουργική απόφασης διάθεσής της να εκδίδεται μόλις στα τέλη Νοεμβρίου 2023, τα περιστατικά μολύνσεων από χλαμύδια και γονόρροια παραμένουν χαμηλά. Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο και με τα περιστατικά σύφιλης, όπου τα στοιχεία του Ευρωπαϊκού Κέντρου για τον Έλεγχο και την Αντιμετώπιση Ασθενειών (ECDC) μαρτυρούν διπλασιασμό στο διάστημα 2017-2021. «Εκτός από τη σύφιλη υπάρχει έξαρση και στα κονδυλώματα, ο ιός HPV, για τον οποίο υπάρχει εμβόλιο, δυστυχώς έχει καταγραφεί στη μνήμη πολλών ως εμβόλιο “για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας”, ενώ το ενδεχόμενο εμφάνισης καρκίνου στον τράχηλο είναι υπαρκτό για μια γυναίκα που δεν θα έχει εντοπίσει έγκαιρα ότι νόσησε με HPV. Το εμβόλιο είναι για τον ιό των κονδυλωμάτων, τον HPV, και καλό θα ήταν να εμβολιάζονται όλοι ως την ηλικία των 18», μας λέει ο δρ. Ιωάννης Μπάρκης, πρόεδρος της Ελληνικής Δερματολογικής και Αφροδισιολογικής Εταιρείας.

«Το ότι θα διατεθεί η Prep, πράγμα αναγκαίο για την περαιτέρω θωράκιση εναντίον της λοίμωξης του HIV, δεν σημαίνει ότι πρέπει να επαναπαυόμαστε και να μη χρησιμοποιούμε προφυλάξεις. Υπάρχουν, όπως ξέρετε, κι άλλες λοιμώξεις η μη έγκαιρη θεραπεία των οποίων μπορεί να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα υγείας, μέχρι και στείρωση. Επίσης, ας μην ξεχνάμε ότι το προφυλακτικό είναι από τα πιο έγκυρα και εύκολα προσβάσιμα μέσα αποφυγής μιας ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης», καταλήγει ο κύριος Μπάρκης.

Τα επιστημονικά δεδομένα δεν δείχνουν στον ορίζοντα σύντομα εμβόλια για τη γονόρροια, τα χλαμύδια και τη σύφιλη, ώστε να υπάρχει έγκαιρη πρόληψη, όπως συμβαίνει με την ηπατίτιδα Β και τον HPV. Ως τότε το προφυλακτικό παραμένει το πλέον πρόσφορο μέσο για την προφύλαξη ενάντια στα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσή- ματα, αλλά και την αποφυγή μιας ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης.