Η σημασία της έγκαιρης διάγνωσης της Χρόνιας Νεφρικής Νόσου

Ένας στους 10 ανθρώπους παγκοσμίως βρίσκεται αντιμέτωπος με τη Χρόνια Νεφρική Νόσο (ΧΝΝ). Κι όμως, οι 9 στους 10 δεν γνωρίζουν για την κατάστασή τους. Πρόκειται για μια νόσο που χαρακτηρίζεται από σημαντικές καθυστερήσεις στη διάγνωση και από υψηλό ποσοστό αδιάγνωστων ασθενών, με δυσμενείς συνέπειες τόσο για τους ίδιους τους ασθενείς όσο και για τα συστήματα υγείας, αλλά και ολόκληρη την κοινωνία. Πάμε, όμως, να δούμε τι είναι η Χρόνια Νεφρική Νόσος. Πρόκειται για μια προοδευτικά εξελισσόμενη νόσο, με σημαντικές κλινικές επιπτώσεις και οικονομική επιβάρυνση, που αναμένεται να αυξηθεί, κυρίως λόγω της γήρανσης του πληθυσμού και του αυξανόμενου επιπολασμού του σακχαρώδη διαβήτη (ΣΔ), της αρτηριακής υπέρτασης (ΑΥ) και της παχυσαρκίας. Ένα ακόμη επιβαρυντικό στοιχείο αποτελεί το κάπνισμα, ενώ πρόσθετος παράγοντας κινδύνου είναι και το οικογενειακό ιστορικό.

Επικίνδυνη νόσος, όταν δεν αντιμετωπίζεται

Η Χρόνια Νεφρική Νόσος, ως εξελισσόμενη νόσος, μπορεί να οδηγήσει τον ασθενή σε νεφρική ανεπάρκεια, καθιστώντας απαραίτητη την αιμοκάθαρση ή ακόμα και τη μεταμόσχευση νεφρού. Την ίδια στιγμή ένας στους πέντε ασθενείς με ΧΝΝ θα αναπτύξει καρδιακή ανεπάρκεια, που αποτελεί και τη συχνότερη αιτία θανάτου των πασχόντων από ΧΝΝ.

Παγκόσμια συμμαχία για την έγκαιρη διάγνωση

Με στόχο την ενδυνάμωση της φωνής των ασθενών και την υποστήριξη πολιτικών, που βελτιώνουν την πρόσβαση στον προσυμπτωματικό έλεγχο και την έγκαιρη θεραπεία, συνολικά 19 ενώσεις ασθενών από τη Βόρεια και Νότια Αμερική, την Ευρώπη, την Ασία και τη Μέση Ανατολή δημιούργησαν την Παγκόσμια Συμμαχία για την Υγεία των Νεφρών GAfKH (Global Alliance for Kidney Health). Στόχος της Συμμαχίας είναι τα συστήματα υγείας διεθνώς να αντιμετωπίζουν τη ΧΝΝ ως προτεραιότητα Δημόσιας Υγείας, ώστε να εξασφαλίζεται ότι οι ασθενείς, που διατρέχουν κίνδυνο, μπορούν να έχουν πρόσβαση σε έλεγχο και έγκαιρη θεραπεία. Απώτερος σκοπός είναι η επιβράδυνση της εξέλιξης της νόσου, ώστε να περιοριστεί η θνησιμότητα. Εκπρόσωποι της Συμμαχίας εξηγούν ότι, ενώ οι αλλαγές στον τρόπο ζωής και η θεραπευτική παρέμβαση είναι σε θέση να επιβραδύνουν την εξέλιξη της ΧΝΝ, η απουσία προσυμπτωματικού ελέγχου θα οδηγήσει σε έκρηξη του αριθμού των νοσούντων με ΧΝΝ.

Η διαδικασία της διάγνωσης

Η διάγνωση της Χρόνιας Νεφρικής Νόσου αποτελεί εύκολη, απλή και οικονομική διαδικασία. Εντοπίζεται μέσω απλών εξετάσεων αίματος και ούρων. Συγκεκριμένα μέσω της κρεατινίνης ορού υπολογίζεται ο ρυθμός σπειραματικής διήθησης (GFR), ο οποίος αποτελεί έναν εξαιρετικό δείκτη εκτίμησης της νεφρικής λειτουργίας. Εάν η τιμή του είναι κάτω από 60 ml/min/1,732 για πάνω από τρεις μήνες τότε το άτομο αυτό πάσχει από νεφρική νόσο. Επίσης, σε περίπτωση που διαπιστωθεί νεφρική βλάβη, η έκτασή της εκτιμάται μέσω της μέτρησης αλβουμίνης ούρων.

Πόσο κοστίζει η υποδιάγνωση της νόσου;

Είναι χαρακτηριστικό ότι παρά το γεγονός ότι η διάγνωσή της δεν είναι κοστοβόρα, η παρουσία της Χρόνιας Νεφρικής Νόσου αποτελεί μία από τις πιο δαπανηρές χρόνιες νόσους. Επιβαρύνει σημαντικά τα συστήματα υγείας διεθνώς, παρ’ όλα αυτά παραμένει σημαντικά υποδιαγνωσμένη. Σε παγκόσμιο επίπεδο, η Χρόνια Νεφρική Νόσος επηρεάζει σχεδόν 850 εκατομμύρια ανθρώπους δηλαδή 1 στους 10. Την ίδια ώρα περίπου το 90% των ασθενών με Χρόνια Νεφρική Νόσο δεν γνωρίζει την κατάστασή του. Το μέσο ετήσιο κόστος σχεδόν διπλασιάζεται, όταν η Χρόνια Νεφρική Νόσος εξελίσσεται από το στάδιο 2 σε 3 και τετραπλασιάζεται στα στάδια 4-5. Πολλές χώρες δαπανούν 2% έως και 4% του ετήσιου προϋπολογισμού υγείας στη θεραπεία της νεφρικής ανεπάρκειας, παρόλο που οι ασθενείς υπό αιμοκάθαρση αντιπροσωπεύουν περίπου το 0,15% του παγκόσμιου πληθυσμού.

Η κατάσταση στην Ελλάδα

Μελέτη που εκπονήθηκε στην Ελλάδα το 2022 κατέδειξε ότι το συνολικό ετήσιο άμεσο κόστος της Χρόνιας Νεφρικής Νόσου ανέρχεται σε περίπου 846 εκατ. ευρώ. Το 50% του συνολικού κόστους περίθαλψης πηγάζει από την αιμοκάθαρση των ασθενών και ακολουθούν τα κόστη νοσηλειών με 29% και των φαρμάκων με 17% αντίστοιχα. Αν και μόνο 2% των ασθενών βρίσκεται στο στάδιο 5, ο περιορισμένος αυτός αριθμός ασθενών απορροφά το 65% του συνολικού κόστους διαχείρισης της Χρόνιας Νεφρικής Νόσου.

Η πρόταση της Συμμαχίας

Βασικό όπλο διαχείρισης της Χρόνιας Νεφρικής Νόσου, σύμφωνα με τη Συμμαχία, είναι να τεθεί σε προτεραιότητα η Νόσος και η διαμόρφωση ενιαίου και πλήρους πλαισίου πολιτικών για την αντιμετώπισή της. Τα μέλη της Συμμαχίας εξηγούν ότι η καταγραφή κατευθυντήριων οδηγιών για την έγκαιρη αναγνώριση και διαχείριση της Νόσου είναι απαραίτητη. Συμπληρώνουν μάλιστα ότι θα πρέπει να διευρυνθεί το μητρώο ασθενών με ΧΝΝ σε όλα τα στάδια της νόσου – και να μην περιορίζεται στους ασθενείς με νεφρική νόσο τελικού σταδίου. Η αξιοποίηση των τεχνολογικών λειτουργιών του συστήματος ηλεκτρονικής συνταγογράφησης και η ταυτόχρονη ανάπτυξη συστήματος καταγραφής ηλεκτρονικών φακέλων υγείας (HER) θα μπορούσε να επιφέρει εντυπωσιακά αποτελέσματα στην αντιμετώπιση της ΧΝΝ. Η Πολιτεία οφείλει να θέσει σε προτεραιότητα συστηματικά προγράμματα πρόληψης με στόχο την έγκαιρη διάγνωση, που με τη σειρά της θα επιτρέπει την παρέμβαση σε αρχικό στάδιο και την καλύτερη μακροχρόνια διαχείριση όσων πάσχουν από τη νόσο, απαλλάσσοντας το σύστημα υγείας από σημαντική πίεση. Τέλος, δεν πρέπει να παραβλέπεται το πόσο σημαντική είναι η ευαισθητοποίηση και ενημέρωση, σε συστηματική βάση, τόσο των εμπλεκόμενων φορέων όσο και του γενικού πληθυσμού για την ευκολία εντοπισμού της ΧΝΝ και τους κινδύνους υποδιάγνωσης αυτής.