Health & Fitness

Ασθένειες απόγνωσης: Μια πολύπλοκη απειλή για τη σύγχρονη κοινωνία

Ναρκωτικά, αλκοολισμός, αυτοτραυματισμοί: ένας στους πέντε Αμερικανούς είναι επιρρεπής σε «ασθένεια απόγνωσης»

A.V. Team
4’ ΔΙΑΒΑΣΜΑ

Ασθένειες απόγνωσης: Ποια είναι τα αίτια και ποιοι άνθρωποι επηρεάζονται περισσότερο.

Ένας στους πέντε ανθρώπους στις ΗΠΑ αισθάνεται ότι η μακροπρόθεσμη κοινωνική και οικονομική του προοπτική είναι ζοφερή. Το αποτέλεσμα είναι συχνά ο εθισμός στα ναρκωτικά (οπιοειδή, ηρωίνη) και ο αλκοολισμός με τις συνεπακόλουθες ασθένειες όπως η κίρρωση του ήπατος. Σύμφωνα με πρόσφατο δημοσίευμα του περιοδικού Forbes, η περιοχή με τις περισσότερες «ασθένειες της απελπισίας» και τους θανάτους από τέτοια αίτια είναι τα Απαλάχια. Γύρω από την οροσειρά που μοιράζεται ανάμεσα στην πολιτεία της Νέας Υόρκης, την Πενσυλβάνια, τη βόρεια Τζόρτζια, τη Βιρτζίνια, τη βόρεια Καρολίνα και το βόρειο Τεννεσσή, ο επιπολασμός αυξήθηκε σημαντικά κατά τις πρώτες δεκαετίες του 21ου αιώνα. Φαίνεται ότι οι ασθένειες της απελπισίας πλήττουν ιδιαίτερα τον πληθυσμό μεσήλικων λευκών της εργατικής τάξης, αλλά από το 2011, αυξήθηκε λίγο η θνησιμότητα και για τους ισπανοφώνους και τους Αφροαμερικανούς. Το 2018, περίπου 158.000 άτομα έχασαν τη ζωή τους από αυτές τις αιτίες, ενώ το 1995 ο αριθμός των πρόωρων θανάτων ήταν 65.000. Οι θάνατοι από απελπισία αυξήθηκαν απότομα κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19 και της σχετικής ύφεσης που ακολούθησε: παρατηρήθηκε νοσηρότητα και θνησιμότητα μεγαλύτερη κατά 10%-60% από τα προ πανδημίας επίπεδα.

Γνωστική απελπισία —που συνδέεται με την ήττα, την ενοχή και την απαισιοδοξία— και συναισθηματική απελπισία που σημαίνει κατάθλιψη, ευερεθιστότητα, μοναξιά και απάθεια καταλαμβάνει, σε διάφορους βαθμούς, ένα 20% του πληθυσμού οδηγώντας πολλούς σε αυτοκαταστροφικές πράξεις οι οποίες αντανακλούν ελάχιστη έως καθόλου εκτίμηση του μέλλοντος (όπως αυτοτραυματισμοί, απερίσκεπτη οδήγηση, χρήση ναρκωτικών, επικίνδυνες σεξουαλικές συμπεριφορές). Προστίθεται συχνά δυσλειτουργία του αντιδραστικού συστήματος του σώματος στο στρες και/ή ορμονική αστάθεια. Οι άνθρωποι που βρίσκονται υπό την επήρεια της απόγνωσης για μεγάλο χρονικό διάστημα κατατρύχονται από σκέψεις αυτοκτονίας, καταφεύγουν σε παράνομα ναρκωτικά και στο αλκοόλ: ιδιαίτερα στην περιοχή των Απαλαχίων άνδρες και οι γυναίκες με χαμηλή μόρφωση (χωρίς απολυτήριο λυκείου) που ζουν σε αγροτικές ή αποβιομηχανοποιημένες περιοχές είναι πιο ευάλωτοι συγκριτικά με τους συνομηλίκους τους που φοιτούν στο κολέγιο και ζουν σε αστικές περιοχές. Ενώ μετά το 1998, τα ποσοστά θνησιμότητας σε άλλες πλούσιες χώρες μειώνονται κατά 2% ετησίως, στα Απαλάχια οι ασθένειες απελπισίας προστίθενται στις καρδιαγγειακές παθήσεις, στον καρκίνο και στην παχυσαρκία η οποία δεν έχει τεθεί ακόμη υπό έλεγχο.

Τα δεδομένα δείχνουν ότι ο πληθυσμός των λευκών μη ισπανοφώνων των ΗΠΑ διαφέρει σημαντικά από τους πληθυσμούς άλλων χωρών. Για παράδειγμα, το 2015, η θνησιμότητα από ναρκωτικά, αλκοόλ και αυτοκτονία ήταν υπερδιπλάσια μεταξύ των λευκών μη ισπανοφώνων σε σύγκριση με παρόμοιες ομάδες από το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Σουηδία ή την Αυστραλία. Αν και σε σύγκριση με τους Αφροαμερικανούς, τα ποσοστά θνησιμότητας και νοσηρότητας εξακολουθούν να είναι χαμηλότερα, το χάσμα μεταξύ αυτών των ομάδων μειώνεται πολύ γρήγορα: για παράδειγμα, για άτομα ηλικίας 30-34 ετών η διαφορά μεταξύ αυτών των δύο εθνοτήτων έχει σχεδόν μηδενιστεί. Ένα άλλο ενδιαφέρον γεγονός είναι ότι οι λευκοί μη ισπανόφωνοι ηλικίας 50-54 ετών με μόρφωση όχι πέρα από το γυμνάσιο έφτασαν σχεδόν τους 1.000 πρόωρους θανάτους ανά 100.000 το 2022, ενώ ο μέσος όρος για όλους τους λευκούς μη Ισπανόφωνους ανεξάρτητα από την εκπαίδευσή τους ήταν μόνο περίπου 500 θάνατοι ανά 100.000. Επομένως, ο παράγοντας της εκπαίδευσης σχετίζεται αρνητικά με την πιθανότητα εμφάνισης ασθένειας απόγνωσης: η τριτοβάθμια εκπαίδευση συμβάλλει σε μικρότερη πιθανότητα εμφάνισης ασθένειας απόγνωσης.

Τα αίτια της απελπισίας είναι δύσκολο να ανιχνευθούν. Γενικά η επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης, η απώλεια εργασίας σε ολόκληρες γεωγραφικές ζώνες, οι στάσιμοι μισθοί και η επιδείνωση των συνθηκών εργασίας μαζί με την παρακμή των εργατικών συνδικάτων και του κράτους πρόνοιας, αποτελούν υποθετικούς παράγοντες. Οι αλλαγές στην αγορά εργασίας επηρεάζουν επίσης τις κοινωνικές συνδέσεις που διαφορετικά θα μπορούσαν να παρέχουν προστασία, καθώς τα άτομα που κινδυνεύουν από αυτό το πρόβλημα είναι λιγότερο πιθανό να παντρευτούν, πιο πιθανό να χωρίσουν και πιο πιθανό να βιώσουν κοινωνική απομόνωση. Ωστόσο, ορισμένοι ειδικοί ισχυρίζονται ότι η συσχέτιση μεταξύ του εισοδήματος και του ποσοστού θνησιμότητας/νοσηρότητας είναι απλώς συμπτωματική. Η Anne Case και ο Angus Deaton υποστηρίζουν ότι «μετά το 1999, οι μαύροι με πανεπιστημιακή εκπαίδευση παρουσίαζαν ακόμη μεγάλη ποσοστιαία μείωση του εισοδήματος από όσο οι λευκοί στο ίδιο επίπεδο μόρφωσης. Κι όμως, τα ποσοστά θνησιμότητας των μαύρων μειώνονται σταθερά, σε ποσοστά μεταξύ 2 και 3% ετησίως για όλες τις ηλικιακές ομάδες. Πολλά άλλα παραδείγματα από την Ευρώπη δείχνουν επίσης ότι τα μειωμένα εισοδήματα ή/και η ανεργία δεν συσχετίζονται με αυξημένα ποσοστά θνησιμότητας.

Επομένως, όπως γράφει το περιοδικό Forbes, πρέπει να αναρωτηθούμε ποιος είναι ο αληθινός λόγος που οι «λευκοί της εργατικής τάξης» που ζουν σε αγροτικές περιοχές, είναι πιο ευάλωτοι σε ασθένειες και θανάτους από απόγνωση. Πρώτον, σε αντίθεση με τους Αφροαμερικανούς και τους ισπανοφώνους, οι λευκοί της εργατικής τάξης είναι συνήθως σε χειρότερη οικονομική κατάσταση από τους γονείς τους. Οι μορφωμένοι βρίσκουν πιο προσοδοφόρα επαγγέλματα από τους προγόνους τους και επομένως μπορούν εύκολα να ενταχθούν στην κοινωνία, αλλά οι λευκοί της εργατικής τάξης χάνουν έδαφος στον σύγχρονο κόσμο. Δεύτερον, οι αγροτικές κοινότητες κινδυνεύουν περισσότερο από την παγκοσμιοποίηση όσο ποτέ άλλοτε. Το να ζεις ευχάριστα στην ύπαιθρο γίνεται όλο και δυσκολότερο. Επίσης, αντίθετα από τους Αφροαμερικανούς και τους ισπανόφωνους, οι λευκοί δεν είναι συνδεδεμένοι με μια κοινότητα που να αποτελεί σχετικά σταθερή βάση κοινωνικών επαφών. Στις κοινότητες των μειονοτήτων υπάρχει κάποιου είδους δίχτυ προστασίας. Πάντως, τα πρόσφατα δεδομένα δείχνουν ότι οι ασθένειες της απόγνωσης αποτελούν πολύπλοκη απειλή για τη σύγχρονη κοινωνία και δεν σχετίζονται μόνο με την οικονομική κατάσταση ενός ατόμου: κοινωνικές σχέσεις, επίπεδο εκπαίδευσης, τόπος διαμονής, ιατρική κατάσταση, ψυχική υγεία, ευκαιρίες εργασίας, υποκειμενική αντίληψη για το μέλλον —όλα αυτά παίζουν ρόλο. Επιπλέον, οι νεότερες γενιές επηρεάζονται όλο και περισσότερο από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και άλλες σύγχρονες τεχνολογίες, οι οποίες μπορεί να έχουν απροσδόκητες και δυσμενείς επιπτώσεις στην ψυχική τους υγεία και στην κοσμοθεωρία τους. Οι ασθένειες της απόγνωσης διαφέρουν από τις ασθένειες της φτώχειας επειδή η ίδια η φτώχεια δεν είναι ο κεντρικός παράγοντας. Ομάδες εξαθλιωμένων ανθρώπων με την αίσθηση ότι η ζωή τους ή η ζωή των παιδιών τους θα βελτιωθεί δεν επηρεάζονται τόσο από ασθένειες απόγνωσης.

Η κατάχρηση αλκοόλ, η χρήση ναρκωτικών και μη συνταγογραφούμενων φαρμάκων, η θεραπεία σχετικών διαταραχών και η απώλεια της παραγωγικότητας κοστίζουν στις ΗΠΑ περισσότερα από 400 δισεκατομμύρια δολάρια κάθε χρόνο. Περίπου το 40% αυτών των δαπανών επιβαρύνει τις αρχές και συνεπάγεται τεράστιο κόστος για τους φορολογουμένους στις ΗΠΑ.