Συνήθως τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, αλλά κάποιες φορές και πιο νέοι άνθρωποι, παρουσιάζουν πρωινή δυσκαμψία στην πλάτη, στα γόνατα ή/και στα πόδια, με αποτέλεσμα να χαλάει η ποιότητα της ζωής τους. Τι ακριβώς συμβαίνει και πώς αντιμετωπίζεται;
«Όσο περνούν τα χρόνια, οι χόνδροι των αρθρώσεων, οι ιστοί, οι τένοντες, οι μύες, οι σύνδεσμοι, χάνουν ένα μέρος της ελαστικότητάς τους κι αυτό συμβάλλει στην πρωινή δυσκαμψία» επισημαίνει ο φυσιοθεραπευτής, Dr manual medicine, επιστημονικός συνεργάτης Πανεπιστημίου Κρήτης Γιώργος Γουδέβενος.
Σύμφωνα με το Αμερικανικό Κολλέγιο Ρευματολογίας, η πρωινή δυσκαμψία είναι μία χαρακτηριστική ένδειξη για φθαρμένες αρθρώσεις, σφιγμένους μύες ή φλεγμονές από αρθρίτιδα. Συνήθως εμφανίζεται σε ασθενείς με ινομυαλγία, αρθρίτιδα (οστεοαρθρίτιδα, ρευματοειδή αρθρίτιδα), «ρευματισμούς» (οι μυοσκελετικές φθορές, τα ρευματικά, τα αρθριτικά που λέει ο κόσμος). Η οστεοαρθρίτιδα (φθορά της άρθρωσης) και η ρευματοειδής αρθρίτιδα (φλεγμονή με έντονο οίδημα) μπορεί να προκαλέσουν πρωινή δυσκαμψία. Τα συμπτώματα δυσκαμψίας διαρκούν από 10-15 λεπτά έως και περισσότερο από 1 ώρα. Η δυσκαμψία εξαφανίζεται συνήθως με τη φυσιολογική κίνηση του σώματος.
Ο τρόπος ζωής
Πρόσθετοι παράγοντες που επηρεάζουν την έκβαση της πρωινής δυσκαμψίας είναι η έλλειψη καθημερινής σωματικής δραστηριότητας, η παχυσαρκία, η κακή διατροφή, ο κακός ύπνος και η παραμονή σε υγρούς και σε κρύους χώρους. «Η άσκηση σε καθημερινή βάση (ακόμα κι αν είναι περπάτημα με ελεύθερες κινήσεις των χεριών) είναι ένας ωραίος τρόπος για να παραχθούν ενδορφίνες, να κυκλοφορήσει το αίμα και να λειτουργήσουν ανώδυνα οι αρθρώσεις» τονίζει ο Dr. Γουδέβενος.
Αντίθετα το περιττό βάρος καταπονεί τις αρθρώσεις, τους μύες, τους τένοντες και τους συνδέσμους. Παράλληλα η ανθυγιεινή, πλούσια σε απλούς υδατάνθρακες (ζάχαρη, λευκό ψωμί, λευκά δημητριακά και ζυμαρικά) διατροφή, προκαλεί αδυναμία των μυών, κακή στάση του σώματος και λήθαργο.
Αντίστοιχα η κακή θέση του σώματος κατά τον ύπνο μπορεί να «κλειδώσει» το σώμα σε μία ακατάλληλη στάση για ώρες, προκαλώντας μειωμένη κυκλοφορία του αίματος στους μύες και ταυτόχρονη συσσώρευση γαλακτικού οξέος, προκαλώντας δυσκαμψία. Σε ό,τι αφορά στην παραμονή ή στην εργασία σε συνθήκες υγρασίας και κρύου, αυτές σκληραίνoυν τους μύες, επειδή επηρεάζεται η ροή του αίματος.
Επιδημιολογικά δεδομένα
Τα επιδημιολογικά δεδομένα δείχνουν ότι οι γυναίκες εμφανίζουν οστεοαρθρίτιδα συχνότερα από τους άνδρες. Σε όλο τον κόσμο, υπολογίζεται ότι περισσότερα από 250 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν οστεοαρθρίτιδα στο γόνατο (το 3,6% του παγκόσμιου πληθυσμού), ενώ οστεοαρθρίτιδα στο ισχίο έχει το σχεδόν 1% του πληθυσμού. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας υπολογίζει ότι το 9,6% των ανδρών και το 18% των γυναικών πάνω από 60 ετών έχουν συμπτωματική οστεοαρθρίτιδα.
Σύμφωνα με την Διεθνή Ένωση για την Μελέτη του Πόνου (IASP), στις ασθένειες που είναι υπεύθυνες για αναπηρία, η οσφυαλγία κατατάσσεται πρώτη, ο πόνος στον αυχένα τέταρτη και η οστεοαρθρίτιδα ενδέκατη. Κατά προσέγγιση, το 50% των ασθενών αναφέρει ότι η πρωινή δυσκαμψία διαρκεί πάνω από 1 ώρα. Συνήθως οι ασθενείς αυτοί δεν εργάζονται και εμφανίζουν ΒΜΙ (Δείκτη Μάζας Σώματος) πάνω από 30, όταν οι φυσιολογικές τιμές είναι 18-25.
Σύμφωνα με στοιχεία του National Health Interview Survey των ΗΠΑ, περίπου 52,5 εκατομμύρια (22,7%) ενήλικες πάσχουν από αρθρίτιδα, εκ των οποίων τα 22,7 εκατομμύρια (9,8%) έχουν περιορισμένες δραστηριότητες. Υπολογίζεται ότι το 2030 ο αριθμός αυτός θα ανέλθει στα 67 εκατομμύρια στις ΗΠΑ.
Τρόποι αντιμετώπισης
Για να μειώσετε την πρωινή δυσκαμψία μπορείτε να αποφύγετε ή να τροποποιήσετε κάποιες καθημερινές συνήθειές σας. Ο Dr. Γουδέβενος συνιστά:
• Να κάνετε ασκήσεις στο κρεβάτι. Όταν ξυπνάτε, να μη σηκώνεστε αμέσως, αλλά να εκτελείτε προοδευτικές ασκήσεις κινητοποίησης σε όλες τις αρθρώσεις του σώματος, ξεκινώντας από τα πόδια προς το κεφάλι. Δηλαδή, γυρίστε το κεφάλι σας δεξιά, αριστερά, πάνω και κάτω, τεντώστε το στέρνο σας όσο μπορείτε και κάνετε κινήσεις στα χέρια, στους καρπούς, στους αγκώνες, στους ώμους, στα πέλματα, στα γόνατα και στα ισχία.
• Να κάνετε ένα ζεστό μπάνιο. Η θερμότητα προκαλεί αύξηση της ροής αίματος στο δέρμα, βοηθώντας, έτσι, όλο το σώμα να ενεργοποιηθεί πιο γρήγορα.
• Να φάτε ένα καλό πρωινό. Αυτό θα σας βοηθήσει να πάρετε ενέργεια για όλη την ημέρα.
• Να γυμνάζεστε συστηματικά. Η άσκηση μπορεί να βοηθήσει να κρατήσετε τις αρθρώσεις σας λειτουργικές και τους μύες σας δυνατούς. Το κολύμπι και άλλες δραστηριότητες στο νερό είναι ιδιαίτερα βοηθητικές, διότι οι αρθρώσεις δεν έχουν καταπόνηση. Πολύ καλή επιλογή είναι και το περπάτημα για 15-20 λεπτά την ημέρα, που συμβάλλει στην καλή λειτουργία των μυών και των αρθρώσεων. Να θυμάστε, όμως, ότι η υπερβολική άσκηση μπορεί να προκαλέσει μεγαλύτερα προβλήματα στις αρθρώσεις.
• Να ζητήσετε βοήθεια από εξειδικευμένους ρευματολόγους, ορθοπεδικούς και από τον φυσικοθεραπευτή σας, που θα σας βοηθήσουν πιο αποτελεσματικά στην αντιμετώπιση της δυσκαμψίας, προτείνοντάς σας ειδικά πρωτόκολλα θεραπείας, που ταιριάζουν στην περίπτωσή σας.
• Ήπια αναλγητικά κατόπιν σύστασης του γιατρού σας μπορούν για κάποιο διάστημα να σας βοηθήσουν.
