Βάζεις το ένα πόδι μπροστά από το άλλο και ξεκινάς. Κάποτε έχεις στο νου σου τον στόχο σου, τον τερματισμό σε αγώνα ή σε προπόνηση. Άλλοτε δεν σκέφτεσαι παρά μόνον το μικρό επόμενο βήμα. Σημασία έχει ότι ξεκινάς. Κι εκεί, κάνοντας τα βήματα και δοκιμάζοντας, σ΄ αυτό το παιχνίδι που είναι τόσο παλιό όσο η ζωή, τόσο ανθρώπινο όσο η αναπνοή μας, μαθαίνεις. Μαθαίνεις για το δρόμο και για εσένα, για τη ζωή σου και για εσένα. Για εσένα μόνο, αυθύπαρκτο, και για εσένα στον κόσμο, στην κίνηση και στη στάση.
Δεν ενθουσιάζομαι με τον διδακτισμό, μα δεν μπορώ να παραβλέψω πως πολλά από αυτά που ξέρω για τη ζωή, τα έμαθα από το τρέξιμο. Για να το πω αλλιώς, στο δρόμο έμαθα ή εμπέδωσα πολλά από όσα γνωρίζω για την προσπάθεια, για τη δύναμη και για τον τρόπο που συμβαίνει η ζωή. Κι αυτή η λίστα, προσωπική αλλά κι εν μέρει μοιρασμένη, αν κρίνω από οικείους και φίλους συνοδοιπόρους, επιβεβαιώνεται και διευρύνεται με τον καιρό, ανατρέποντας την πεποίθηση πως μεγαλώνοντας παύεις να μαθαίνεις.
Τι είναι αυτά και τι αφορούν; Πρώτα-πρώτα την αίσθηση για το τι μπορώ και τι όχι. Σ’ ένα περιβάλλον ανταγωνιστικό, άκριτα περιοριστικό -συχνά από κεκτημένη ταχύτητα- τρέχοντας έμαθα πως τελικά «μπορώ», και πως πολλά από τα «δεν μπορώ» που λέω και ακούω ανατρέπονται αν προσπαθήσω. Έμαθα πως οι κάθε λογής διαδρομές κατακτώνται βήμα-βήμα, αν πάρεις την απόφαση κι αν έχεις το θάρρος να σταθείς στην αφετηρία, την πρώτη φορά κι όσες φορές ακόμα χρειαστεί, κάποτε καθημερινά. Έμαθα τι θα πει προσπάθεια και πώς αποδίδει - έστω αργά, έστω λιγότερο από το επιθυμητό. Τι είναι η επιμονή, τι είναι το πείσμα στη δημιουργική του έκφραση. Έμαθα πως αξίζει να στηρίζεις τον εαυτό σου στο όνειρο, ακόμα και το άπιαστο, όπως και πως έρχονται στιγμές που πρέπει να καταλάβεις πως κάτι δεν πάει άλλο και δεν βγαίνει πουθενά, τουλάχιστον με τον επιθυμητό τρόπο.
Τρέχοντας εμπέδωσα όσα ήξερα από άλλες πρακτικές: το σχολείο, την επιστήμη, την έρευνα, τη μουσική. Επιβεβαίωσα την αξία της καθημερινής δουλειάς για να γίνεις καλύτερος ή, έστω, για να κρατηθείς στο ίδιο σημείο. Ξαναθυμήθηκα τη δύναμή μου, κάπως «σκονισμένη» από τα χρόνια. Δύναμη που στο τρέξιμο σωματοποιείται αλλά μένει εντός μας ως ανάμνηση και προτροπή. Κι ούτε θυμάμαι πόσες φορές σώθηκα από την υπενθύμιση πως «εγώ που έτρεξα τόσο» ή «εγώ που κατάφερα αυτή τη διαδρομή», μπορώ να καταφέρω και κάτι άλλο, ασύνδετο με το δρόμο.
Έμαθα πως πολλές από τις απαντήσεις σε όσα με βασανίζουν υπάρχουν ήδη μέσα μου. Κρυμμένες, ενδεχομένως παρατοποθετημένες, μα παρούσες –τόσο που δεν χρειάζονται παρά την ευεργετική μοναξιά και τον φρέσκο αέρα των χιλιομέτρων για να αναδυθούν. Έτσι συνήθισα να βγαίνω στον δρόμο χωρίς καν να θέτω ερωτήματα και να επιστρέφω με τις λύσεις τους πεντακάθαρες μπροστά μου, σαν έτοιμο σχέδιο δράσης. Κι όταν κάποτε δεν βγαίνει λευκός καπνός, να αντιλαμβάνομαι πως η εσωτερική ζύμωση χρειάζεται κι άλλο χρόνο, κι άλλα χιλιόμετρα.
Έμαθα πως η πιο δύσκολη στιγμή είναι η ώρα που δένεις τα κορδόνια σου. Η ώρα που ανοίγεις την πόρτα, βγαίνεις στο δρόμο και παλεύεις με τους όποιους δισταγμούς σου: μπορώ ή δεν μπορώ, θα τα καταφέρω, αξίζει τον κόπο; Όλα αυτά. Εξίσου, πως όταν ξεκινήσεις, όταν τολμήσεις το πρώτο βήμα, συχνά φτάνεις στο τέρμα και, σίγουρα, καταλήγεις κάπου καλύτερα από την αφετηρία. Είκοσι χρόνια στο δρόμο, κυριολεκτικά δεν θυμάμαι φορά που να μην επέστρεψα καλύτερα από ό,τι ξεκίνησα, παρά τον αρχικό δισταγμό.
Άφησα για το τέλος κάτι που ακόμα προσπαθώ να εμπεδώσω: να μην συγκρίνω τον εαυτό μου με τους άλλους. Να μην κρίνω επιφανειακά, να μην εντυπωσιάζομαι εύκολα, να μην τρομάζω από τις επιδείξεις δύναμης, να μην με παρασύρει εύκολα η γοητεία του διαφορετικού. Να εμπνέομαι από όλα αυτά αλλά να μην με κάμπτουν, να μην αποδυναμώνουν τη θέλησή μου να προσπαθήσω. Η ζωή έχει δώσει πολλές ευκαιρίες να μάθω πως δεν κρίνονται όλα από το φαίνεσθαι, μα ένα από τα ισχυρότερα παραδείγματα είναι ο αγώνας. Η στιγμή που στην αφετηρία κοιτάζεις δίπλα σου κάποιον που μοιάζει γρήγορος και δυνατός, γεμάτος αυτοπεποίθηση, μα τον περνάς γρήγορα, ήδη στις πρώτες στροφές, κι ας σε άγγιξε εξ αρχής η αμφιβολία. Αντίστοιχα, έμαθα να μην υποτιμώ κανέναν, ούτε αντίπαλο, ούτε συνοδοιπόρο. Να κρίνω βήμα-βήμα και να αξιολογώ στο τέλος της διαδρομής. Η σύγκριση δεν βγάζει πουθενά. Αυτό που μας προχωρά, είναι η καθημερινή δουλειά με τον εαυτό μας, με τις δυνάμεις μας.
Όλα αυτά είναι μαθήματα του δρόμου. Μαθήματα χωρίς διδακτισμό, χωρίς εξετάσεις και βαθμό. Αξιολογώντας τα στα πολλά μαθήματα των χρόνων, έχουν ίσως το πιο ισχυρό αποτύπωμα, κι ας έχουν γεννηθεί στην ελευθερία όμορφων στιγμών. Ή, ίσως, γι΄αυτό ακριβώς.
14°
