Θεματα

Βούτυρο στο ψωμί σου: Η συνήθεια που έγινε λατρεία προέρχεται από τον Κοπέρνικο

Ήταν ο τρόπος να αντιμετωπιστεί η πανώλη

Μαρία-Ιωάννα Σιγαλού
ΤΕΥΧΟΣ μίξερ 2
1’ ΔΙΑΒΑΣΜΑ

Μίξερ 2: Πώς και πότε αρχίσαμε να βάζουμε βούτυρο στο ψωμί μας 

Η Γη κινείται γύρω από τον Ήλιο και όχι το αντίστροφο, κάτι που μας δίδαξε ο φημισμένος επιστήμονας Κοπέρνικος. Εκτός όμως από τα εδάφη της αστρονομίας, μπήκε και σε αυτά της γαστρονομίας. Η επάλειψη του βουτύρου στο ψωμί, μια διαχρονικά αγαπημένη συνήθεια με πολλούς φαν, πρωτοξεκίνησε από τον Κοπέρνικο. Το 1519 ο Κοπέρνικος κλήθηκε να διοικήσει τις πολωνικές δυνάμεις που βρίσκονταν υπό πολιορκία στην οχυρωμένη πόλη του Όλστιν, μια πολωνική πόλη στα σύνορα με την Πρωσία, η οποία επλήγη από επιδημία πανώλης. Αναζητώντας τα αίτια της εξάπλωσης της ασθένειας, ο Κοπέρνικος χώρισε τους κατοίκους της πόλης σε τέσσερις ομάδες, δίνοντάς τους διαφορετικά είδη τροφής. Παρατηρήθηκε ότι η ομάδα που στερήθηκε το ψωμί έμεινε απρόσβλητη από την πανώλη, έτσι το ψωμί απομάκρυνε ως επιλογή τροφής.

Υποψιάστηκε όμως, ότι δεν ευθυνόταν το ίδιο το προϊόν, αλλά κάποιος οργανισμός που το μόλυνε. Άλλωστε οι συνθήκες της υγιεινής στο Όλστιν ήταν αρκετά κακές με τα καρβέλια πολλές φορές να καταλήγουν στους δρόμους και να συλλέγονται από εκεί. Ο καλός φίλος του επιστήμονα, Γκέρχαρντ Γκλίξελινγκ, πρότεινε να αλείψουν τα καρβέλια του ψωμιού με μια λεπτή στρώση ανοιχτόχρωμης επάλειψης (βούτυρο). Κατά αυτόν τον τρόπο θα ήταν εμφανές αν τα καρβέλια είχαν πέσει κάτω ή αν είχαν πάνω τους κάποιο άλλο υλικό, ικανό να τα μολύνει και ως εκ τούτου θα απέφευγαν να το καταναλώσουν. Ο Κοπέρνικος διέταξε να γίνει αυτό και πράγματι σε σύντομο διάστημα η πανώλη υποχώρησε.

Αυτή είναι η πρώτη καταγραφή «παντρέματος» του ψωμιού με το βούτυρο. Ιδιαίτερα δημοφιλής έγινε στην Ευρώπη τον επόμενο αιώνα, όπου και παραμένει μέχρι και σήμερα, είτε πριν το φαγητό σαν ορεκτικό είτε σαν πεντανόστιμο πρωινό – ειδικά αν προσθέσουμε και λίγη μαρμελάδα ή το υγιεινότερο μέλι.