BBC Radio 4: «In Our Time», ένας όχι και τόσο κρυμμένος θησαυρός

Η φράση «ήξερες ό,τι…» δεν ηχεί πια το ίδιο, κυρίως γιατί λίγα δευτερόλεπτα μετά μπορεί κάποιος από τους παρευρισκόμενους στη συζήτηση να μπει στο Google και είτε να επιβεβαιώσει είτε να διαψεύσει τη δήλωση του πρώτου. Μετά, βέβαια, αφού έχει επιβεβαιωθεί η πληροφορία αυτή, αναδύονται πιθανώς κάποιοι ενδοιασμοί όσον αφορά το δεδομένο αυτό: είναι αξιόπιστη η πηγή; Μήπως θα έπρεπε να το ψάξω περισσότερο; Και κάπως έτσι εν τέλει δεν είσαι σίγουρος για τίποτα.

Το διαδίκτυο έχει πια μεταμορφωθεί σε ένα πηγάδι πληροφοριών χωρίς πάτο, στο οποίο όμως όλα είναι συγκεχυμένα και το να προσπαθείς μερικές φορές να βρεις άκρη είναι σαν να ψάχνεις το Ιερό Δισκοπότηρο ― και όλοι νομίζω θυμόμαστε πως εξελίχθηκε αυτή η περιπέτεια για τον Ιντιάνα Τζόουνς. Ωστόσο, ακόμα και αν μπορούμε με σιγουριά να δηλώσουμε ότι κάτι συνέβη τότε, εάν το θέμα μας ενδιαφέρει πραγματικά και επιθυμούμε να εντρυφήσουμε περισσότερο, πρέπει εκ νέου να ψάξουμε να βρούμε περισσότερες πληροφορίες, χωρίς όμως να πνιγούμε ξανά στα λιμνάζοντα νερά του πηγαδιού αυτού.

Αν έχετε ποτέ αισθανθεί τοιουτοτρόπως, σας έχω μια υπέροχη λύση, η οποία θα εμπλουτίσει τόσο τις γνώσεις σας, όσο και την ημέρα σας.

Το 1998, το BBC ξεκίνησε την εκπομπή «In Our Time» ως πρόγραμμα του Radio 4 με χαμηλές προσδοκίες: ακαδημαϊκοί, επιστήμονες και ειδήμονες συζητούσαν για ένα νέο θέμα κάθε Πέμπτη στις 9 π.μ. Μέσα σε πέντε χρόνια, η ραδιοφωνική αυτή εκπομπή είχε 1,7 εκατομμύρια εβδομαδιαίους ακροατές. Ένα τέταρτο του αιώνα αργότερα, το αρχείο podcast του προσφέρει «περισσότερα από χίλια επεισόδια», όπως υπενθυμίζει ο παρουσιαστής, Μέλβιν Μπραγκ, στην αρχή κάθε επεισοδίου.

Τα θέματα με τα οποία έχουν ασχοληθεί αυτές τις σχεδόν τρεις δεκαετίες ποικίλλουν από την Κορεατική Αυτοκρατορία, τον Μηχανισμό των Αντικυθήρων, τη Νεφερτίτι, το Manhattan Project, τον Καφέ, τον Ηρόδοτο, τη Διάσκεψη του Βερολίνου, τους Ναΐτες Ιππότες, τον συγγραφέα Ίταλο Καλβίνο, το πάθος του ζωγράφου Μονέ για την Αγγλία και τον ομιχλώδη Τάμεση, και κυριολεκτικά ό,τι άλλο μπορείτε να φανταστείτε.

Και παρόλο που διαβάζω πολύ και ακούω πολλά, ο συγκεκριμένος αυτός θησαυρός, γιατί περί αυτού πρόκειται, δεν είχε πέσει στην αντίληψή μου μέχρι που διάβασα ένα άρθρο της Σάρα Βίρεν στο New York Times Magazine, η οποία το προτείνει όχι μόνο γιατί την εντυπωσίασε και την ενημέρωσε, αλλά γιατί την βοήθησε να κοιμηθεί, έχοντας περάσει ένα μεγάλο χρονικό διάστημα κατά το οποίο λόγω διάφορων συνθηκών και προβλημάτων στη ζωή της, είχε χάσει κυριολεκτικά τον ύπνο της.

Το «In Our Time» είναι ιδανικό για πολλούς λόγους, αλλά ξεχωρίζει κυρίως για δύο: πρώτον, τα επεισόδια είναι μικρά ― 40 με 50 λεπτά― οπότε μπορείτε άνετα να ακούσετε ένα ενώ πηγαίνετε ή επιστρέφετε από δουλειά, ενώ περιμένετε σε μια απαράδεκτα χρονοβόρα ουρά κάπου, ή ακόμα και ενώ καθαρίζετε το σπίτι. Δεύτερον, τόσο η γλώσσα που χρησιμοποιούν οι ομιλητές, όσο και η δομή, η οποία αποτελείται από σαφείς και περιεκτικές ερωτήσεις από τον κύριο Μπραγκ και εξίσου σαφείς και περιεκτικές απαντήσεις από τους ειδικούς, είναι απλές, ή όσο πιο απλές μπορεί να είναι, και έτσι στο τέλος κάθε επεισοδίου «βγαίνεις» από αυτό όχι απλά πιο πλούσιος, αλλά με μία βαθιά αίσθηση ικανοποίησης και κατανόησης.

Κάθε επεισόδιο ξεκινά με έναν σύντομο χαιρετισμό από τον Μπραγκ και μια εισαγωγή στο θέμα της εβδομάδας, και τελειώνει με ένα εξίσου περιεκτικό αποχαιρετισμό και μία σύντομη αναφορά στο θέμα του επόμενου επεισοδίου. Μετά το τέλος της ραδιοφωνικής εκπομπής, το μικρόφωνο παραμένει ανοιχτό καθώς οι ακαδημαϊκοί και ο Μπραγκ συνεχίζουν να μιλάνε για οτιδήποτε είτε ξέχασαν ή δεν πρόλαβαν να αναφέρουν μέχρι που έρχεται μερικές φορές ο παραγωγός και ρωτάει αν κάποιος θέλει καφέ ή τσάι.

Ο ενθουσιασμός του Μπραγκ είναι ξεκάθαρος, όσο εντυπωσιακή είναι και η ικανότητά του να κατευθύνει τους ακαδημαϊκούς στην πιο σύντομη και λιτή ανάλυση ενός ερωτήματος, ενώ ταυτόχρονα σχολιάζει και εκπλήσσεται και ο ίδιος από κάποια δεδομένα τα οποία του ήταν άγνωστα.

Δυστυχώς, αλλά ταυτόχρονα με απόλυτη λογική και συνέπεια στο τι αντιπροσωπεύει, τον Σεπτέμβριο του 2025, μετά από 27 χρόνια, ο Μέλβιν Μπραγκ αποφάσισε να σταματήσει, όντας τώρα 85 ετών, αλλά το BBC δεν έχει ακόμα βρει έναν άξιο διάδοχο ώστε να τον αντικαταστήσει μόνιμα.

Σε μία δήλωσή του, ο Μπραγκ είπε:
«Για ένα πρόγραμμα με έναν εντελώς παραπλανητικό τίτλο που ξεκίνησε από το μηδέν με ένα εξάμηνο συμβόλαιο, ήταν μια πραγματική εμπειρία! Έχω συνεργαστεί με πολλούς εξαιρετικά ταλαντούχους και εξυπηρετικούς ανθρώπους μέσα στο BBC, καθώς και με μερικούς από τους σπουδαιότερους ακαδημαϊκούς σε όλο τον κόσμο».

Στις λίγες αυτές ημέρες ανακάλυψης αυτού του τεράστιου θησαυρού, έχω καταφέρει να ακούσω τέσσερα επεισόδια: Hypnosis (Ύπνωση), Socrates in Prison (Ο Σωκράτης στη Φυλακή), The Habitability of Planets (Πλανητική Κατοικησιμότητα), και Alice’s Adventure in Wonderland (Η Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων), για το οποίο γνωρίζω ήδη πολλά καθότι το δίδαξα σε λίγους ενθουσιώδους τελειόφοιτους φοιτητές κατά τη διάρκεια του διδακτορικού μου, αλλά ήμουν περίεργη να ανακαλύψω και άλλα.

Μέσα στο ατελείωτο doom scrolling του οποίου έχουμε πέσει όλοι θύματα τουλάχιστον μία φορά, δοκιμάστε, με κάτι που πραγματικά σας ενδιαφέρει (και κατά πάσα πιθανότητα θα βρείτε), να ξεφύγετε από τον αλγόριθμο που συστηματικά μας κρατάει δέσμιους, και να γεμίσετε τόσο με εικόνες όσο και πληροφορίες που έχουν ανθρώπινο ενδιαφέρον και αξία. Το «In Our Time» έρχεται με ένα ευγενές θράσος να δώσει την απάντηση σε όσες φορές έχουμε γκρινιάξει για το γεγονός ότι δεν υπάρχει τίποτα αξιόλογο να ακούσουμε «εκεί έξω».

Ακούστε τα επεισόδια του «In Our Time» στον παρακάτω σύνδεσμο:
https://www.bbc.co.uk/programmes/p01dh5yg?