Δημοσιογραφία υπό πίεση: Οι κίνδυνοι για τη δημοκρατία χωρίς ασφαλή μέσα ενημέρωσης

Σε μια εποχή αυξανόμενης πόλωσης, τεχνολογικών αναταραχών και αναβίωσης του αυταρχισμού, τα επόμενα χρόνια θα είναι κρίσιμα για την επιβίωση της δημοκρατίας παγκόσμια. Στην καρδιά αυτής της μάχης βρίσκεται ένας από τους πιο θεμελιώδεις πυλώνες της δημοκρατικής διακυβέρνησης: η ελευθερία των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης. Ποιες οι είναι οι κυριότερες απειλές:

1) H διάβρωση της λογοδοσίας: Τα ΜΜΕ και οι δημοσιογράφοι λειτουργούν ως σημαντικοί πυρήνες λογοδοσίας. Χωρίς ελεύθερα ΜΜΕ, ο παράγοντας αυτός διαβρώνεται με σοβαρές συνέπειες, όπως η εμπιστοσύνη στους δημόσιους θεσμούς να καταρρεύσει και το κράτος δικαίου να αντικατασταθεί από προσωπικά ή πολιτικά συμφέροντα. Όταν αυτοί που έχουν την εξουσία μπορούν να ενεργούν χωρίς φόβο ελέγχου, η δημοκρατία μετατρέπεται σε ένα κενό κέλυφος.

2) Η άνοδος της παραπληροφόρησης: Με τη μείωση της ελευθερίας του Τύπου, υπονομεύεται επίσης η δυνατότητα του κοινού να έχει πρόσβαση σε αξιόπιστες και αμερόληπτες πληροφορίες. Ελλείψει ανεξάρτητης δημοσιογραφίας, η παραπληροφόρηση, η προπαγάνδα και τα ψευδή νέα θα κατακλύσουν τη δημόσια σφαίρα, δημιουργώντας σύγχυση και εμβαθύνοντας τις κοινωνικές διαιρέσεις. Τα αυταρχικά καθεστώτα ιδιαίτερα, θα εκμεταλλευτούν αυτή την κατάσταση για να γεμίσουν το κενό πληροφόρησης με αφηγήσεις που εξυπηρετούν τα συμφέροντά τους, συχνά εις βάρος της αλήθειας.Η διάδοση της παραπληροφόρησης αποτελεί υπαρξιακή απειλή για τη δημοκρατία. Καθώς η κοινωνία διχάζεται σε «πληροφοριακές φούσκες», όπου διαφορετικές ομάδες ασπάζονται αντικρουόμενες εκδοχές της πραγματικότητας, η δυνατότητα διεξαγωγής ορθολογικού διαλόγου εξαφανίζεται. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, ακόμη και οι νόμιμες δημοκρατικές διαδικασίες, όπως οι εκλογές, μπορούν να υπονομευτούν

3) H αποδυνάμωση της κοινωνίας των πολιτών: Τα ΜΜΕ ενισχύουν τις παρεμβάσεις της κοινωνίας των πολιτών, παρέχοντας μια πλατφόρμα για τη συζήτηση κρίσιμων κοινωνικών ζητημάτων. Όταν η ελευθερία της δημοσιογραφίας υπονομεύεται, αυτές οι φωνές σιγούν και σημαντικά θέματα, όπως τα ανθρώπινα δικαιώματα, η περιβαλλοντική δικαιοσύνη και η οικονομική ανισότητα, παραμελούνται ή διαστρεβλώνονται. Χωρίς κάλυψη από τα μέσα ενημέρωσης, τα κινήματα που επιδιώκουν να λογοδοτήσει η «εξουσία» ή να προωθήσουν την κοινωνική αλλαγή δυσκολεύονται να κερδίσουν έδαφος. Η σίγαση αυτών των φωνών συμβάλλει στην αποδυνάμωση της κοινωνίας των πολιτών.

4) H λογοκρισία και αυτολογοκρισία: Μία από τις έμμεσες συνέπειες της μειωμένης ελευθερίας του Τύπου είναι η  αυτολογοκρισία. Ακόμη και σε περιπτώσεις όπου δεν υπάρχει άμεσος κρατικός έλεγχος, οι δημοσιογράφοι μπορεί να αποφεύγουν να αναφέρονται σε ευαίσθητα θέματα από φόβο για νομικές, οικονομικές ή προσωπικές συνέπειες. Σε πολλές περιπτώσεις, η ίδια η απειλή των αγωγών, της φυλάκισης ή της απώλειας του βιοπορισμού είναι αρκετή για να καταπνίξει την κριτική δημοσιογραφία. Ως αποτέλεσμα, το τοπίο των μέσων ενημέρωσης γίνεται όλο και πιο επιφανειακό, με τους δημοσιογράφους να επικεντρώνονται σε θέματα ψυχαγωγίας ή μη αμφιλεγόμενα ζητήματα για να αποφύγουν τις συγκρούσεις. Η ερευνητική δημοσιογραφία, η ραχοκοκαλιά της δημοκρατικής λογοδοσίας, μειώνεται, αφήνοντας τους πολίτες ανενημέρωτους για ζητήματα ζωτικής σημασίας.

5) Η εμπιστοσύνη και η συμμετοχή των πολιτών στη Δημοκρατία: Η απουσία της ελευθερίας του Τύπου θα οδηγήσει αναπόφευκτα σε μείωση της εμπιστοσύνης του κοινού στους δημοκρατικούς θεσμούς. Όταν οι πολίτες αισθάνονται ότι δεν λαμβάνουν ακριβείς ή πλήρεις πληροφορίες, η πίστη τους στη δημοκρατική διαδικασία υπονομεύεται. Με την πάροδο του χρόνου, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε απάθεια, απογοήτευση και αυξανόμενη αίσθηση αδυναμίας.

Σχετικό Άρθρο

TV & Media Ευρωβαρόμετρο: Το 65% των Ελλήνων ενημερώνεται από την τηλεόραση

Newsroom 17.11.2023, 18:22

Καθώς η εμπιστοσύνη στα μέσα ενημέρωσης και τους κυβερνητικούς θεσμούς εξασθενεί, λαϊκιστές και εξτρεμιστές ηγέτες μπορεί να αναδειχθούν, εκμεταλλευόμενοι τη δυσαρέσκεια και υποσχόμενοι να «αποκαταστήσουν την τάξη» ή να «λένε την αλήθεια». Αυτοί οι ηγέτες συχνά υπονομεύουν τα δημοκρατικά πρότυπα, επιταχύνοντας περαιτέρω την παρακμή της δημοκρατικής διακυβέρνησης. Σε έναν όλο και πιο διασυνδεδεμένο κόσμο, η υπονόμευση της δημοσιογραφικής ελευθερίας σε μια περιοχή μπορεί να υπονομεύσει τις δημοκρατικές αρχές σε διεθνές επίπεδο, με αυταρχικές κυβερνήσεις να συνεργάζονται για να καταστείλουν τη διαφωνία και να ελέγχουν τις παγκόσμιες αφηγήσεις.

Κοιτάζοντας προς το μέλλον

Η παρακμή της δημοκρατίας τα επόμενα χρόνια δεν είναι αναπόφευκτη, αλλά θα χρειαστεί συντονισμένη δράση για να αντιστραφούν οι τάσεις που διαβρώνουν την ελευθερία των ΜΜΕ. Η προστασία της ανεξάρτητης δημοσιογραφίας είναι απαραίτητη για τη διατήρηση της διαφάνειας, την ενίσχυση της εμπιστοσύνης του κοινού και τη διασφάλιση ότι η εξουσία λογοδοτεί.

Οι κυβερνήσεις, οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και οι διεθνείς οργανισμοί πρέπει να συνεργαστούν για να διασφαλίσουν την ελευθερία των ΜΜΕ και την ασφάλεια των δημοσιογράφων  ελευθερία του Τύπου, να υποστηρίξουν τη δημοσιογραφική έρευνα και να αντισταθούν στις προσπάθειες χειραγώγησης ή ελέγχου των μέσων ενημέρωσης. Αν αποτύχουν να το πράξουν, οι συνέπειες για τη δημοκρατία – και για τους πολίτες που βασίζονται σε αυτήν – θα είναι βαθιές.

Σχετικό Άρθρο

TV & Media Λιντσάροντας τα Μέσα Ενημέρωσης

Παντελής Καψής 17.02.2023, 11:51

Η ελευθερία των ΜΜΕ και η ασφάλεια των δημοσιογράφων  δεν είναι μόνο ζήτημα των μέσων ενημέρωσης· αποτελεί θεμελιώδη πυλώνα της ίδιας της δημοκρατίας. Χωρίς αυτήν, η ίδια η ουσία της δημοκρατικής διακυβέρνησης – ένα ενημερωμένο και ενδυναμωμένο εκλογικό σώμα – δεν μπορεί να επιβιώσει.