Γιατί οι πάρα πολύ πλούσιοι δεν αγοράζουν πια προϊόντα πολυτελείας;

Ένα μπουκάλι Château d’Yquem 2010 είναι κάτι το εξαιρετικό κάτι που μόνο τερατωδώς πλούσιοι μπορούν να αγοράσουν. Βερίκοκο, καβουρδισμένο αμύγδαλο, ξύσμα εσπεριδοειδών, ζουμερό λεμόνι, λευκές τρούφες: όλα είναι εκεί. Μέχρι πρόσφατα, η τιμή του καλύτερου γλυκού κρασιού στον κόσμο αυξανόταν σταθερά. Μέχρι το 2023, ένα μπουκάλι από τον συγκεκριμένο παραγωγό κόστιζε 60% περισσότερο απ’ ό,τι στα μέσα της δεκαετίας του 2010. Εκείνη την εποχή, κάθε μορφή χλιδής γινόταν ακριβότερη.

Με λίγα λόγια κτοξεύτηκε η αξία κλασικών αυτοκινήτων, παλαιωμένων ουίσκι, τεράστιων επαύλεων, όλων όσων μόνο οι σούπερ πλούσιοι του πλανήτη μπορούσαν να αποκτήσουν. Από το 2015 έως το 2023, ένας «δείκτης επενδύσεων πολυτελείας» που δημιούργησε η εταιρεία ακινήτων Knight Frank αυξήθηκε κατά 70%.

Και μετά, κάτι άλλαξε. Από την κορύφωσή του το 2023, ο δείκτης έχει μειωθεί κατά 6%. Η τιμή των κορυφαίων κρασιών Bordeaux, όπως τα Lafite Rothschild και Margaux, έχει πέσει κατά 20%. Στην Αμερική, οι τιμές για ιδιωτικά τζετ και σκάφη έχουν μειωθεί κατά 6%, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία.

Λεφτά υπάρχουν και οι πλούσιοι αυξήθηκαν – τότε, τι φταίει;

Τα Rolex στην αγορά μεταχειρισμένων αλλάζουν χέρια με σχεδόν 30% χαμηλότερη τιμή απ’ ό,τι το 2022. Η αγορά έργων τέχνης βρίσκεται σε ύφεση. Σύμφωνα με την εταιρεία Savills, οι τιμές των κορυφαίων ακινήτων σε παγκόσμιες μητροπόλεις αυξάνονται ελάχιστα. Οι τιμές των «πρωτοκλασάτων» κατοικιών πέφτουν σε Λονδίνο και Παρίσι. Πριν δύο χρόνια, ένα σπίτι στη «Λεωφόρο των Δισεκατομμυριούχων» του Σαν Φρανσίσκο βγήκε προς πώληση για 32 εκατ. δολάρια.

Οι πωλητές έχουν πλέον μειώσει την τιμή στα 26 εκατ.

Γιατί υπάρχει λοιπόν τέτοια πτώση στις αγορές που πραγματοποιούν οι πλουτοκράτες; Τι έχει συμβεί στους πλούσιους του πλανήτη και αποφεύγουν να αγοράσουν αγαθά πολυτελείας;

Η πιο προφανής εξήγηση θα ήταν ότι οι υπερπλούσιοι δυσκολεύονται—αλλά αυτό δεν φαίνεται να ισχύει. Υπάρχουν πάνω από 3.000 δισεκατομμυριούχοι παγκοσμίως, σύμφωνα με το περιοδικό Forbes, από 2.800 που ήταν πέρυσι. Το πλουσιότερο 0,1% των Αμερικανών κατέχει πλέον το 14% του συνολικού πλούτου των νοικοκυριών της χώρας—το υψηλότερο ποσοστό εδώ και δεκαετίες.

Το Σαν Φρανσίσκο, η πόλη όπου κανείς δεν θέλει να αγοράσει επαύλεις, δημιουργεί εκατομμυριούχους καθημερινά χάρη στην άνθηση της τεχνητής νοημοσύνης. Σε αντίθεση με τους φτωχότερους Αμερικανούς, το πλουσιότερο 3,3% έχει αυξήσει σημαντικά τις δαπάνες του από το 2022, σύμφωνα με τον Mark Zandi της Moody’s Analytics.

Αντίθετα, η απόσυρση των πλουτοκρατών από τα... πολυτελή ψώνια οφείλεται στο ότι η οικονομία της πολυτέλειας αλλάζει ραγδαία. Για να κατανοήσουμε το γιατί, αξίζει να θυμηθούμε τα γραπτά του Thorstein Veblen, Αμερικανού οικονομολόγου των αρχών του 20ού αιώνα. Υποστήριζε ότι η πολυτέλεια εξαρτάται από τη σπανιότητα και τον ανταγωνισμό.

Ένα αγαθό είναι πραγματικά πολυτελές όχι μόνο επειδή είναι ακριβό, αλλά επειδή η κατανάλωσή του από έναν μειώνει τη δυνατότητα των άλλων να το αποκτήσουν. Στη σημερινή οικονομία, το τι θεωρείται σπάνιο και ανταγωνιστικό έχει αλλάξει δραστικά.

Πλούσιοι ή εύποροι; Ιδού η διαφορά

Το πρόβλημα, τουλάχιστον για τους υπερπλούσιους, είναι ότι τα πολυτελή αγαθά βρίσκονται παντού. Πολλές χώρες παράγουν εξαιρετικά κρασιά—είναι το καλύτερο Bordeaux πραγματικά τόσο ανώτερο; Τα διαμάντια εργαστηρίου δεν έχουν και πολλά να ζηλέψουν από τα φυσικά διαμάντια.

Η ανάπτυξη των αγορών μεταχειρισμένων σημαίνει ότι οποιοσδήποτε με λίγα χρήματα μπορεί να αποκτήσει ένα σακάκι Kiton ή ακόμα και να ναυλώσει ιδιωτικό τζετ. Καινοτόμοι της τέχνης μιλούν για «κατακερματισμό» παλαιών αριστουργημάτων, με εκατοντάδες ανθρώπους να κατέχουν έστω και ένα μικρό κομμάτι της τέχνης του Rembrandt, για παράδειγμα.

Σήμερα όλοι απολαμβάνουν τα καλά της ζωής—και τα δημοσιεύουν στα social media. Αυτά τα πράγματα δεν φαίνονται πια ούτε σπάνια ούτε ανταγωνιστικά. Άρα, δεν φαίνονται πια τόσο πολυτελή.

Il meglio del meglio più uno

Το καλύτερο των καλύτερων, λοιπόν, και λίγο ακομα... Οι πλούσιοι λοιπόν στρέφονται σε μεγαλύτερα και καλύτερα πράγματα—συχνά υπηρεσίες αντί για αγαθά. Ένας δείκτης υπερπολυτελών υπηρεσιών, που περιλαμβάνει τα πάντα (από εισιτήρια για το Super Bowl μέχρι γεύματα σε εστιατόρια με τρία αστέρια Michelin) εξηγεί λίγο ίσως πού ξοδεύουν τα χρήματά τους οι ζάμπλουτοι αυτού του κόσμου.

Και ο λόγος γίνεται για εμπειρίες με παγκόσμια αναγνώριση—όχι απλώς καλές, αλλά τις καλύτερες των καλύτερων—και για τις οποίες υπήρχαν αξιόπιστα στοιχεία τιμών σε βάθος χρόνου. Ο δείκτης, σύμφωνα με τους υπολογισμούς του Economist, έχει αυξηθεί κατά 90% από το 2019. Και παρότι οι τιμές των αγαθών έχουν πέσει από το 2023, ο δείκτης συνεχίζει να εκτοξεύεται.

Η εκτίναξη των τιμών στις υπηρεσίες πολυτελείας αντικατοπτρίζει τις ίδιες δυναμικές που έχουν πλήξει τα πολυτελή αγαθά.

Σκεφτείτε το Le Bristol, ίσως το καλύτερο ξενοδοχείο του Παρισιού. Υπάρχει παγκόσμια ζήτηση για μια βουτιά στην πισίνα του τελευταίου ορόφου, με θέα στον Πύργο του Άιφελ. Πολλοί από τους επισκέπτες στην καταπράσινη ταράτσα του περνούν περισσότερο χρόνο φωτογραφίζοντας τα κοκτέιλ τους παρά πίνοντάς τα. Ωστόσο, το Le Bristol διαθέτει λιγότερα από 200 δωμάτια, γεγονός που καθιστά τη διαμονή εκεί εξαιρετικά ανταγωνιστική. Μια διανυκτέρευση κοστίζει πλέον τα διπλάσια απ’ ό,τι το 2019.

Πόσα είπαμε ότι κερδίζουν οι οικιακές βοηθοί στη Φλόριντα;

Πολλοί θα ήθελαν μια οικιακή βοηθό για να διατηρεί το σπίτι τους άψογο, αλλά οι καλύτερες είναι δυσεύρετες. Στην Αμερική, οι μισθοί τους είναι περίπου 50% υψηλότεροι απ’ ό,τι το 2019. Στο Palm Beach, την αριστοκρατική περιοχή της Φλόριντα, οι οικιακές βοηθοί κερδίζουν πλέον πάνω από 150.000 δολάρια ετησίως.

Ένα ρολόι μπορείς να το μεταπωλήσεις, αλλά δεν μπορείς να «μεταπωλήσεις» μια μέρα στο Centre Court του Wimbledon. Από το 2016, η τιμή ενός πενταετούς δικαιώματος εισόδου (debenture), που δίνει πρόσβαση σε εισιτήριο, έχει αυξηθεί από περίπου £50.000 ($67.000) σε πάνω από £100.000. Το εισιτήριο για το Super Bowl κοστίζει πλέον τα διπλάσια σε σχέση με λίγα χρόνια πριν. Η συμμετοχή στο Met Gala, αν καταφέρεις να βρεις εισιτήριο, κοστίζει πάνω από δύο φορές περισσότερο απ’ ό,τι το 2019. Το μενού στο Benu, εστιατόριο τριών αστέρων Michelin στο Σαν Φρανσίσκο, έχει αυξηθεί κατά 78% από το 2015.

Άξιζαν τα $500 (και βάλε) που πλήρωσε ο ανταποκριτής για να δοκιμάσει το φαγητό; Ίσως. Αλλά όταν τρως σε ένα τέτοιο εστιατόριο, δεν πληρώνεις μόνο για το φαγητό—πληρώνεις για τη γνώση ότι, για εκείνες τις λίγες ώρες, κανείς άλλος στον κόσμο δεν μπορούσε να καθίσει στο τραπέζι σου.

Η εβδομάδα μόδας της Νέας Υόρκης και του Παρισιού, οι αποκλειστικές φιλανθρωπικές εκδηλώσεις, τα play-offs του NBA: δεν υπάρχουν πια «καλές προσφορές», γεγονός που κάνει ακόμα πιο απολαυστικό το να λες ή να δείχνεις στους άλλους μέσω των social media ότι ήσουν εκεί.

Ποιος ξέρει πόσο θα κοστίζει ένα μεταπωλημένο εισιτήριο για τον τελικό του Παγκοσμίου Κυπέλλου ποδοσφαίρου του χρόνου, που θα διεξαχθεί κοντά στη Νέα Υόρκη. Αυτό είναι μεγάλο μέρος της γοητείας του να είσαι κτηνωδώς πλούσιος.

Όταν μπορείς να είσαι ένας από τους λίγους που θα δουν τον Jude Bellingham και τον Kylian Mbappé να αναμετρώνται, γιατί να ασχοληθείς με ένα μπουκάλι Château d’Yquem;

ΠΗΓΗ: economist.com