Θα λείψει ο Λοβέρδος στο ΠΑΣΟΚ;

Στο ΠΑΣΟΚ δικαιολογημένα προσπάθησαν να υποβαθμίσουν τη σημασία της προσχώρησης του Ανδρέα Λοβέρδου στη Νέα Δημοκρατία. Άλλωστε σωστά υποστήριξαν ότι ήταν μια κίνηση η οποία είχε αποφασιστεί πολύ καιρό πριν. Σήμερα απλώς δημοσιοποιήθηκε. Παρ' όλα αυτά ο Λοβέρδος δεν παύει να είναι ένα ακόμα κορυφαίο στέλεχος του κόμματος το οποίο μετακομίζει σε άλλο κόμμα. Ακολουθεί πολλά άλλα τα οποία έφυγαν τα τελευταία χρόνια σε δύο κυρίως κύματα. 

Το πρώτο κύμα πήρε διαστάσεις την περίοδο της κρίσης και ήταν προς τον Σύριζα. Στην πλειοψηφία τους τα στελέχη που αποχώρησαν τότε ήταν είτε παπανδρεϊκοί είτε τσοχατζοπουλικοί. Χαρακτηριστικά παραδείγματα ο Ραγκούσης, η Κατσέλη, ο Σπίρτζης και ο Κοτσακάς. Το δεύτερο κύμα, αυτή τη φορά προς τη ΝΔ, ακολούθησε λίγα χρόνια αργότερα και προήλθε κυρίως από εκσυγχρονιστές και βενιζελικούς: Χρυσοχοΐδης, Φλωρίδης, Μενδώνη, Πιερρακάκης.   

Με μια έννοια αυτά ανήκουν πια στην προϊστορία. Σηματοδοτούν ωστόσο τη ρήξη που επήλθε στο ΠΑΣΟΚ την περίοδο των Μνημονίων. Σε όλα τα χρόνια της μεταπολίτευσης η δύναμη του ΠΑΣΟΚ ήταν η συνύπαρξη στους κόλπους του μιας σκληρής λαϊκιστικής πτέρυγας και μιας μετριοπαθούς εκσυγχρονιστικής. Ο ιδρυτής του, ο Ανδρέας Παπανδρέου, με όλες τις αντιφάσεις και τις παλινδρομήσεις, μπορούσε να εκφράζει και τις δύο χάρη στην προσωπικότητά του. Η συνύπαρξη ωστόσο συνεχίστηκε και επί Σημίτη, έστω με πιο τραυματικό τρόπο. Δεν είναι της στιγμής το πώς και το γιατί, κρίσιμο ρόλο έπαιξαν οι πολιτικοί κληρονόμοι του Γεννηματά. Το βασικό στοιχείο ωστόσο, πέρα από την προοπτική της εξουσίας, ήταν η πολιτική στρατηγική του Κινήματος η οποία μπορούσε να ενσωματώσει τα διαφορετικά ρεύματα.

Η συνύπαρξη έσπασε μετά το 2009 με την οικονομική κρίση και το Μνημόνιο. Ήταν αναπόφευκτη; Ενδεχομένως ναι. Το σοκ, ιδίως για τα στρώματα που κατεξοχήν στήριζαν το ΠΑΣΟΚ, δεν άφηνε πολλά περιθώρια. Τότε ωστόσο το ΠΑΣΟΚ υπέστη και μια ιδιόμορφη απο-ιδεολογικοποίηση. Δεν κατάφερε, για πολύ συγκεκριμένους λόγους, να εντάξει την αντιμετώπιση της κρίσης σε μια προοδευτική προοπτική για τη χώρα. Η πολιτική αφέθηκε στα χέρια των δανειστών. Στελέχη του κόμματος μάλιστα, τα οποία είχαν πάρει μέρος στις διαπραγματεύσεις, είχαν υποστηρίξει σε κατ’ ιδίαν συζητήσεις με τον γράφοντα, ότι αυτό έγινε περίπου συνειδητά. Ότι άφησαν στους ξένους να βγάλουν το φίδι από την τρύπα, μια και δεν άντεχαν οι ίδιοι να προχωρήσουν τις αναγκαίες αλλαγές. Όχι μόνο δεν ανέλαβαν την ιδιοκτησία του Μνημονίου, αλλά αντιθέτως χρησιμοποιούσαν ως επιχείρημα ότι τα μέτρα τα επέβαλε η Τρόικα.

Το αποτέλεσμα ήταν καταστροφικό. Παρότι το ΠΑΣΟΚ πήρε όλο το πολιτικό κόστος, και δικαίως μπορεί να υποστηρίζει πως έσωσε τη χώρα, στο τέλος βρέθηκε σε στρατηγικό κενό. Έπαψε να εκπροσωπεί μια πολιτική πρόταση για το αύριο κι έγινε απλώς ένα χρήσιμο παρακολούθημα της τότε κυβέρνησης. Ήταν μια ηρωική, αν και σωτήρια για τη χώρα, αυτοκτονία.   

Η νέα γενιά πολιτικών στο ΠΑΣΟΚ, χωρίς καμία σχεδόν εξαίρεση, ακολουθούν την πεπατημένη μιας αντιπολίτευσης για την αντιπολίτευση

Από αυτή την απο-ιδεολογικοποίηση και το κενό στρατηγικής δεν έχει συνέλθει ακόμα. Οι αποχωρήσεις των στελεχών μάλιστα –πέρα από προσωπικές επιλογές πολιτικής καριέρας– θα μπορούσαν να θεωρηθούν απότοκο αυτού του αδιεξόδου. Το οποίο φυσικά και οι ίδιοι με τις αποχωρήσεις επέτειναν. Η γενιά των πολιτικών που σηματοδοτούσαν συγκεκριμένες πολιτικές βρέθηκε εκτός και τα στελέχη που τους αντικατέστησαν, χωρίς καμία σχεδόν εξαίρεση, δεν έχουν καταφέρει να δώσουν το δικό τους διακριτό πολιτικό στίγμα. Ακολουθούν την πεπατημένη μιας αντιπολίτευσης για την αντιπολίτευση. Μια πολιτική γύμνια που δεν γιάτρεψε ούτε η επιστροφή της Διαμαντοπούλου. Μιας πολιτικού, δηλαδή, με ισχυρό πολιτικό αποτύπωμα. Ένας κούκος…

Χαρακτηριστική από αυτή τη σκοπιά ήταν και η ομιλία Ανδρουλάκη στη ΔΕΘ. Όπως παρατήρησαν σχολιαστές ήταν μεστή προτάσεων. Άλλες θετικές, άλλες μη εφαρμόσιμες, άλλες πέρα από τις αντοχές της οικονομίας. Το βασικό πρόβλημα, ωστόσο, ήταν ότι δεν εντάσσονταν σε μια συνεκτική στρατηγική. Είχε κανείς την αίσθηση ότι έβαζε μια σειρά πολύ σημαντικών στόχων οι οποίοι, αν επιτυγχάνονταν, θα αποτελούσαν τεράστια πρόοδο για την ελληνική κοινωνία και την οικονομία. Οι προτάσεις που ακολουθούσαν ωστόσο ήταν ατάκτως ερριμμένες, με στόχο απλώς να ικανοποιηθούν συγκεκριμένα κοινά – oι δημόσιοι υπάλληλοι με τον 13ο μισθό, οι μικρομεσαίοι με τις 120 δόσεις, το νέο ΕΚΑΣ για χαμηλοσυνταξιούχους.

Η ένταξη του Λοβέρδου στη ΝΔ ασφαλώς και δεν ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι. Αυτό έχει αδειάσει εδώ και καιρό. Έρχεται να υπενθυμίσει όμως πόσο ανάγκη έχει το ΠΑΣΟΚ από στελέχη τα οποία με την παρουσία τους θα σηματοδοτούν πολιτικές. Ιδίως όταν δεν το κάνει η ηγεσία του. Για να κερδίσεις τις εκλογές χρειάζεσαι σχέδιο, χρειάζεσαι όμως και την κατάλληλη ομάδα.