Κώστας Μπακογιάννης: H Βασιλίσσης Όλγας ήταν από τα δύσκολα στοιχήματα της Αθήνας

Έφτασε το πλήρωμα του χρόνου για τη Βασιλίσσης Όλγας; Η απάντηση είναι μάλλον θετική, αφού οι τελευταίες πληροφορίες θέλουν τη λεωφόρο –ή, καλύτερα, ένα μεγάλο κομμάτι της– με πλήρη πια την ανάπλαση, να παραδίδεται στους κατοίκους και τους επισκέπτες της Αθήνας.

Η ολοκλήρωση της ανάπλασης θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και «ιστορική», αφού οι ρίζες του έργου βρίσκονται πίσω στο 1998· είναι η χρονιά που εκπονείται η μελέτη. Για τον Κώστα Μπακογιάννη, η Βασιλίσσης Όλγας αποτελεί μια «αστική εκκρεμότητα, μια αστική υποχρέωση πολλών δεκαετιών, η οποία όφειλε να ρυθμιστεί, απλώς κάποιος έπρεπε να πάρει τη δύσκολη απόφαση».

Ο πρώην δήμαρχος Αθηναίων και επικεφαλής της δημοτικής παράταξης «Αθήνα Ψηλά», Κώστας Μπακογιάννης, μας εξηγεί ότι η ανάπλαση της Βασιλίσσης Όλγας ξεκίνησε ως ένα αναπόσπαστο κομμάτι του οράματος του Αντώνη Τρίτση και της Μελίνας Μερκούρη για την ενοποίηση των αρχαιολογικών χώρων. «Τότε προχώρησε η Διονυσίου Αρεοπαγίτου, η Αποστόλου Παύλου, η Ερμού. Δυστυχώς, όμως, η Όλγας έμεινε στα συρτάρια».

Η Όλγας δεν είναι μόνο έργο ανάπλασης. Είναι συνέχεια ενός πολιτικού οράματος για την Αθήνα – μιας πόλης ανθρώπινης, προσβάσιμης και ενιαίας πολιτιστικά. Δεν είναι άλλο ένα έργο. Είναι θέμα ταυτότητας της πόλης.

Γιατί, όμως, χρειάστηκαν τόσα χρόνια (σχεδόν 27) μέχρι ένα τόσο σημαντικό έργο για την καρδιά της πρωτεύουσας να αποτελέσει γεγονός; Η απάντηση του κ. Μπακογιάννη έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. «Το παράδοξο είναι πως, τουλάχιστον στα λόγια, όλοι οι δήμαρχοι Αθηναίων, μέχρι και το 2023, στήριξαν το έργο. Τη στήριξη αυτή επιβεβαιώνουν και οι διαδοχικές ομόφωνες αποφάσεις των Δημοτικών Συμβουλίων. Το έργο έχει υποστηριχθεί, επίσης, από σειρά υπουργών προερχόμενων από διαφορετικά κόμματα».

Γιατί καθυστέρησε τόσο η ανάπλαση στη Βασιλίσσης Όλγας;

Ο κ. Μπακογιάννης θεωρεί δύο τους κύριους παράγοντες της καθυστέρησης του έργου. «Μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες υπήρξε μια κόπωση στην Αθήνα, που πολύ σύντομα τη διαδέχθηκε η οικονομική κρίση. Δεν είχαμε τον χρόνο ή το περιθώριο να σκεφτούμε τέτοιες παρεμβάσεις. Αυτό δεν φάνηκε μόνο στην Όλγας, αλλά και σε άλλα έργα στην Αθήνα, η οποία, για δέκα τουλάχιστον χρόνια, έμεινε “παγωμένη”». Ως δεύτερο παράγοντα αναγνωρίζει τις έντονες αντιδράσεις που προκλήθηκαν για τα έργα στη Διονυσίου Αρεοπαγίτου, την Αποστόλου Παύλου και την Ερμού. «Έχει καταγραφεί στη συλλογική πολιτική μνήμη ότι παρόμοιες παρεμβάσεις συνοδεύονται από πολιτικό κόστος. Οι περισσότεροι πολιτικοί, λόγω του ενστίκτου πολιτικής επιβίωσης, το γνωρίζουν καλά και συχνά επιλέγουν να το αποφύγουν».

Σήμερα, η μεγάλη καθυστέρηση για την παράδοση της αναπλασμένης Λεωφόρου αποδίδεται στις αναγκαίες εργασίες του Υπουργείου Πολιτισμού μετά τον εντοπισμό αρχαιολογικών ευρημάτων.

Η μελέτη που βγήκε από το συρτάρι και ο Μεγάλος Περίπατος

Η διοίκηση Μπακογιάννη αποφασίζει το 2019 να βγάλει από το συρτάρι τη μελέτη για τη Βασιλίσσης Όλγας. «Ξεκινήσαμε το ’19, επικαιροποιήσαμε τη μελέτη, την προσαρμόσαμε στις ανάγκες της εποχής, δρομολογήσαμε το έργο, ξεκινήσαμε και προχωρήσαμε τις εργασίες. Η Όλγας ήταν πράγματι ένα κομμάτι των παρεμβάσεων για τον Μεγάλο Περίπατο. Υπήρξαν αντιδράσεις. Δίκιο είχαν οι άνθρωποι, οι οποίοι, όταν έφευγαν από το σπίτι τους το πρωί, έκαναν παραπάνω ώρα για να φτάσουν στον προορισμό τους. Προφανώς αυτό δημιούργησε δυσαρέσκεια, αλλά δεν γινόταν αλλιώς. Κάποια πράγματα οφείλουμε να αναλάβουμε την ευθύνη για να γίνουν, αλλιώς δεν αλλάζει τίποτα».

Όπως εξηγεί ο πρώην δήμαρχος Αθηναίων, η Βασιλίσσης Όλγας δεν είναι χαρακτηρισμένη ως πεζόδρομος, αλλά ως δρόμος ήπιας κυκλοφορίας. «Το σχέδιο εξαρχής προέβλεπε την κίνηση των τραμ, των τρόλεϊ, των λεωφορείων και την εξυπηρέτηση του Ζαππείου, του Εθνικού Γυμναστικού Συλλόγου και των αθλητικών εγκαταστάσεων του Ομίλου Αντισφαίρισης Αθηνών. Μπορεί ταυτόχρονα να λειτουργήσει και ως λωρίδα διαφυγής σε περίπτωση που υπάρχει έντονη συμφόρηση στο κέντρο, για παράδειγμα κατά τη διάρκεια μιας συγκέντρωσης».

Ο Κώστας Μπακογιάννης εκτιμά ότι ο νυν δήμαρχος Αθηναίων, Χάρης Δούκας, αισθάνεται την ανάγκη να οικειοποιηθεί το έργο, αν και, όπως υπενθυμίζει, το πολέμησε με τρόπο απόλυτα λαϊκίστικο. «Δεν πειράζει, χαλάλι. Ο δήμαρχος πολέμησε την ανάπλαση στην Όλγας με όλες του τις δυνάμεις. Και μετεκλογικά. Για να είμαστε ακριβείς, ξεκίνησε λέγοντας ότι το έργο δεν πρέπει να γίνει, ότι πρέπει να ακυρωθεί και να ξαναστρωθεί άσφαλτος. Μάλιστα, μιλούσε ειρωνικά για τις αρχαιολογικές ανασκαφές, λέγοντας ότι το Υπουργείο Πολιτισμού έχει ανακαλύψει “τη χαμένη Ατλαντίδα”, υποτιμώντας την αξία των μοναδικών ευρημάτων που θα λαμπρύνουν την Όλγας. Ευτυχώς τώρα δείχνει να αντιλαμβάνεται τη σημασία του έργου, κι ας προσπαθεί να το οικειοποιηθεί».

Οι εκκρεμότητες για την αποσυμφόρηση της κυκλοφορίας στο κέντρο της Αθήνας

Και μπορεί η Αθήνα να «χρωστά» στους κατοίκους και τους επισκέπτες της το έργο της Βασιλίσσης Όλγας, αλλά οι εκκρεμότητες για την αποσυμφόρηση της κυκλοφορίας στο κέντρο παραμένουν. Στο ίδιο στρατηγικό σχέδιο υπάρχουν μελετημένα δύο ακόμη έργα. Ο Κώστας Μπακογιάννης τα αναφέρει επιγραμματικά: «Το πρώτο είναι η στροφή στη Βασιλίσσης Αμαλίας, ένα έργο μελετημένο που θα εξυπηρετήσει πολλούς κατοίκους της Πλάκας. Μία ακόμη κυκλοφοριακή διευθέτηση μπορεί να γίνει στο σημείο όπου ενώνονται η Αθανασίου Διάκου με την Αρδηττού και τη Βουλιαγμένης, ώστε να εξυπηρετηθούν και οι κάτοικοι του Παγκρατίου. Ο Δήμος Αθηναίων μπορούσε να τα έχει προχωρήσει από πέρσι. Είναι χαμηλό το κόστος των παρεμβάσεων, μεγάλα όμως τα οφέλη».

Τα μεγάλα προβλήματα της Αθήνας, σύμφωνα με τον κ. Μπακογιάννη, δεν περιορίζονται στο κυκλοφοριακό, που, όπως λέει, «μας πνίγει». «Το Ελληνικό αλλάζει ριζικά την ισορροπία στην Αττική. Η αύξηση του τουρισμού είναι, ως έναν βαθμό, ευπρόσδεκτη· ωστόσο, συνοδεύεται από σοβαρές προκλήσεις, όπως η εκτίναξη του κόστους στέγασης. Η καθημερινότητα στην Αθήνα είναι ήδη σκληρή και κάθε χρόνο γίνεται ακόμη πιο απαιτητική. Ο ελάχιστος δημόσιος χώρος, αντί να επεκτείνεται και να αναβαθμίζεται, συρρικνώνεται και υποβαθμίζεται. Η κλιματική κρίση απειλεί να καταστήσει την πόλη αβίωτη. Κάτοικοι εκτοπίζονται. Αυτά είναι τα κρίσιμα ζητήματα που οφείλουμε να συζητάμε σήμερα. Σε όλες τις πόλεις του κόσμου γίνονται σχέδια για το 2040 και το 2050. Εμείς στην Αθήνα επιμένουμε να κυνηγάμε την ουρά μας, χωρίς να αντιλαμβανόμαστε ότι, αν συνεχίσουμε έτσι, η πόλη μας σε μερικά χρόνια θα είναι αβίωτη. Ο λαϊκισμός και η πολιτικολογία, δεν μπορεί να μας πάει μακριά. Δεν υπάρχει ο στρατηγικός σχεδιασμός που χρειάζεται η Αθήνα από τον Δήμο Αθηναίων για να συντρέξει το κράτος και να κινητοποιηθούν οι πολίτες. Υπάρχει αδράνεια και αυτοσχεδιασμός. Κινήσεις όπως η Όλγας ή το θέατρο του Λυκαβηττού είναι ανάσες, αλλά μικρές μπροστά στα μεγάλα θέματα που αντιμετωπίζει αυτή τη στιγμή η Αθήνα».

Όταν η Βασιλίσσης Όλγας παραδοθεί στην κυκλοφορία, σίγουρα θα την περπατήσει, απολαμβάνοντας τη μοναδική διαδρομή. Ωστόσο, ήδη ο νους του βρίσκεται σε όλα εκείνα που πρέπει να γίνουν άμεσα στην πόλη. «Ναι, η Βασιλίσσης Όλγας ήταν ένα στοίχημα που, έστω και με καθυστέρηση, κερδήθηκε. Και ναι, οφείλουμε να πάρουμε μαθήματα: τι έγινε, πώς έγινε και, κυρίως, γιατί ένα τόσο σημαντικό έργο καθυστέρησε για δεκαετίες. Όμως τώρα είναι η στιγμή να κοιτάξουμε μπροστά και, με συνέπεια και σχέδιο, να αρχίσουμε να κλείνουμε μία μία τις παλιές πληγές της Αθήνας. Αυτή τη στιγμή χρειάζεται μετριοπάθεια, κοινός νους, αφοσίωση και δουλειά», καταλήγει ο Κώστας Μπακογιάννης.

Ένα πρώτο κομμάτι της Βασιλίσσης Όλγας θα δοθεί στην κυκλοφορία στις 26 Ιουνίου 2025 για τους σκοπούς της υπερειδικής διαδρομής του Ράλι Ακρόπολις, που θα ξεκινάει από το Καλλιμάρμαρο και θα συνεχίζει στους Στύλους του Ολυμπίου Διός, το Ζάππειο και τη Βασιλίσσης Όλγας.