Η Ελλάδα σιγοβράζει και στέλνει μηνύματα

Η βουβή προεκλογική περίοδος κρατούσε τις εκπλήξεις για το τέλος. Όταν άνοιξε η κάλπη, το μήνυμα ήταν πολλαπλό – παραπέμπει δε στον ασκό του Αιόλου με μια σειρά από αποδέκτες. Η Ελλάδα βράζει ή καλύτερα μερίδα των Ελλήνων πολιτών διαμαρτύρεται ηχηρά για μια σειρά πραγμάτων. Αυτό ήταν το κεντρικό μήνυμα των εκλογών, απ' όποια γωνία κι αν το διαβάσει κανείς.

Υπάρχει και σταδιακά δυναμώνει στην ελληνική κοινωνία μία υπόκωφη διαμαρτυρία που μετά την υπερδεκαετή οικονομική κρίση και την πανδημία που ακολούθησε, όλο και πύκνωνε κι έψαχνε την κατάλληλη ευκαιρία για να εκφραστεί.

Ευρωεκλογές 2024: Η Ελλάδα σιγοβράζει και στέλνει μηνύματα

Έναν χρόνο πριν, στις εθνικές εκλογές του 2023, είχε αποτυπωθεί με τον καταποντισμό του ΣΥΡΙΖΑ και το αναπόφευκτο τέλος της εποχής Τσίπρα. Ο κόσμος είχε ζητήσει σταθερότητα και αντιμετώπιση των παθογενειών που επί χρόνια ταλανίζουν την κοινωνία. Αυτό είχε υποσχεθεί ο Κυριάκος Μητσοτάκης κι ο λαός τον αντάμειψε με ένα ισχυρό 41%.

Το αποτέλεσμα της 9ης Ιουνίου, ωστόσο, μοιάζει με σεισμική δόνηση ικανή ακόμα και να μετακινήσει τις τεκτονικές πλάκες στην Πειραιώς, αν επιβεβαιωθεί το ότι οι ευρωεκλογές λειτουργούν σαν βαρόμετρο για τις εθνικές εκλογές. Η Νέα Δημοκρατία ήρθε αντιμέτωπη με μια πτώση που σε αριθμούς ψηφοφόρων είναι εκκωφαντική – από ευρωκάλπη σε ευρωκάλπη έχασε 800.000 ψήφους. Οι εθνικές εκλογές, όπως έσπευσε να διαβεβαιώσει ο πρωθυπουργός, θα διεξαχθούν σε 3 χρόνια, χρόνος άφθονος για το καλύτερο και το χειρότερο. Τα πτωτικά ποσοστά, ωστόσο, μπορούν να δημιουργήσουν τάση.

Οι λόγοι της πτώσης είναι πολλοί, δύσκολα μπορεί να την αποδώσει κανείς σε μία ή δύο αιτίες. Κυριαρχεί, αν μη τι άλλο, η επίμονη ακρίβεια, σε συνδυασμό με την ολοένα και σκληρότερη στεγαστική κρίση. Ταυτοχρόνως, δυναμώνει η αίσθηση στο κοινό ότι κάποιοι κερδίζουν και κάποιοι, πολλοί περισσότεροι, μένουν πίσω: είτε από τον υπερτουρισμό, είτε από τα πανάκριβα ενοίκια, είτε από την προβληματική δημόσια υγεία, είτε από τους χαμηλούς μισθούς, είτε από μια ποικιλία άλλων θεμάτων.

Ο κόσμος, είτε είναι δεξιός, είτε κεντρώος, είτε αριστερός, νιώθει το πορτοφόλι του να στενάζει, την καθημερινότητά του δύσκολη και χωρίς ελπίδα. Νιώθει ότι δεν υπάρχουν ουσιώδεις απαντήσεις σε μεγάλα προβλήματα ή σε νέα ζητήματα της εποχή.

Και ναι, υπάρχει η ιδεολογική διαμαρτυρία από μερίδα δεξιών ψηφοφόρων (που τους ενοχλούν ζητήματα ταυτοτικά, όπως φερ' ειπείν ο γάμος των ομόφυλων ζευγαριών κι ούτω καθεξής), που μετακινήθηκαν προς κόμματα της άκρας δεξιάς, αλλά δεν βρίσκεται εκεί ο πυρήνας του προβλήματος. Δεν είναι πολιτισμικό το ζήτημα, όσο κι αν επιδιώκουν να το παρουσιάσουν έτσι όσοι ωφελούνται απ' αυτό. Πώς το έλεγε ο σύμβουλος του Μπιλ Κλίντον; It's the economy stupid. Κι ο κόσμος, είτε είναι δεξιός, είτε κεντρώος, είτε αριστερός, νιώθει το πορτοφόλι του να στενάζει. Νιώθει την καθημερινότητά του δύσκολη και χωρίς ελπίδα. Νιώθει ότι δεν υπάρχουν ουσιώδεις απαντήσεις σε μεγάλα προβλήματα ή σε νέα ζητήματα της εποχής, όπως ο καλπασμός της ΑΙ. Νιώθει ότι δεν τον ακούει κανείς και δη σε μια εποχή πολυκρίσης. Νιώθει αδύναμος απέναντι σε ακραία φαινόμενα, μόνος παρέα με τον απόηχο λογής υποσχέσεων.

Και βλέπει, επίσης, ότι τα κόμματα της αντιπολίτευσης με κυβερνητικές φιλοδοξίες, όπως είναι ο ΣΥΡΙΖΑ και το ΠΑΣΟΚ, δεν έχουν σαφείς απαντήσεις, με προσφέρουν ένα προγραμματικό πλέγμα με λύσεις για τα σημερινά προβλήματα. Βλέπει ότι οι αρχηγοί τους δεν εξέφρασαν μία εναλλακτική προοπτική, πέραν μίας σχεδόν στείρας διαμαρτυρίας για την κυβέρνηση. Πέραν μίας τυφλής μετωπικής σύγκρουσης με συνταγές του παρελθόντος. Κι έτσι, όλοι τιμωρήθηκαν.

Η αρνητική ψήφος της ευρωκάλπης μεταφράστηκε με δίδυμο τρόπο: Τη μεγάλη αποχή που άγγιξε το 60% και τη ροπή προς την αντισυστημική, τιμωρητική ψήφο.

Ο λαός είπε σε ΝΔ, ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ αυτό που είχε πει κάποτε η αλησμόνητη Μελίνα Μερκούρη στον Ανδρέα Παπανδρέου: Πρόεδρε, δεν αρέσουμε!

Πώς βρίσκει τη χώρα η επόμενη ημέρα της κάλπης;

* Με ενισχυμένη την άκρα δεξιά, μία τάση πανευρωπαϊκή, με ό,τι αυτό συνεπάγεται όσον αφορά στα προβλήματα της κλιματικής κρίσης, του πολέμου στην Ουκρανία, της πιθανής νέας επικράτησης Τραμπ. Εδώ έχουμε μία ελληνικής κοπής ακροδεξιά - συνωμοσιολογική, θρησκόληπτη, πατριδοκάπηλη, αντι-woke και απροκάλυπτα φιλοπουτινική. Χωρίς ωστόσο χαρισματική ηγεσία, που να μπορεί να συστρατεύσει ικανές μάζες και να κάνει τη διαφορά. Είναι μαύρη διαμαρτυρία για τη διαμαρτυρία - γκρίνια χωρίς κάτι περαιτέρω, άρα προσώρας μοιάζει ακίνδυνη.

* Με μία αποδυναμωμένη και ανέμπνευστη αριστερά. Όλα τα κόμματα του φάσματος αυτού, πλην ΚΚΕ, κατέγραψαν ισχνά ποσοστά, κάποια δε όπως η «Νέα Αριστερά» βγήκαν κι από τον «χάρτη». Ο Περισσός με την αμετακίνητη σταθερότητα των θέσεων του, που μοιάζουν όλο και πιο συντηρητικές κι εκτός εποχής, είναι απλά ικανοποιημένος με τη μικρή αύξηση των ποσοστών του - είτε έτσι είτε αλλιώς, τα ίδια θα έλεγε κι αύριο.

* Με ανυπαρξία Πράσινων ή Φιλελεύθερων κομμάτων. Οι πολίτες που ανήκουν ιδεολογικά στις παραπάνω πολιτικές ομάδες νιώθουν κομματικά ανέστιοι, εξ ου και απέχουν.

* Με έναν Κυριάκο Μητσοτάκη να βλέπει για πρώτη φορά σε εκλογική αναμέτρηση το φάσμα της ήττας, (μολονότι στα χαρτιά νίκησε), κάτι που τόλμησε να το παραδεχθεί κι ο ίδιος στις δηλώσεις του. Ο πρωθυπουργός, για μεγάλο διάστημα, κυβέρνησε με πλήρη απουσία αντιπολίτευσης. Από την Κυριακή 9 Ιουνίου και μετά απέκτησε «αντίπαλο δέος» και είναι οι πολίτες, που πλέον κρίνουν αυστηρά. Το πώς θα απαντήσει -με ανασχηματισμό; με επιτάχυνση μεταρρυθμίσεων; με δεξιά στροφή;- είναι το δικό του στοίχημα που πλέον απέκτησε στοιχεία ρίσκου.

* Με έναν Στέφανο Κασσελάκη που είδε να μην αποδίδει τα προσδοκώμενα το προσωποκεντρικό του εγχείρημα, αδυνατώντας να εγγράψει υποθήκες ως εναλλακτική επιλογή για το προσεχές μέλλον. Δύσκολα θα τον αμφισβητήσει κάποιος στο εσωκομματικό πεδίο, αλλά ακόμα πιο δύσκολα θα δει κόσμο να τον προσεγγίζει για πιθανές συμμαχίες ή διευρύνσεις.

* Με έναν Νίκο Ανδρουλάκη που μοιάζει όλο και περισσότερο με τον άνθρωπο που βλέπει τα τρένα να περνούν και ίσα-ίσα προκάμει να πηδήξει με το ζόρι στο τελευταίο βαγόνι, απλά για να μην χάσει το ταξίδι. Στο ΠΑΣΟΚ δεν αποκλείεται να υπάρξουν εσωκομματικές αναταραχές.