Όλοι συμφωνούν στο ότι η πολιτική κατάσταση είναι εξαιρετικά κρίσιμη. Θα έλεγα μάλιστα ότι η συζήτηση κυρίως επικεντρώνεται στην πολιτική κατάσταση, εις βάρος της οικονομικής.
Κατά τη γνώμη μου, δεν υπάρχει το περιθώριο ούτε για ωραιοποίηση, ούτε για κινδυνολογία. Τουναντίον, χρειάζεται ρεαλιστική, προσεκτική ανάλυση των συσχετισμών τόσο στο εσωτερικό όσο και στο διεθνές επίπεδο και επικοινωνία των δεδομένων προς τους ψηφοφόρους, οι οποίοι έχουν το τελικό λόγο.
Εάν κάτι είναι σίγουρο είναι ότι η πολιτική αβεβαιότητα έχει επαναφέρει το σενάριο του Grexit. Κι αυτό επιβάλει την στροφή της πολιτικής ατζέντας των κομμάτων προς το ρεαλισμό. Ειδικά αυτών που ενώ διακηρύττουν την παραμονή στο ευρώ, με τη λαϊκιστική φρασεολογία, ρίχνουν νερό στο μύλο του Grexit. Κι αυτό συμβαίνει όχι γιατί υπάρχει δημοσιονομικό κενό το 2015 ή γιατί δεν θα αυξηθεί το ΦΠΑ στα νησιά ή γιατί δεν έχουν καταργηθεί οι φόροι υπέρ τρίτων. Συμβαίνει γιατί οι εξελίξεις στο διεθνές περιβάλλον, έχουν μεταβληθεί αισθητά και εις βάρος της ελληνικής πλευράς, σε σχέση με την περίοδο του 2010-2.
Με άλλα λόγια, υπάρχει κίνδυνος να βρεθούμε εκτός ευρωζώνης, όχι επειδή αυτό ήταν αποτέλεσε μία στρατηγική επιλογή του εκλογικού σώματος, αλλά επειδή το λαϊκιστικό τμήμα του πολιτικού συστήματος υπερτίμησε την διαπραγματευτική θέση της ελληνικής πλευράς και πίεσε προς λάθος σημεία τη διαπραγμάτευση, προσδοκώντας απλά τη δημοφιλία είτε ακόμα χειρότερα, χωρίς να το εννοεί.
Κι επειδή παρόμοια εκκρεμότητα με τους πιστωτές υπάρχει και στην Κύπρο, υπάρχει κίνδυνος να συμπαρασύρουμε και την Κύπρο στην έξοδο από την ευρωζώνη. Υπάρχει λοιπόν ο κίνδυνος να βρεθούμε εκτός ευρωζώνης από ατύχημα. Σε γενικές γραμμές, έχει μεταβληθεί προς το χειρότερο για την ελληνική πλευρά, το διεθνές περιβάλλον της διαπραγμάτευσης, σε σχέση με αυτό που υπήρχε κατά την περίοδο 2010-12. Πιο συγκεκριμένα:
1. Η ευρωζώνη έχει πλέον δημιουργήσει τους θεσμούς για την αντιμετώπιση μίας τέτοιας κρίσης, πράγμα που δεν υπήρχε το 2012. Επίσης, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ετοιμάζεται να ξεκινήσει ένα σημαντικό πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης, το οποίο είναι ικανό να απορροφήσει το ενδεχόμενο μίας αποχώρησης της Ελλάδας. Το ζήτημα αποκτά μεγαλύτερη σημασία αυτή την περίοδο. Κι αυτό γιατί η πλειοψηφία των αναλυτών τοποθετούν την έναρξη της παροχής ρευστότητας από την ΕΚΤ, στις αρχές Μαρτίου. Ακριβώς όταν θα έχει ολοκληρωθεί η δίμηνη παράταση του μνημονίου.
2. Έχει μεσολαβήσει η κρίση της Ουκρανίας, η οποία έχει ως αποτέλεσμα, η ευρωπαϊκή εξωτερική πολιτική να επικεντρώνεται αυτό τον καιρό κυρίως στις σχέσεις ΕΕ-Ρωσίας. Ο λόγος είναι προφανής κι αφορά το ότι η Ρωσία είναι ο κύριος πάροχος ενέργειας της ευρωπαϊκής οικονομίας. Δεν αποτελούν τυχαία γεγονότα, η πρόσφατη ανάληψη της προεδρίας της Ευρωπαϊκού Συμβουλίου από τον Πολωνό πρώην πρωθυπουργό κ.Ντ.Τουσκ ή η είσοδος στην ευρωζώνη της Λιθουανίας την 1η Ιανουαρίου 2015, μετά από αυτή της Εσθονίας το 2011. Το ζήτημα αποκτά μεγαλύτερη σημασία αυτή την περίοδο, όπου η Ρωσία διέρχεται τη σοβαρότερη οικονομική κρίση από την χρεοκοπία του 1998, με αποτέλεσμα την έξοδο κεφαλαίων και τη σημαντική υποτίμηση του εθνικού νομίσματος της.
3. Μετά την προσέγγιση Ρωσίας-Τουρκίας στα ενεργειακά θέματα, έχει αυξηθεί κατακόρυφα ο γεωπολιτικός ρόλος της γείτονος χώρας και για τη Δύση. Η Τουρκία είναι χώρα κλειδί για τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή κι από το έδαφος της περνούν αγωγοί πετρελαίου και προγραμματίζεται να περάσει κι ο νότιος οριζόντιος ενεργειακός διάδρομος της Ευρώπης, ο οποίος θα μεταφέρει αέριο είτε από το Αζερμπαϊτζάν είτε από την Ανατολική Μεσόγειο. Επίσης, η πρόσφατη σημαντική μείωση της τιμής του πετρελαίου έχει βελτιώσει την οικονομική κατάσταση της Τουρκίας, η οποία είναι εισαγωγέας πετρελαίου. Ταυτόχρονα, έχει μειώσει το γεωπολιτικό ρόλο της Ελλάδας, Κύπρου κι αυξήσει την πιθανότητα από-επένδυσης στα υφιστάμενα προγράμματα εξερεύνησης σε Ελλάδα και Κύπρο.
4. Οι ευρωσκεπτικιστικές δυνάμεις έχουν αποκτήσει σημαντική απήχηση σε χώρες κλειδιά της ευρωζώνης όπως η Γαλλία, η οποία παραδοσιακά λειτουργούσε προστατευτικά για την ευρωπαϊκή πορεία της Ελλάδας. Παρόμοιες κινήσεις καταγράφονται και σε άλλες χώρες-κλειδιά της ευρωζώνης όπως Γερμανία, Ιταλία & Ισπανία. Η δύναμη των ευρωσκεπτικιστικών κινημάτων ενισχύεται και μετά τις τελευταίες ευρωεκλογές, οπότε αύξησαν την επιρροή τους στην Ευρωβουλή. Επίσης, οι χώρες της ευρωζώνης αντιμετωπίζουν σοβαρά οικονομικά προβλήματα που δεν τους επιτρέπει να αποδεχθούν περαιτέρω αύξηση της χρηματοδότησης προς την Ελλάδα.
5. O αμερικάνικος παράγοντας, ο οποίος λειτούργησε καταλυτικά για την παραμονή της Ελλάδας στην ευρωζώνη το 2012, δείχνει είτε να απαγκιστρώνεται σταδιακά από την περιοχή και να επικεντρώνεται σε άλλα πιο θερμά σημεία του πλανήτη όπως στην Άπω Ανατολή ή στη Ρωσία. Αυτό σημαίνει ότι στο κενό ασφάλειας που σταδιακά δημιουργείται, θα πρέπει να καλυφθεί είτε από την Ευρώπη είτε από την Τουρκία. Εάν συμβεί το δεύτερο, θα αποτελεί σοβαρή, αρνητική εξέλιξη για τα εθνικά θέματα.
Κατά τη γνώμη μου, αν το διακύβευμα της διαδικασίας εκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας ήταν η πολιτική σταθερότητα, το διακύβευμα των επερχόμενων εκλογών είναι η παραμονή της χώρας στην ευρωζώνη. Κι αυτό εκτιμώ ότι θα γίνεται ολοένα και πιο ξεκάθαρο όσο προσεγγίζουμε την ημέρα των εκλογών. Η μεγαλύτερη επιτυχία για το σύνολο του ευρωπαϊκού οικοδομήματος, άρα και της ελληνικής πλευράς, είναι να βγει μία win win εικόνα από τη διαπραγμάτευση.
15°
