Το φάντασμα του Brexit, η πανδημία του COVID-19 και οι επερχόμενες σκωτικές εκλογές κλυδωνίζουν τον εσωτερικό έλεγχο του πρωθυπουργού Τζόνσον στο κόμμα του
Ο Ιωάννης Χουντής σχολιάζει την πολιτική του Μπόρις Τζόνσον
Το Συντηρητικό Κόμμα έχει χαρακτηριστεί στο παρελθόν ως «nasty party», όχι μόνο διότι κατά καιρούς υποστήριξε αντιδημοφιλείς θέσεις στο πεδίο της οικονομίας αλλά γιατί διαθέτει μία απαράμιλλη ικανότητα να ξεφορτώνεται τους αρχηγούς του, όταν αυτοί καθίστανται αναποτελεσματικοί. Τρανταχτό παράδειγμα η εκθρόνιση της πανίσχυρης Μάργκαρετ Θάτσερ στις αρχές της δεκαετίας του '90, ελάχιστους μήνες μετά την κατάκτηση της τρίτης συνεχόμενης νίκης της στις εκλογές.
Λίγους μήνες μετά τη θριαμβευτική του νίκη στις εκλογές, το φάντασμα του Brexit, η πανδημία του COVID-19 και οι επερχόμενες σκωτικές εκλογές κλυδωνίζουν τον εσωτερικό έλεγχο του πρωθυπουργού Τζόνσον στο κόμμα του. Οι περισσότεροι βουλευτές και ο συντηρητικός τύπος προσάπτουν στον BoJo πως δεν διαθέτει κάποιο συγκεκριμένο όραμα για την επομένη μέρα του Ηνωμένου Βασιλείου. Τον κατηγορούν πως μπορεί να κέρδισε εύκολα τις εκλογές και να αποτελεί έναν εξαιρετικό campaigner αλλά ότι στερείται των διαχειριστικών ικανοτήτων, που απαιτεί ο νέος του ρόλος.
Η ψηφοφορία της περασμένης εβδομάδας για το νομοσχέδιο εσωτερικής αγοράς και τη μονομερή αναίρεση όρων εκ μέρους του Λονδίνου στη σχέση του με την Ε.Ε. προκάλεσε μία μικρή κοινοβουλευτική στάση στους κόλπους του κόμματος∙ άλλοι απουσίασαν και άλλοι ψήφισαν παρών. Μπορεί το νομοσχέδιο να υπερψηφίστηκε αλλά η επεξεργασία του στην επιτροπή την ερχόμενη βδομάδα ίσως προκαλέσει μεγαλύτερη «αιμορραγία» ψήφων στους Συντηρητικούς. Τι μας δείχνει αυτό; Πως παρά την αυξημένη πλειοψηφία στη Βουλή των Κοινοτήτων, ο Τζόνσον δεν είναι ο απόλυτος κυρίαρχος του παιχνιδιού.
Βεβαίως, ας θέσουμε τα πράγματα στις ορθές τους διαστάσεις. Οι Συντηρητικοί δεν πρόκειται να προσφύγουν εκ νέου σε πρόωρες εκλογές − η ίδια η ιδέα των πρόωρων εκλογών είναι ιδιαίτερα ασυνήθιστη στη βρετανική πολιτική/συνταγματική τάξη. Ο σερ Κιρ Στάρμερ και οι «νέοι» Εργατικοί δεν πείθουν, ακόμη, τη μέση και αγροτική Αγγλία ενώ χάνουν παντελώς την παραδοσιακή τους κυριαρχία στην Σκωτία. Οι φιλελεύθεροι του σερ Εντ Ντέιβι μόλις που πραγματοποιούν τα πρώτα τους βήματα προς την πιθανή πολιτική τους επαναφορά. Και όμως, παρόλη την κοινοβουλευτική ασφάλεια του κόμματος, η θέση του αρχηγού δεν είναι εξασφαλισμένη, ιδιαίτερα αν ληφθεί υπόψιν η κομματική προϊστορία.
Η απειλή για τον πρώην δήμαρχο του Λονδίνο είναι διπλή: αφενός οι παραδοσιακοί συντηρητικοί ψηφοφόροι του χρεώνουν μία υποχωρητική στάση απέναντι στις βίαιες διαδηλώσεις του Black Lives Matters και στο ευρύτερο cancel culture, που έχει αναδυθεί ως αποτέλεσμα αυτού στο πλαίσιο του «πολιτιστικού πολέμου» (culture war). Αφετέρου, η ανυποχώρητη στάση του στο Brexit ενώ αναπληρώνει ορισμένες από τις προαναφερθείσες απώλειες, σπρώχνει όλο και περισσότερους μετριοπαθείς προς τον κεντρώο Ντέιβι και τον «κεντρόφυγο» Στάρμερ.
Ο Μπόρις Τζόνσον διαθέτει μία πληθωρική και για πολλούς γοητευτική προσωπικότητα. Κλασικιστής, μορφωμένος στο Balliol College της Οξφόρδης και επιτυχημένος δήμαρχος Λονδίνου. Εν τούτοις, υπό τον φακό της Ιστορίας, η πολιτική φήμη δεν εδράζεται σε −μονάχα− στην προσωπικότητα αλλά δομείται πάνω σε επιτυχίες και αποτυχίες. Και ενώ ο πρωθυπουργός υπόσχεται περισσότερα σχολεία, περισσότερες νοσοκόμες και περισσότερους αστυνομικούς, δύσκολα κάποιος θα υποστήριζε πως αυτές οι δεσμεύσεις συγκροτούν κάποιο συνεκτικό όραμα. Οι ακόλουθοι του Τζόνσον δεν στοιχίζονται πίσω από ένα σύνολο ιδεών, δεν θα γίνουν εύκολα γνωστοί στην πολιτική ιδεόλεκτο ως Τζονσονιστές, όπως οι Θατσεριστές και οι Μπλαιρικοί στο παρελθόν. Η ιδεολογική σκευή του πρωθυπουργού ακόμη και αν υπάρχει -η ακαδημαϊκή του καλλιέργεια και η πολιτική του πείρα συνηγορούν υπέρ της ύπαρξής της- δεν χρησιμοποιείται σε μία σειρά από κοινωνικά ζητήματα, τα οποία εντάσσονται στο πεδίο της μάχης ταυτοτήτων.
Η διαχείριση κρίσεων είναι, αναντίλεκτα, απαραίτητο προσόν κάθε ηγέτη. Ο Τζόνσον μπορεί δικαιολογημένα να ισχυριστεί πως η πρωθυπουργία του διέρχεται μίας συνεχούς κρίσης από το 2019. Εν τούτοις, παρά τις κρίσεις η ύπαρξη ενός οράματος είναι απαραίτητη για την μακροπρόθεσμη πολιτική ευημερία του ηγέτη και του κόμματος. Ο χρόνος λιγοστεύει και οι Συντηρητικοί δεν διακρίνονταν ποτέ για τη μεγάλη υπομονή τους. Αρχής γενομένης από αυτή την εβδομάδα και τις καταληκτικές στιγμές των διαπραγματεύσεων με την Ε.Ε., ο Τζόνσον έχει την ευκαιρία να ξεδιπλώσει ένα όραμα για το Ηνωμένο Βασίλειο και το κόμμα του στην μετά-Brexit εποχή. Σε περίπτωση που δεν τα καταφέρει, ο χειμώνας θα είναι βαρύς και η άνοιξη των σκωτικών εκλογών ακόμη βαρύτερη. Και ας μην ξεχνάμε πως στις τελευταίες διακυβεύεται το μέλλον της ίδιας της Ένωσης του Βασιλείου.
