Είναι λαϊκισμός η απόφαση για δωρεάν μάσκες στα σχολεία;

Είναι επιστημονικά τεκμηριωμένο, και κοινή πρακτική σε όλες τις χώρες, ότι η μάσκα στα σχολεία πρέπει να είναι υποχρεωτική. Δεν υπάρχει πεδίο διαφωνίας εδώ και όσοι αντιδρούν ή προπαγανδίζουν θεωρίες επικίνδυνες για τη δημόσια υγεία πρέπει να υφίστανται τις συνέπειες του νόμου, όπως έγινε με την ομάδα Κανένα παιδί με μάσκα στο σχολείο. Από εκεί και πέρα ένα μέρος της συζήτησης στον δημόσιο διάλογο επικεντρώθηκε στο αν είναι σωστή η απόφαση για τη δωρεάν χορήγηση μασκών σε εκπαιδευτικούς και μαθητές μέσω των δήμων, σύμφωνα με την οποία, όπως ανακοίνωσε ο υπουργός Εσωτερικών Τάκης Θεοδωρικάκος έχουν δεσμευτεί 5,2 εκατομμύρια ευρώ. Είναι μια απόφαση αναδίπλωσης της κυβέρνησης απέναντι στην πίεση για δωρεάν μάσκες, προχωρώντας σε ένα οριζόντιο μέτρο επιδότησης της χρήσης μάσκας στα σχολεία; Είναι μια σωστή απόφαση; Είναι στην κατεύθυνση των απαραίτητων μέτρων για την προστασία της δημόσιας υγείας;  

Σύμφωνα με τη μία οπτική, που στέκεται κριτικά, η απόφαση αυτή δεν έχει ουσία, και ως τέτοια χαρακτηρίζεται από λαϊκισμό. Είναι οι μάσκες κάτι που πρέπει να μας χορηγεί το κράτος ή είδος πρώτης ανάγκης με το οποίο όλοι, ενήλικες και παιδιά, οφείλουμε να είμαστε εξοπλισμένοι ήδη από την αρχή της πανδημίας για την ατομική μας προστασία; Είναι σοβαρό το κόστος για τις μάσκες των παιδιών, αν γίνεται μελετημένα, και γιατί να μην υπάρχει μία πιο στοχευμένη μέριμνα για όσους δεν μπορούν να το καλύψουν; Γιατί δεν μοιράζεται δωρεάν και η σχολική ύλη, σε τι συνίσταται δηλαδή αυτή η λογική; Κι από την άλλη πόσο αποτελεσματική είναι μια τέτοια χορηγία; Εξασφαλίζει ότι θα φοράνε τα παιδιά τις μάσκες, ή θα τις βρίσκουμε πεταμένες στο προαύλιο και στα πεζοδρόμια, μια που θα είναι και δωρεάν; Και μετά τι θα γίνει, θα προβλέπεται να τους δίνονται άλλες ή θα πρέπει να φροντίζουν οι γονείς με δικά τους έξοδα; Ή θα υπάρξουν κι άλλα κονδύλια για τον σκοπό αυτό; Και γιατί αυτά τα χρήματα να μη διατεθούν αλλιώς;

Από την άλλη, η απόφαση να δοθούν οι μάσκες στα σχολεία δωρεάν φέρει έναν συμβολισμό για την υποχρεωτικότητα της χρήσης μάσκας. Η πολιτεία παρέχει στα παιδιά αυτό που τα υποχρεώνει να κάνουν σαν μια ελάχιστη χειρονομία, το ελάχιστο μιας σειράς ουσιαστικών και αποτελεσματικών μέτρων για τον περιορισμό της διασποράς του ιού. Και ούτε πρέπει να ερμηνεύεται ή να συνιστά μετακύλιση ευθύνης από το κράτος στους πολίτες – εγώ σου δίνω τη μάσκα, εσύ αναλαμβάνεις να τη φοράς. Όπως διαπιστώσαμε και εμπράκτως το προηγούμενο διάστημα, δεν μπορούμε να στηριχτούμε στην έννοια της ατομικής ευθύνης, κι όσοι αρνούνται τη σοβαρότητα της κατάστασης είναι πάρα πολλοί, ανάμεσά τους και γονείς.  Άρα θα πρέπει να εξασφαλιστεί η τήρηση του νόμου που λέει ότι η χρήση μάσκας στα σχολεία είναι υποχρεωτική· ότι κανένα παιδί δεν θα εισέρχεται στον προαύλιο χώρο χωρίς μάσκα· ότι όταν τη χάνει θα του δίνεται άλλη· και ότι θα εκπαιδευτεί να τη φοράει όσο το δυνατόν πιο σωστά και με ασφάλεια. Χωρίς αυτά σαν προϋποθέσεις, η απόφαση που μοιράζει δωρεάν μάσκες στα παιδιά χάνει τον όποιο συμβολισμό της και γίνεται μια οριζόντια παροχή που δεν ωφελεί παρά μόνο αυτόν που την εξαγγέλλει επικοινωνιακά και στιγμιαία. Εδώ που βρισκόμαστε, το κράτος καλείται να ισορροπήσει σε τεντωμένο σχοινί σε ένα διττό ρόλο μέριμνας/φροντίδας και επιτήρησης/αυστηρότητας, αν θέλει να επιτελέσει τον ρόλο του ως εγγυητής της δημόσιας υγείας, όπως έκανε με επιτυχία τον πρώτο καιρό της πανδημίας. Κι εμείς οι πολίτες καλούμαστε να συνεργαστούμε/συμμορφωθούμε, με τη θέλησή μας, την ατομική μας συνείδηση, ή και χωρίς αυτά, τηρώντας αυστηρά τους νόμους σύμφωνα πάντα με τις γνωματεύσεις των ειδικών.

Είναι τόσο μεγάλο το διακύβευμα που όλα τα επιμέρους φαίνονται δευτερεύοντα. Η χρήση μάσκας ειδικά σε παιδιά νηπιαγωγείου και δημοτικού μοιάζει δύσκολη υπόθεση. Πώς θα μάθουν να φορούν σωστά τη μάσκα, την οποία θα βγάζουν στα διαλείμματα, πώς θα υποχρεώνονται, ποιος θα τα επιβλέπει, ποιες θα είναι οι συνέπειες αν δεν το κάνουν, πώς θα εφαρμόζονται; Κι έπειτα, υπάρχει πρόβλεψη να μειωθούν τα παιδιά που μπαίνουν στην τάξη ώστε να εξασφαλιστούν οι αποστάσεις ασφαλείας ανάμεσα στα θρανία; Το Υπουργείο Παιδείας φέρεται να έκανε δεκτή την πρόταση της Επιτροπής για το πώς θα ανοίξουν τα σχολεία και περιμένουμε αύριο τις ανακοινώσεις στη συνέντευξη Τύπου της υπουργού. Το στοίχημα είναι εξαιρετικά δύσκολο και πολυπαραγοντικό, και η κρίση της πανδημίας βγάζει στην επιφάνεια όλες μας τις παθογένειες, και της σχολικής κοινότητας. Για να το πετύχουμε χρειαζόμαστε ώριμους πολίτες, ικανό και αποτελεσματικό κράτος, εν προκειμένω να χτιστεί ένα δίκτυο συνεργασίας στη σχολική κοινότητα ανάμεσα σε γονείς, καθηγητές, ειδικούς.

Η χρήση μάσκας είναι το μεγαλύτερο όπλο που διαθέτουμε, το μέτρο για τη δωρεάν χορήγησή της είναι επουσιώδες και όσοι στέκονται κριτικά έχουν σοβαρά επιχειρήματα, την ενηλικίωση της κοινωνίας, όσοι δε το υπερασπίζονται έχουν δίκιο ότι στην ταραγμένη, ανασφαλή εποχή μας χρειαζόμαστε την εικόνα ενός κράτους που εγγυάται, που μας προστατεύει και μας ενώνει. Όσο για την ίδια τη συζήτηση είναι μια υγιής συζήτηση που μπορεί να κάνει μια ώριμη κοινωνία. Με σημείο σύγκλισης πως δεν μπορούμε να αφήσουμε χώρο σε δεισιδαιμονίες, θεωρίες συνωμοσίας και στον ανορθολογισμό, εκεί καμία συζήτηση δεν μπορεί να υπάρξει. Δεν είναι ζήτημα γνώμης το να προστατεύσουμε την κοινωνία, την οικονομία, τους οικείους μας με όλες μας τις δυνάμεις. Το κράτος πρέπει να βάζει τους κανόνες υπό την καθοδήγηση των ειδικών, να οργανώνει τις δομές, να εξασφαλίζει τις προϋποθέσεις, και εμείς να συνεργαζόμαστε. Οι αποφάσεις της πολιτείας είναι δύσκολες και ρευστές με βάση τα επιδημιολογικά δεδομένα, τα νερά αχαρτογράφητα, δεν έχουμε επιλογή να μη σταθούμε συλλογικά και ατομικά αλληλέγγυοι.