Μετά από 4 χρόνια, είμαστε ένα βήμα πριν την έκδοση κρατικού μεσοπρόθεσμου ομολόγου (3-5 χρόνια), ονομαστικής αξίας 3-5 δισ. ευρώ. Κι αυτό αποτελεί θεμελιώδη επιτυχία γιατί εάν όλα πάνε καλά, τότε οι επενδυτές θα εμπιστευτούν μία χώρα, η οποία δυο χρόνια πριν προχώρησε στο κούρεμα των ομολόγων της.
Αλλά γιατί η έξοδος στις αγορές είναι τόσο σημαντική;
Όπως έχω αρθρογραφήσει και στο παρελθόν, η έξοδος στις αγορές είναι εξαιρετικά σημαντική για την οικονομία και την κοινωνία. Κι αυτό γιατί, εκτός των άλλων, η κανονική λειτουργία του ελληνικού κράτους σε σχέση με το δανεισμό του, αποτελεί ορόσημο (milestone) για την προσέλκυση ξένων άμεσων επενδύσεων.
Αυτό με απλά λόγια μεταφράζεται στο ότι εάν δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί μία επένδυση σε κρατικό ομόλογο με όρους αγοράς, πως μπορεί να πραγματοποιηθεί μία πολύ πιο πολύπλοκη επένδυση πχ η δημιουργία μίας βιομηχανίας; Ο λόγος δεν είναι προφανής για τους μη γνώστες του τρόπου λειτουργίας της διεθνούς οικονομίας. Αλλά είναι ουσιαστικός και θα εξηγήσω γιατί.
Καταρχάς όλες οι σοβαρές ξένες επενδύσεις προϋποθέτουν την κανονική λειτουργία δανεισμού του κράτους που φιλοξενούνται.
Κι όχι μόνο αυτό, αλλά τιμολογούνται με βάση το κόστος δανεισμού του δημοσίου, το οποίο αποτελεί το λεγόμενο επιτόκιο μηδενικού κινδύνου (risk free rate).
Δηλαδή εάν το κόστος δανεισμού του δημοσίου για 10 χρόνια ανέρχεται στο 4%, τότε η προσδοκώμενη απόδοση μίας ιδιωτικής επένδυσης για την αντίστοιχη χρονική περίοδο πρέπει να είναι υψηλότερη, δηλαδή 5%, 6% ,7% κ.ο.κ. Είναι αυτό που λέγεται ότι οι επενδύσεις σε κρατικά ομόλογα αποτελούν τις πιο απλές και λιγότερο ριψοκίνδυνες επενδύσεις σε μία χώρα.
Είναι λογικό ότι οι ιδιωτικές επενδύσεις είναι πιο σύνθετες, πιο ριψοκίνδυνες και στην περίπτωση που πραγματοποιούνται ενώ δεν λειτουργεί η αγορά των κρατικών ομολόγων είναι μικρής σημασίας. Κι αυτό γιατί προσδοκούνται δυσθεώρητες αποδόσεις, οι οποίες είτε είναι μη ρεαλιστικές είτε είναι οπορτουνιστικού χαρακτήρα (αρπαχτές).
Η Ελλάδα λοιπόν έχει βγει με επιτυχία στις αγορές
Το πρώτο βήμα έγινε μέσω της πρόσφατης ομολογιακής έκδοσης της τράπεζας Πειραιώς. Άρα, η επιτυχής άντληση μέσω ομολογιακού δανείου, €500 εκατ. για 3χρόνια στο 5% από την Τράπεζα Πειραιώς (με υπερκάλυψη 6 φορές το ποσό της έκδοσης, δηλ 3 δισ. ευρώ).
Λαμβάνοντας υπόψη ότι το ελληνικό κράτος είναι ο ιδιοκτήτης της Τράπεζας Πειραιώς, μέσω του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, και μάλιστα σε ποσοστό που κατά την έκδοση ξεπερνούσε το 80%, με το ομόλογο της Τράπεζας Πειραιώς ουσιαστικά δανείστηκε το ελληνικό δημόσιο από τις αγορές.
Το δεύτερο βήμα εξόδου του Ελληνικού Δημοσίου για δανεισμό στις αγορές, έχει επίσης πραγματοποιηθεί με απόλυτη επιτυχία κι αφορά τις αυξήσεις κεφαλαίου των δύο συστημικών τραπεζών, Πειραιώς και Alpha. Για τον ίδιο λόγο που αναφέρεται παραπάνω δηλαδή από τη στιγμή που το Ελληνικό Δημόσιο είναι ο ιδιοκτήτης, η επιτυχής αύξηση κεφαλαίου μέσω των αγορών πιστώνεται σε αυτό.
Πιο συγκεκριμένα, οι δύο συστημικές τράπεζες άντλησαν για την πρώτη φάση της ανακεφαλαιοποίησης περί τα €3 δισ. ξένα επενδυτικά κεφάλαια, ενώ το σύνολο των προσφορών έφτασε το ύψος των €5 δισ. Το συνολικό ποσό της αύξησης κεφαλαίου εκτός του ότι αφορά ξένα κεφάλαια ουσιαστικά αποτελεί τη δεύτερη μεγάλη ξένη επένδυση στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα μετά τα €3,5 δισ που αντλήθηκαν τον Ιούνιο του 2013. Επίσης, η απόλυτη επιτυχία των αυξήσεων κεφαλαίου των Πειραιώς και Alpha είναι προπομπός και για τις αυξήσεις κεφαλαίου των άλλων δύο συστημικών τραπεζών δηλ των Εθνική και Eurobank.
Αυτό που δεν έχει γίνει ευρέως αντιληπτό είναι ότι με τις ανακεφαλαιοποιήσεις των δύο ελληνικών τραπεζών μειώθηκε και το χρηματοδοτικό κενό του ελληνικού δημοσίου για το 2014. Κι αυτό γιατί ένα μεγάλο μέρος του χρηματοδοτικού κενού, αφορά τις λήξεις κρατικών ομολόγων που είχαν δοθεί στις τράπεζες ως αντάλλαγμα για προνομιούχες μετοχές.
Με την επιτυχή ολοκλήρωση της πρώτης φάσης της ανακεφαλαιοποίησης των δύο τραπεζών Πειραιώς και Alpha, δεν είναι αναγκαία πλέον η ανανέωση τέτοιων κρατικών ομολόγων που λήγουν μέσα στο 2014, συνολικής αξίας €1,69 δισ. Το ποσό των κρατικών ομολόγων το οποίο λήγει στο 2014 και δεν θα είναι απαραίτητο να ανανεωθεί, θα αυξηθεί όταν ολοκληρωθεί η αύξηση κεφαλαίου και των άλλων δύο συστημικών τραπεζών, δηλαδή των Εθνική και της Eurobank.
Το τρίτο βήμα θα είναι η απευθείας έξοδος στις αγορές για μεσοπρόθεσμο δανεισμό. Δεν βλέπω ρίσκο στην έξοδο, ειδικά μετά την επιτυχή έκδοση της Πειραιώς και τη νέα συμφωνία με την τρόικα. Βλέπω προσπάθεια για την επίτευξη όσο το δυνατόν μικρότερου κόστους δανεισμού.
Εκτιμώ ότι το χρονικό πλαίσιο είναι το κατάλληλο για την έναρξη της σταδιακής επανόδου στις αγορές, λόγω της βελτίωσης του γενικότερου οικονομικού περιβάλλοντος στις χώρες της ευρωπαϊκής κρίσης χρέους. Επίσης, η φυγή επενδυτικών κεφαλαίων το οποίο θα ενταθεί το επόμενο διάστημα δημιουργεί τις συνθήκες για περαιτέρω φυγή επενδυτικών κεφαλαίων προς την Ευρώπη.
Στο πλαίσιο αυτό, τα επενδυτικά κεφάλαια που πριν επένδυαν στις συγκριτικά υψηλότερες αποδόσεις των αναδυόμενων αγορών, κατευθύνονται κυρίως προς τον Ευρωπαϊκό Νότο. Κι αυτό γιατί προσφέρει συναλλαγματική σταθερότητα, εγγύηση της συνέχισης της δημοσιονομικής προσαρμογής και συγκριτικά υψηλότερες αποδόσεις σε σχέση με τις χώρες του Ευρωπαϊκού Βορρά.
Αυτό ήδη καταγράφεται από τη δραστική πτώση του κόστους δανεισμού της Πορτογαλίας κάτω από το 4% για τα 10ετή ομόλογα καθώς κι από τη ραγδαία πτώση των επιτοκίων των ιρλανδικών, ισπανικών και ιταλικών ομολόγων στο 3,02%, 3,23% και 3,29% αντίστοιχα. Η σταδιακή επαναφορά θα πραγματοποιηθεί σε πρώτη φάση μέσω ιδιωτικής τοποθέτησης (private placement). Αποτελεί μία ορθολογική προσέγγιση μειωμένου ρίσκου, αλλά σίγουρα είναι ένα εξίσου σημαντικό βήμα.
Οι εξελίξεις θα στεναχωρούν την αντιμνημονιακή πλευρά του πολιτικού συστήματος. Κι αυτό γιατί δημιουργεί τις συνθήκες είτε για την αποκλιμάκωση της επιρροής του είτε για την προσαρμογή της ατζέντας του στην μεταμνημονιακή εποχή. Αυτό όμως σημαίνει είτε τη μετακίνηση του σε πιο ρεαλιστικές, φιλοευρωπαϊκές θέσεις είτε τη διάσπαση του.
Οι εξελίξεις, ενδεχομένως να στεναχωρούν και την ελιτιστική πλευρά του πολιτικού συστήματος που διαπιστώνει ότι το GRecovery προχωρεί χωρίς τη συμμετοχή της. Έτσι τώρα διατυμπανίζει ότι είτε δεν υπάρχει πρωτογενές πλεόνασμα είτε η έξοδος της Ελλάδας στις αγορές γίνεται για την επανασύσταση του πελατειακού συστήματος.
Προφανώς, αγνοεί ότι η έξοδος για δανεισμό στις αγορές ή η αποχώρηση της τρόικα από την Ελλάδα δεν σημαίνει και την απεμπόληση των υποχρεώσεων της σε σχέση με τη δημοσιονομική κατάσταση, οι οποίες ήδη εφαρμόζονται για το σύνολο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Αγνοεί ότι με την επαναφορά της ελληνικής οικονομίας στις διεθνείς αγορές, μερικές εκατοντάδες αναλυτές θα την σκρινάρουν καθημερινά σε σχέση με την πρόοδο των μεταρρυθμίσεων και τις προοπτικές της, με αυστηρότερους όρους συγκριτικά με την τρόικα.
Σύμφωνα με τα παραπάνω, η φρασεολογία περί μη εξόδου της Ελλάδας για δανεισμό στις αγορές εκ των πραγμάτων είτε αφορά άγνοια είτε παραπέμπει σε λαϊκισμό.
Συμπέρασμα
Θα πρέπει να αρχίζουμε να συνηθίζουμε την ιδέα ότι η τρόικα αναχωρεί από την Ελλάδα και ότι το πολιτικό σύστημα (πολίτες και πολιτικοί) αναλαμβάνουμε ξανά τα ηνία της χώρας, πάντα στο πλαίσιο της ευρωζώνης.
12°
