Η ΝΔ στην κυβέρνηση, οι μετακλητοί στην εξουσία

Την πρόσφατη περίοδο του ευσυνείδητου εγκλεισμού των περισσότερων εξ ημών στο σπίτι, η κυβέρνηση της ΝΔ είχε αναλάβει δράση με ένταση σε δύο μέτωπα. Από την μια αυτό της επικοινωνιακής προβολής των αισιόδοξων μηνυμάτων από το μέτωπο του κορωνοϊού, και από την άλλη, αυτό της εργώδους προσπάθειας να κρύψει πίσω από το προπέτασμα αισιοδοξίας, ένα όργιο πελατειασμού, αναξιοκρατίας και καταστρατήγησης κάθε αρχής χρηστής διοίκησης στο Δημόσιο.

Εν προκειμένω, το πολύπαθο υπουργείο μεταναστευτικής πολιτικής μετά την κατάργησή του τον Ιούλιο 2019 και την ασθμαίνουσα επανασύστασή του τον Ιανουάριο 2020, δεν έχει καταφέρει να λειτουργήσει αποτελεσματικά, παρόλες τις εξαγγελίες περί του αντιθέτου. Την Παρασκευή συζητείται στην ολομέλεια της Βουλής το νομοσχέδιο της ΝΔ για το μεταναστευτικό. Ένα νομοσχέδιο που κάνει μερικά πολύ επικίνδυνα βήματα προς «μετακλητοποίηση» ολόκληρου του υπουργείου, την στελέχωσή του, δηλαδή, με μετακλητούς υπαλλήλους κομματικής επιλογής, ακόμα και σε θέσεις ευθύνης.

Στο νομοσχέδιο προβλέπεται ότι θα δημιουργηθούν 27 νέες θέσεις μετακλητών:

• 8 στην νεοσύστατη τεχνική υπηρεσία. Η υπηρεσία αυτή θα αναφέρεται απευθείας στον Υπουργό  και όχι στον αρμόδιο υπηρεσιακό γενικό διευθυντή, όπως θα υπαγόρευε η ορθή διοικητική πρακτική. Στην τεχνική υπηρεσία θα προΐσταται μετακλητός υπάλληλος ο οποίος θα επιλέγεται από τον υπουργό. Πολιτικό πρόσωπο, δηλαδή, θα επιλέγει με όρους ευνοιοκρατίας και απόλυτης αδιαφάνειας κάποιον ιδιώτη, ο οποίος θα διαχειρίζεται δημόσιο χρήμα και εξουσία.
• 5 στην νεοσύστατη νομική υπηρεσία, η οποία υπάγεται – και αυτή – απευθείας στον υπουργό. Στην νομική υπηρεσία μπορεί, επίσης, να προΐσταται μετακλητός υπάλληλος ο οποίος επιλέγεται από τον υπουργό.
• 2 στο αυτοτελές τμήμα διεθνών και ευρωπαϊκών σχέσεων. Να σημειωθεί πως αν για τις εν λόγω δύο θέσεις επιλεγούν ως μετακλητοί κάποιοι δικηγόροι, η πρόσληψή τους δεν θα συνεπάγεται την αναστολή της άσκησης του λειτουργήματος του δικηγόρου, όπως συμβαίνει στις περιπτώσεις που κάποιος δικηγόρος αποκτά σχέση μισθωτής εργασίας με το Δημόσιο, για προφανείς λόγους αποφυγής σύγκρουσης συμφερόντων.
• 12 στις υπηρεσίες ασύλου: μετακλητοί συνεργάτες σε διοικητές, υποδιοικητές. Οι διοικητές των υπηρεσιών υποδοχής και ταυτοποίησης μπορούν, ειρήσθω εν παρόδω, να είναι μετακλητοί υπάλληλοι που θα διορίζονται από τον (επίσης μετακλητό) γενικό γραμματέα!

Το γαϊτανάκι των μετακλητών στο υπουργείο μετανάστευσης δεν έχει τέλος. Και παρόλο που στο υπό συζήτηση νομοσχέδιο αναφέρονται διεξοδικά οι θέσεις των μετακλητών, όταν έρχεται η ώρα να περιγραφούν τα προσόντα που θα πρέπει να έχουν, ο πονηρός πολιτευτής περιορίζεται στη γενικόλογη αναφορά ότι «ισχύουν οι προϋποθέσεις που θέτει ο νόμος 4622/2019 για το επιτελικό κράτος». Ποιος θα θυμηθεί, άλλωστε, ότι ο εν λόγω νόμος κατήργησε την προϋπόθεση να έχει κάποιος πτυχίο ΑΕΙ για να διοριστεί ως μετακλητός και αρκεί πλέον να έχει μόνο απολυτήριο λυκείου; Να υπενθυμίσουμε, επίσης, ότι σε δημοκρατικά πολιτεύματα, τα επιχειρήματα του τύπου «γνωρίζω τον κύριο - κυρία που τοποθετήθηκε ως μετακλητός, και είναι έκτακτος επιστήμονας κλπ», δεν έχουν νόημα, αφού το ζητούμενο είναι πως λειτουργεί απρόσωπα ο νόμος στη γενική περίπτωση, κι όχι κατά πόσον η συγκεκριμένη επιλογή είναι επιτυχημένη ή όχι.

Ίσως οι καλοπροαίρετοι που επιθυμούν να πιστέψουν το μεταρρυθμιστικό προφίλ που προβάλλει ο κ. Μητσοτάκης, να σκεφτούν ότι ο κ. Μηταράκης διαμόρφωσε τις πελατειακές διατάξεις εν αγνεία του πρωθυπουργού. Μια άγνοια που όχι μόνο δεν δικαιολογείται (ολόκληρο στρατό μετακλητών έχει στην προεδρία της κυβέρνησης άλλωστε για να ελέγχει τι κάνουν οι υπουργοί του), αλλά και που δεν έχει καμία λογική βάση αφού:

• Είναι η κυβέρνηση του κ. Μητσοτάκη που αντί να βελτιώσει το σύστημα επιλογής στελεχών από μια δεξαμενή με όλους τους υποψήφιους που έχουν τα προσόντα, κατήργησε την δεξαμενή αυτή με τον νόμο για το λεγόμενο επιτελικό κράτος.
• Είναι η κυβέρνηση του κ. Μητσοτάκη που αποφάσισε (άρθρο 22 του Ν4647/2019) ότι ο Γενικός Διευθυντής Κυβερνοασφάλειας του υπουργείου ψηφιακής διακυβέρνησης θα είναι μετακλητός υπάλληλος ο οποίος θα επιλέγεται από τον ίδιο τον υπουργό.
• Είναι η κυβέρνηση του κ. Μητσοτάκη η οποία με το άρθρο 33 του Ν4662/2020 για την πολιτική προστασία, όρισε ότι ο γενικός γραμματέας πολιτικής προστασίας θα επιλέγει μετακλητό γενικό διευθυντή.

Πέρα όμως από την μικρονοϊκή κατασκευή ενός υπουργείου μετακλητών που οραματίστηκε η κυβέρνηση της ΝΔ, αξίζει να επιμείνουμε και στον τρόπο με τον οποίο προωθεί τα παλαιοκομματικό σχέδιό της. Σύμφωνα με τις αρχές της καλής νομοθέτησης ο οργανισμός ενός υπουργείου, δηλαδή η θεσμοθέτηση του οργανογράμματός του και των θέσεων προσωπικού που θα ανήκουν στο δυναμικό του, γίνεται με προεδρικό διάταγμα. Τα προεδρικά διατάγματα, όμως, έχουν ένα μειονέκτημα για τα μαγειρεία της επιτελικής δεξιάς: πρέπει να περάσουν από τον έλεγχο του Συμβουλίου της Επικρατείας. Γι’ αυτό προτιμούν την σίγουρη οδό της δημιουργίας των μονάδων του υπουργείου με νόμο, τις διατάξεις του οποίου πειθήνια και χωρίς καμία αμφισβήτηση θα ψηφίσει η κοινοβουλευτική πλειοψηφία.

Μετακλητούς, βέβαια, είχαμε και παλιότερα. Άλλωστε επί ΣΥΡΙΖΑ θυμόμαστε όλοι το ράλλυ αύξησης του αριθμού τους στο οποίο είχε επιδοθεί η τότε κυβέρνηση. Όμως πρώτη φορά τοποθετούνται μαζικά μετακλητοί ανερυθρίαστα σε θέσεις προϊσταμένων. Καλούνται, δηλαδή, ιδιώτες με μόνο προσόν το απολυτήριο λυκείου, να ασκήσουν δημόσια εξουσία, να χειριστούν δημόσιο χρήμα χωρίς να λογοδοτήσουν πουθενά παρά μόνο στον αρμόδιο υπουργό που τους προσέλαβε μέσα από αδιαφανείς και κομματικά επηρεαζόμενες διαδικασίες. 

Η διασφάλιση της αμεροληψίας έναντι των πολιτών από το δημόσιο υπάλληλο αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο του δημοκρατικού πολιτεύματος. Για τον λόγο αυτό, τόσο η θεωρία όσο και η νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας, ορίζει ότι η επιλογή και ο διορισμός των δημοσίων υπαλλήλων θα πρέπει να διέπεται από την αρχή της αξιοκρατίας, μια αρχή συνταγματικής περιωπής. Αυτές τις αρχές υποστήριξαν, άλλωστε, μεταρρυθμίσεις όπως το ΑΣΕΠ και η Διαύγεια. Ο διορισμός αλλά και η εξέλιξη στην ιεραρχία του Δημοσίου θα πρέπει να γίνεται με τήρηση των αρχών της ισότητας, της διαφάνειας, του κράτους Δικαίου και της ελεύθερης πρόσβασης και σταδιοδρομίας κάθε Έλληνα πολίτη στις δημόσιες θέσεις, με μόνο κριτήριο την προσωπική του αξία και ικανότητα. Αρχές τις οποίες καταφανώς και συστηματικά καταπατά η κυβέρνηση της ΝΔ.