Πολιτικη & Οικονομια

Παγιδευμένοι σε ακροδεξιά ατζέντα

Φαινόμενα που πριν από λίγα χρόνια προκαλούσαν αποτροπιασμό και έντονες αντιδράσεις σήμερα τείνουν να γίνουν κανονικότητα

Παντελής Καψής
3’ ΔΙΑΒΑΣΜΑ

Η κυβέρνηση μπορεί να επιχαίρει σήμερα για τη δημοφιλία της πολιτικής της στο μεταναστευτικό. Θα βρει μπροστά της όμως το κλίμα μισαλλοδοξίας που έχει επικρατήσει.

Η συζήτηση είναι ξεπερασμένη, αξίζει ωστόσο να τη θυμηθούμε. Πριν από λίγους μήνες η κυβέρνηση και στελέχη της Νέας Δημοκρατίας προσπαθούσαν να μας πείσουν ότι το πρόβλημα δεν είναι πια προσφυγικό αλλά μεταναστευτικό. Ήταν μια άσκηση για εσωτερική και μόνο κατανάλωση. Μας θωρακίζει απέναντι στις εικόνες των μικρών παιδιών που κινδυνεύουν, μας κάνει πιο έτοιμους να δεχθούμε σκληρά μέτρα σε βάρος τους και περιορίζει τα ηθικά διλήμματα τα οποία ενδεχομένως μας απασχολούν. Γιατί βέβαια νομικά, ως προς την αντιμετώπιση των φυγάδων, δεν αλλάζει τίποτα. Το αν κάποιος είναι πρόσφυγας ή μετανάστης αποφασίζεται μόνο σε ατομική βάση. Όταν βλέπεις μια βάρκα να πλησιάζει στις ακτές δεν γνωρίζεις αν μεταφέρει πρόσφυγες ή μετανάστες. Είσαι υποχρεωμένος να την αντιμετωπίσεις με τον ίδιο ακριβώς τρόπο.

Όπως συνήθως συμβαίνει, όμως, οι ενέργειες μας έχουν συνέπειες που δεν μπορούμε να τις προβλέψουμε. Ό,τι φάνηκε να διευκολύνει την κυβέρνηση στο εσωτερικό, υπονόμευσε τις προσπάθειές της στο εξωτερικό. Για να το πούμε απλά. Αν το πρόβλημά σου είναι οι μετανάστες τότε η Ευρώπη δεν έχει κανένα λόγο να το μοιραστεί μαζί σου. Στις σχετικές εκκλήσεις απαντά διώξ’ τους. Το πολύ πολύ να σε βοηθήσει υλικά για να το διαχειριστείς. Κάτι που δεν ισχύει για τους πρόσφυγες, όσους δικαιούνται άσυλο δηλαδή, για τους οποίους η συζήτηση που γίνεται είναι πώς το βάρος θα κατανεμηθεί σε όλες τις χώρες.

Το ότι το πρόβλημα είναι πλέον μεταναστευτικό αποτυπώθηκε πανηγυρικά αυτή την εβδομάδα με την επίσκεψη των τριών κορυφαίων αξιωματούχων της Ένωσης στον Έβρο. Η Ευρώπη, ανακοίνωσαν επίσημα, θα μας δώσει χρήματα, 700 εκατομμύρια, για να προστατέψουμε τα σύνορα. Οι μετανάστες όμως θα μείνουν στην Ελλάδα. Πήραμε ό,τι ζητούσαμε.

Φυσικά το ζήτημα που κυριάρχησε ήταν η απόπειρα μαζικής εισόδου στις Καστανιές. Η αντίδραση της κυβέρνησης να κλείσει τα σύνορα ήταν υποχρεωτική. Κάθε άλλη στάση θα ήταν πολιτικά αυτοκτονική και θα προκαλούσε εκρηκτικές ενδεχομένως αντιδράσεις στην κοινωνία. Άθελά της έπαιξε και το παιχνίδι του Ερντογάν που ήθελε να προκαλέσει μια κρίση, μπας και εκβιάσει τους Ευρωπαίους να τον στηρίξουν στην Συρία. Ήταν μια κρίση που είχε κυρίως στόχο τις τηλεοράσεις. Γι’ αυτό και την ίδια στιγμή που διεξάγονταν μάχες με καπνογόνα στις Καστανιές, η επικοινωνία μεταξύ των δύο χωρών γινόταν λίγο πολύ κανονικά από τους Κήπους. Όπως αποκάλυψε μάλιστα ο κ. Μηταράκης, οι επιστροφές μεταναστών στα νησιά εξακολουθούσαν, όπως προβλέπει η συμφωνία Τουρκίας Ευρωπαϊκής Ένωσης! Κανείς ωστόσο δεν μπορεί να αποκλείσει ότι θα αποκτήσει μονιμότερα χαρακτηριστικά, ένας διαρκής μοχλός πίεσης σε Ελλάδα και Ευρωπαϊκή Ένωση.

Τι θα πετύχει ο Τούρκος πρόεδρος δεν είναι σαφές, ούτε είναι σαφές και το τι ακριβώς επιδιώκει. Αν πρόκειται για χρήματα φαίνεται ότι θα τα καταφέρει. Ακόμα και την ώρα που οι Ευρωπαίοι εξέφραζαν την οργή τους για τη στάση του, μιλούσαν για αύξηση των κονδυλίων προς την Τουρκία. Το μεγάλο του πρόβλημα ωστόσο, το οποίο για τον ίδιο προσωπικά είναι κυριολεκτικά πρόβλημα ζωής και θανάτου, είναι η κόντρα του με τη Ρωσία και τον Άσαντ. Αν βγει ηττημένος ρισκάρει το κεφάλι του στην Τουρκία. Σε αυτό η Ευρώπη δεν μπορεί να κάνει πολλά πράγματα.

Από την πλευρά της η ελληνική κυβέρνηση, με τη σκληρή στάση της, κατάφερε να αντιστρέψει ένα εξαιρετικά αρνητικό γι’ αυτήν κλίμα που είχε διαμορφωθεί στο μεταναστευτικό. Για την ώρα βρίσκει μεγάλη αποδοχή στην πολιτική της και μπορεί να περάσει ακόμα πιο σκληρά μέτρα χωρίς ουσιαστικές αντιστάσεις. Ήδη το να δημιουργηθούν στρατόπεδα σε ξερονήσια έπαψε να είναι ταμπού. Στη θάλασσα το «push back» αποτελεί πλέον επίσημη πολιτική. Όσο για τις διαδικασίες χορήγησης ασύλου έχουν ανασταλεί και υπουργοί απειλούν ότι θα παραμείνουν σε αναστολή όσο χρειαστεί. Το ερώτημα είναι και πάλι ποιο θα είναι το αντίτιμο.

Φαινόμενα που πριν από λίγα χρόνια προκαλούσαν αποτροπιασμό και έντονες αντιδράσεις σήμερα τείνουν να γίνουν κανονικότητα. Στον Έβρο ομάδες πολιτών με καραμπίνες συλλαμβάνουν μετανάστες και τους «παραδίδουν» στις αρχές. Στα νησιά πυρπολήθηκε αποθήκη οργάνωσης ΜΚΟ ενώ έχουν καταγγελθεί πολλά περιστατικά προπηλακισμού δημοσιογράφων και στελεχών ανθρωπιστικών οργανώσεων. Ακόμα και η Αμερικανική πρεσβεία αναγκάστηκε να εκδώσει σχετική οδηγία ασφαλείας! Είναι σαφές ότι σε πολλές περιοχές της χώρας τον τόνο τον δίνουν οι ακραίοι. Όσοι προσπαθούν να βάλουν ένα φρένο αντιμετωπίζονται στην καλύτερη περίπτωση ως αφελείς «δικαιωματιστές». Συνηθέστερα ως προδότες της εθνικής προσπάθειας. Και τα περισσότερα μέσα ενημέρωσης σιωπούν.

Για πολλούς η δικαιολογία της «αγανάκτησης» είναι επαρκής. Την ίδια δικαιολογία επικαλούνταν κάποιοι το 2011 και είδαμε ποια ατζέντα επικράτησε. Η κυβέρνηση μπορεί να επιχαίρει σήμερα για τη δημοφιλία της πολιτικής της. Θα βρει μπροστά της όμως το κλίμα της μισαλλοδοξίας που έχει επικρατήσει, αν επιχειρήσει αύριο να υιοθετήσει μια πιο ορθολογική πολιτική. Αν προσπαθήσει, για παράδειγμα, να μεταφέρει πρόσφυγες στην ηπειρωτική Ελλάδα για να αποσυμφορήσει τα νησιά. Ή αν κάποια στιγμή επαναφέρει τις διαδικασίες παροχής ασύλου, σύμφωνα με τις οποίες οι αιτούντες ούτε στερούνται της ελευθερίας τους ούτε τιμωρούνται για παράνομη είσοδο.

Όσο για τις πολιτικές επιπτώσεις, το ερώτημα είναι πάντα αν καταπολεμάς την ακροδεξιά υιοθετώντας την ατζέντα της. Ο Μητσοτάκης το καλοκαίρι πέτυχε το αντίθετο. Νίκησε τον λαϊκισμό με μια μετριοπαθή και αντιλαϊκιστική πολιτική. Σήμερα μπορεί να ανακαλύψει ότι είναι εγκλωβισμένος σε μια πολιτική και σε ένα αφήγημα το οποίο στην πραγματικότητα ενισχύει την ακροδεξιά. Σε όσους το επισημαίνουν, οι υποστηριχτές του απαντούν ότι οι εξελίξεις δεν του άφηναν άλλη επιλογή. Όμως στις εξελίξεις αυτές συνέβαλε και η κυβέρνησή του. Στην αρχή από ανικανότητα, στη συνέχεια με την ευκολία που κορυφαία στελέχη της υιοθέτησαν τον λόγο της ακροδεξιάς. Αυτοί μίλαγαν για εισβολή πολύ πριν την σημερινή κρίση. Δεν μπορεί να έχουν παράπονο, δικαιώθηκαν. Ή μήπως παγιδεύτηκαν.