Ο Κώστας Γιαννακίδης γράφει με αφορμή το ντοκιμαντέρ «Unnatural Selection» στο Netflix.
Ένας τύπος στις ΗΠΑ αγόρασε στο δίκτυο το γονίδιο που επιτρέπει σε μία μέδουσα να εκπέμπει πράσινο φως. Το πρόσθεσε στο σπέρμα σκύλου. Εμφύτευσε το σπέρμα στη μήτρα ενός θηλυκού σκύλου. Και περιμένει να δει τι θα βγει από εκεί μέσα. Θα ήθελε να δει κουτάβια που τη νύχτα πρασινίζουν σαν σηματοδότες. Μία αμερικανική εταιρεία διαθέτει υπηρεσίες γενετικής τροποποίησης ενοχλητικών ειδών. Ήταν να ψωνίσει η κυβέρνηση της Νέας Ζηλανδίας που υποσχέθηκε να εξαφανίσει τους αρουραίους ως το 2050. Θα μπόλιαζαν κάποια τρωκτικά με ένα πειραγμένο γονίδιο και μετά από μερικές γενιές δεν θα υπήρχαν αρουραίοι. Εκτός και αν υπήρχε κάτι καινούργιο που δεν μπορούμε να το φανταστούμε. Αντέδρασαν χριστιανοί και οικολόγοι και η κυβέρνηση το ξανασκέφτεται. Η συγκεκριμένη εταιρεία κάνει μικρές δουλειές στην Αφρική όπου αναλαμβάνει να εξοντώσει, διά γονιδιακής παρέμβασης, τα κουνούπια. Και εκεί εμφανίστηκαν άνθρωποι του Θεού και της οικολογίας, αλλά τους έβαλαν να μετρήσουν τους νεκρούς που προκαλεί η ελονοσία. Το CRISPR είναι η τεχνολογία με την οποία κάνεις cut and paste κομμάτια του DNA. Φυτεύεις γονίδια σε έναν ιό και τον αμολάς μέσα στον οργανισμό. Ο ιός λειτουργεί ως το ψαλίδι που κόβει το DNA και αντικαθιστά τα ελαττωματικά γονίδια με καινούργια. Ένας φορέας του HIV έχει γίνει ζωντανό πείραμα, βάζοντας στο σώμα του καινούργια γονίδια που, υποτίθεται, θα νικήσουν τον ιό. Ένας άλλος χτυπάει ενέσεις με γονίδια που είναι υπεύθυνα για την ανάπτυξη του μυικού συστήματος. Αυτό είναι biohacking. Μπορεί να υπάρχει αυστηρό νομικό πλαίσιο για αυτά τα πειράματα, αλλά όλα τα απαραίτητα είναι διαθέσιμα στο internet. Αρκεί να την έχεις δει δόκτορ Φρανκεστάιν με εύρωστη πιστωτική κάρτα. Την ίδια κάρτα χρειάζεσαι αν πεις να κάνεις γονιδιακή θεραπεία για την τύφλωση. Αποδίδει, αλλά κοστίζει 300 χιλιάρικα το μάτι. Όπως και η θεραπεία που χορηγείται στον Παναγιώτη-Ραφαήλ. Κοστίζει μερικά εκατομμύρια. Γιατί; Γιατί η εταιρεία μπορεί. Και ας απασχολεί επιστήμονες που απέκτησαν γνώσεις με έξοδα των φορολογουμένων. Περισσότερα για όλα τα παραπάνω θα μάθετε αν δείτε το «Unnatural Selection», ντοκιμαντέρ στο Netflix.
Ναι, το ξέρω. Εδώ τώρα έπρεπε να αρχίζει η ατέρμονη συζήτηση για το αν όλα αυτά είναι ηθικά ή ανήθικα, αν ο άνθρωπος έχει το δικαίωμα να παρεμβαίνει στο έργο της φύσης, να παριστάνει τον Θεό και πάει λέγοντας. Συγγνώμη που το χαλάω, αλλά έχω την αίσθηση ότι αυτή η κουβέντα δεν έχει πραγματική βάση. Οι έννοιες του δικαίου και της ηθικής είναι ανθρώπινες, δεν απαντώνται στον φυσικό κόσμο. Ομοίως, είναι υποκειμενική η έννοια του «φυσιολογικού». Και ο καρκίνος φυσιολογικός είναι, πλην όμως παρεμβαίνουμε για να τον αντιμετωπίσουμε. Και η πολυομελίτιδα του Θεού είναι, αλλά βάζουμε στο σώμα μας αντισώματα του ιού – αν εξηγούσες σε έναν άνθρωπο του 18ου αιώνα τι είναι και τι θα κάνουν τα εμβόλια, θα φώναζε παπά να σε ξορκίσει. Υπάρχει μία ατελείωτη αλληλουχία παρεμβάσεων στην ανθρώπινη φυσιολογία που, σε άλλες εποχές, προσέκρουε σε ηθικούς κώδικες. Κάποια στιγμή, θα συμβεί το ίδιο και με τις παρεμβάσεις στο γονιδίωμα. Είναι θέμα perception, που λέει και ο λαός μας. Αν στην κοινωνία εγκαθιδρυθεί η αντίληψη που θεωρεί ότι τα γηρατειά είναι κάτι σαν τον καρκίνο – δεν είναι φυσιολογική κατάσταση, αλλά ασθένεια– τότε αμέσως θα αρθούν όλες οι ηθικές ή θεολογικές αναστολές και θα ορμήσουμε όλοι μαζί στο γονιδίωμα, στη μεγαλύτερη μπίζνα του αιώνα μας. Αν εδραιωθεί μία φιλοσοφική αντίληψη που ορίζει οτιδήποτε συμβαίνει στον πλανήτη ως κάτι «φυσιολογικό», τότε κανένας δεν θα σοκάρεται με το copy/paste γονιδίων. Χρειάστηκα τη βοήθεια ειδικού. Η Άρτεμις Χατζηγεωργίου είναι μία από τις κορυφαίες και πιο επιδραστικές ερευνήτριες, παγκοσμίως, πάνω στην πληροφορική των γονιδίων. Τη ρώτησα αν πιστεύει ότι κάποτε θα φτάσουμε στην αθανασία. Δεν το πιστεύει. Εκτιμά ότι ο μηχανισμός γήρανσης δεν θα αντιστραφεί. Μου είπε όμως ότι σε λίγο, με πολύ χαμηλό κόστος, θα προβλέπουμε τις ασθένειες χρόνια πριν εμφανιστούν. Δεν πιστεύει ότι θα φτιαχτούν υπεράνθρωποι – με απογοήτευσε. Και φοβάται μήπως κάποια στιγμή ένας περίεργος ιός δραπετεύσει από το εργαστήριο. Τη ρώτησα και αν υπάρχει Θεός, αν η Εξέλιξη έχει σχέδιο. Μου είπε ότι αν είχε σχέδιο, δεν θα ήταν Εξέλιξη. Θα ήταν έτοιμη από την αρχή.
Δυστυχώς, η χώρα οδεύει σε ένα ακόμα εφιαλτικό αδιέξοδο. Το πολιτικό προσωπικό έχει διαγράψει από τη μνήμη του τα χρόνια και τις σκληρές συνέπειες της κρίσης.
13°
