Η αντίφαση στην οποία πέφτει ο σκηνοθέτης Κώστας Γαβράς.
Σε συνέντευξή του στην Athens Voice, με την ευκαιρία της προβολής της νέας του ταινίας «Ενήλικοι στην αίθουσα» ο σκηνοθέτης Κώστας Γαβράς είπε μεταξύ άλλων: «Ξέρετε, υπάρχει μια φράση στην ταινία μου που λέει: “Ο λαός έχει πάντα δίκιο. Ακόμη κι όταν κάνει λάθος”» Την ίδια φράση επαναλαμβάνει και στη συνέντευξή του στην εφημερίδα Ελεύθερος Τύπος, προσθέτοντας ότι «Αυτή είναι η δημοκρατία».
Ο Κώστας Γαβράς αναφέρεται στον «λαό» σαν να πρόκειται για κάτι ενιαίο και αδιαίρετο, χωρίς ανάμεσά του να υπάρχουν άτομα και ομάδες με διαφορετικές θέσεις, επιδιώξεις και συμφέροντα. Παρότι αναγνωρίζει ότι ο λαός δεν είναι αλάνθαστος, υποστηρίζει ότι έχει πάντα δίκιο σε ό,τι αποφασίσει και σε ό,τι κάνει.
Ο καταξιωμένος σκηνοθέτης βλέπει τον λαό καθαγιασμένο και εφοδιασμένο με τη θεϊκή ιδιότητα να έχει πάντα δίκιο. Δεν λέει ότι οι αποφάσεις του λαού πρέπει να γίνονται σεβαστές στο πλαίσιο της δημοκρατίας, αλλά μιλάει απόλυτα για το δίκιο του λαού σε κάθε περίπτωση. Το γεγονός ότι έχει βάλει την άποψη αυτή να ακούγεται στην ταινία του και την επαναλαμβάνει στις συνεντεύξεις του δείχνει ότι αποτελεί μια αποκρυσταλλωμένη θέση του και όχι μια αστοχία του προφορικού λόγου.
Ευτυχώς δεν περιορίζει τα χαρακτηριστικά αυτά στον ελληνικό λαό, γιατί τότε θα είχαμε την υιοθέτηση μιας ρατσιστικής άποψης που θα παρουσίαζε τους Έλληνες σαν να κατέχουν το αποκλειστικό προνόμιο να έχουν πάντα δίκιο. Επομένως δίκιο έχουν όλοι οι λαοί, παντού και πάντα. Ακόμη και ο γερμανικός λαός όταν υποστήριζε τον Χίτλερ.
Στη συνέντευξή του στον Ελεύθερο Τύπο ο Κώστας Γαβράς αναφέρει: «Αυτό που εγώ ήθελα να δείξω με την ταινία είναι ότι η Ευρώπη φέρεται πολύ άσχημα και συνεχίζει να φέρεται έτσι. Είναι καταστροφική πλέον η κατάσταση. Η Ευρώπη φέρθηκε πάρα πολύ άσχημα σε έναν λαό για να υποστηρίξει το χρήμα, το ευρώ. Άφησε τον λαό να υποφέρει επί χρόνια, όχι για λίγες ημέρες, και αυτό είναι βαθιά απαράδεκτο για μένα».
Ο Κώστας Γαβράς πέφτει σε μια αντίφαση. Ενώ παραπάνω δέχεται ότι ο λαός έχει πάντα δίκιο δεν αναγνωρίζει το δίκιο αυτό στους λαούς των χωρών της ευρωζώνης, που δάνεισαν την Ελλάδα με το μεγαλύτερο δάνειο στην παγκόσμια ιστορία και με πολύ χαμηλά επιτόκια. Η βούληση των πολιτών των χωρών αυτών -όπως εκφράστηκε από τις δημοκρατικά εκλεγμένες κυβερνήσεις τους- ήταν να δώσουν χρήματα στην Ελλάδα, αλλά να βάλουν και όρους.
Κανείς δεν ζήτησε να πάρει χρήματα από τους Έλληνες. Το αντίθετο. Το ελληνικό κράτος έφτασε στο σημείο να ξοδεύει περίπου 30% περισσότερα από όσα εισέπραττε και, όταν οι αγορές σταμάτησαν να το δανείζουν, στράφηκε στους εταίρους για δανεικά. Πώς μπορούσε το υποτιθέμενο δίκιο των Ελλήνων να υπερισχύσει του δικαίου των άλλων Ευρωπαίων, όταν επρόκειτο για τα δικά τους χρήματα;
Ο Κώστας Γαβράς λέει: «Η Ευρώπη φέρθηκε πάρα πολύ άσχημα σε έναν λαό για να υποστηρίξει το χρήμα, το ευρώ». Είναι γεγονός ότι η στάση των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων καθορίστηκε από την επιδίωξή τους να σώσουν το κοινό νόμισμα. Μόνο που η σωτηρία αυτή ήταν ωφέλιμη και για την Ελλάδα, η οποία θα ήταν η πρώτη που θα πλήρωνε την κατάρρευση του νομίσματος -ή την αποβολή της από αυτό-, καθώς βρισκόταν στη χειρότερη οικονομική κατάσταση, δεν μπορούσε να δανειστεί και είχε μη ανταγωνιστική οικονομία.
Λέγοντας ότι όλο το κακό έγινε για το χρήμα, ο Κώστας Γαβράς απαξιώνει ηθικά τους Ευρωπαίους ηγέτες, εννοώντας ότι ενδιαφέρονταν για κάτι ποταπό. Αλλά και οι Έλληνες δεν ενδιαφέρονταν για ιδέες ή για ιδανικά. Για το χρήμα ενδιαφέρονταν και αυτοί. Ήθελαν να συνεχίσουν να καταναλώνουν -με ακόμη μεγαλύτερα δάνεια- περισσότερα από όσα παράγουν και το κράτος να συνεχίσει να μοιράζει προνόμια, όπως οι πρόωρες συνταξιοδοτήσεις.
Η ταινία του Κώστα Γαβρά βασίστηκε στο βιβλίο του Βαρουφάκη, που στα ελληνικά κυκλοφόρησε με τον τίτλο «Ανίκητοι ηττημένοι». Μπορείς, πράγματι, να αισθάνεσαι ανίκητος όταν εγωιστικά απονέμεις στον εαυτό σου όλα τα δίκια του κόσμου, αλλά τελικά να ηττάσαι όταν αυτά που νομίζεις για σένα συγκρούονται με την πραγματικότητα που διαμορφώνεται ερήμην σου. Και αν είσαι μάλιστα ο Βαρουφάκης, να επωφελείσαι από τις ήττες σου, που τις πληρώνουν όλοι οι άλλοι.
Υ.Γ. Στη συνέντευξή στην Athens Voice ο Κώστας Γαβράς ρωτήθηκε από τον Κωνσταντίνο Καϊμάκη αν δέχτηκε πιέσεις για να μην κάνει την ταινία, όπως αναφέρεται σε μια συνέντευξη του Βαρουφάκη. Η απάντηση ήταν «Όχι, δεν συνέβη κάτι τέτοιο». Ο σκηνοθέτης διαψεύδει κατηγορηματικά τον ισχυρισμό του Βαρουφάκη, που επεδίωξε, για μια ακόμη φορά, να εμφανιστεί σαν ο ήρωας που τον κυνηγάει το διεθνές κατεστημένο.
8°
