Ψωμί, παιδεία, ελευθερία;

Γράψαμε πέρσι με αφορμή τη μνήμη της εξέγερσης του Νοεμβρίου 1973 «Εγώ Πολυτεχνείο! Εγώ Πολυτεχνείο!» και εμμένουμε στα αποσιωπούμενα αυτονόητα. Ξαναδιαβάστε το και επιβεβαιώστε πόσο βασανιστικά προβλεπτός και μονότονος είναι ο δημόσιος βίος μας. Πόσο πάντα περνάει στο ντούκου κάθε ενοχλητικός αντίλογος απέναντι στο κυρίαρχο ρεύμα. Και πόσο, του χρόνου, αν είμαστε καλά, δύσκολα θα βρούμε να πούμε κάτι καινούργιο επί του θέματος.

Ας δούμε τώρα πώς ο λαϊκισμός της Μεταπολίτευσης κατανίκησε τα άλλα εκσυγχρονιστικά ευεργετήματά της στο πεδίο της κοινωνίας και της δημοκρατίας και της έκανε μεγάλη ζημιά. Παρέφθειρε και ακύρωσε δολίως το ιδεολογικό μήνυμα «Ψωμί, Παιδεία, Ελευθερία», απονευρώνοντάς την. Και τελικά οδήγησε τον τόπο σε βαθύ κάθισμα, σε τρυφηλή συβαριτική μαλθακότητα, σε αβδηριτικό νεοπλουτισμό, μοιραία και σε διαφθορά που ολοκληρώθηκε σε χρεωκοπία. Παράλληλα, το ΚΑΚΟ ΠΑΚΕΤΟ συμπληρώθηκε με την ανοχή στη βία και τη ροπή στους ποικιλώνυμους ολοκληρωτισμούς, που χαλκεύουν μια νέα βαρβαρότητα, ένα νέο μετανεωτερικό μεσαίωνα.

Κατά τούτο λοιπόν, είναι επίκαιρο το μήνυμα του Πολυτεχνείου, που επιτάσσει την άρση μιας εθνικά και κοινωνικά βλαβερής παρεξήγησης, σχετικά με το τι σημαίνει ψωμί, παιδεία, ελευθερία. Ας δούμε μήπως γίνεται να το πάρουμε αλλιώς και να το ξαναβρούμε με κέφι, ζωντάνια, δίψα για ζωή και για ανασυγκρότηση.

«Ψωμί» δεν θα πει, θέλω να έχω κάποιον να μου φέρνει ψάρια, να μου τα τηγανίζει και να με ταΐζει, αλλά να με μάθει να πιάνω ψάρια. Ούτε να κάνω τη λιγότερη δυνατή προσπάθεια και να παίρνω ασύμμετρα περισσότερο αποτέλεσμα. Και επειδή ένα κι ένα κάνουν δύο, ας δούμε μια μικρή τυπική ιστορία του τι σημαίνει «ψωμί». Είμαστε πέντε που παράγουμε χίλια και τότε μας αναλογούν από διακόσια. Πώς διάολο θα γίνει το δικό μου, να παίρνω τριακόσια;

Να λοιπόν, που εδώ ξεκινάει όλο το κακό. Εδώ εγκαθιδρύεται η λογική του Πελατειακού Ιδιωτικού Παρακράτους. Εγώ και οι δύο κολλητοί μου έχουμε φροντίσει να κολακεύουμε την εξουσία στη βάση μιας πελατειακής συνδιαλλαγής, ώστε να εξασφαλίσουμε το κατιτίς παραπάνω εις βάρος των άλλων. Για να παίρνουμε λοιπόν εμείς οι τρεις κολλητοί, οι πελάτες ΤΟΥ Συστήματος, από τριακόσια, θα μείνουν εκατό για να τα μοιραστούν οι άλλοι δύο, που θα παίρνουν πλέον από πενήντα. Δίκιο δεν είναι; Σωστά δεν μετράω;

Γι αυτό, «Ψωμί» σημαίνει να είμαστε υπεύθυνοι δημιουργοί, όχι ρομποτάκια υπάκουα στους καλούς πατριάρχες εξουσιαστές, που θα μας βάζουν στην ουρά να μας ταΐσουν στη βάση ετεροκαθορισμένων προνομιακών και μη ρόλων. Έτσι, είτε κάνουμε δουλειά εξαρτημένη είτε όχι, θα μπορούμε να βάζουμε σε λειτουργία το υποκείμενο που κρύβεται μέσα μας, δίνοντας ομορφιά στη ζωή τη δική μας και των άλλων.

«Παιδεία» δεν θα πει, θέλω να μαθαίνω μια μονόχνωτη Αλήθεια, που θα μου λέει τι να κάνω εδώ τι θα κάνω εκεί. Παιδεία σημαίνει να οξύνω τη νόησή μου, να μάθω να συμφωνώ και να διαφωνώ, να έχω κριτική σκέψη, να αμφισβητώ δημιουργικά και όχι κολλημένα και δομικά. Να αναλύω και να συνθέτω. Να σέβομαι την αδυναμία και τα όριά μου και να τιμώ τη δυνατότητά μου, αξιοποιώντας και το εγώ μου και το εμείς μου. Έτσι, να επιδιώκουμε όλοι μαζί να συναπαρτίζουμε το υπέροχο πολύχρωμο ψηφιδωτό μιας ανθρωπότητας αντιφατικής που πάντα θα ψάχνει το καλύτερο.

Και «Ελευθερία» δεν θα πει, θέλω να μπορώ να επιβάλλω την μοναδική Αλήθεια μου βίαια πάνω σε όλους τους Άλλους, τους διαφορετικούς από εμένα. Ελευθερία είναι απαίτηση σεβασμού στη δική μου δημιουργικότητα και συνάμα ανοχή στη διαφορετική δημιουργικότητα του Άλλου. Πόσο θράσος χρειάζεται, να επικαλείσαι το Πολυτεχνείο για την Ελευθερία, ενώ ταυτόχρονα θέλεις ασύδοτα να καταστρέψεις την Ελευθερία του διπλανού σου, με το εύλογο επιχείρημα ότι είναι απαράδεκτο που δεν σου μοιάζει…

Φαντάζεστε κάτι άλλο από τα προαναφερθέντα ως περιεχόμενο μιας σημερινής Αριστεράς; Όλες οι κυρίαρχες αποκλίσεις από αυτές τις αξίες είναι οι αιτίες που αφήσανε μισή τη Μεταπολίτευση. Σημαντική θέση ανάμεσά τους έχει αναλυόμενη από τον Δημήτρη Ψυχογιό στο βιβλίο του «Η πολιτική βία στην ελληνική κοινωνία». Πολύ προσφυώς το παρουσίασε ο Πάνος Ερμείδης «Ανιχνεύοντας την πολιτική βία» και μας θύμισε μάλιστα ότι οι εξεγερμένοι του Πολυτεχνείου κάθε άλλο παρά αγωνίστηκαν υπέρ της βίας.

Πηγαίνοντας πιο πέρα κατανοούμε ότι αυτός ο χαζός «αγωνιστικισμός», που έχει ως αξιακή βάση τον τυφλό θαυμασμό σε μια υποθετική πολεμική αρετή των Ελλήνων είναι αστείος και αλυσιτελής. Πολεμικότεροι αποδείχθηκαν πολλοί άλλοι από μας, όπως οι Ρωμαίοι. Από αδυναμία τους όμως! Γιατί δεν είχανε Αριστοτέλη, έτσι άλλωστε τελικά κατακτήθηκαν επί της ουσίας από μας. Και ο Μέγας Αλέξανδρος έχασε τον μπούσουλα, όταν έγινε πολεμοκάπηλος, ξεκόβοντας από το αξιακό σύστημα του Σταγειρίτη.

Έτσι τρελαινόμαστε ότι πρέπει πάντα να είμαστε μαχητικά αντίθετοι με τους τάδε. Και πάντα θα καλούμε σε αντι-τάδε αγώνες (θυμηθείτε και τη σχετική γελοιότητα «Πάλι καθιερωμένη πορεία στην Πρεσβεία;»). Και η τρομοκρατία παιδί της ίδιας παρεξήγησης είναι. Οι εξουσιαστές τρομοκράτορες, που θέλουν να μας σώσουν με το στανιό, γιατί απλώς έτσι ανεβάζουν αδρεναλίνη, κάπως έτσι την έχουν πατήσει, από τον ίδιο οίστρο της ίδιας αγωνιστικής ντίρλας.

Πέρα από τους ηθικά και αισθητικά καραμπινάτα απεχθείς ναζί, τι κάνουμε με το υπόλοιπο Ακροδεξιό Φαινόμενο; Τι σχέση έχει με την Ελευθερία ο φασισμός των στρατόκαυλων τρομοκρατόρων και της λοιπής αγωνιστικής εξουσιολαγνείας, που θέλει να μας σώσει με το ζόρι «για το καλό μας», υπερασπίζοντας τη μονολιθική αλήθεια του;

Όλα αυτά τα νούμερα, που παίζουνε κλέφτες κι αστυνόμους στις πλάτες μας, εκφράζονται από το σύνθημα που δονούσε χτες την πορεία: «Το Πολυτεχνείο, δεν ήτανε γιορτή, ήτανε εξέγερση και πάλη λαϊκή!»… Αλλά ποτέ δεν μπήκαν στον κόπο να ρωτήσουνε και να μάθουν την πιο απλή μικρή αλήθεια, ότι δεν υπήρξε λαϊκό κίνημα επί Χούντας, πέρα από λίγες δεκάδες αντιστασιακούς. Αρνούνται να την ακούσουν, γιατί τους χαλάει τη σούπα. Τους ακυρώνει τη γιορτή, τη χαρά, την ηδονή, το ντιριντάχτα.

Παρομοίως πυροβολημένοι Πασπίτες περιέφεραν μια σημαία, που κάποιος επιτήδειος έχει ονομάσει «ματωμένη σημαία του Πολυτεχνείου». Κανένα ματωμένο καλσόν, παιδιά δεν βρήκαμε; Είναι αυτό που λέμε επιτυχημένη διαχείριση (ψευδο)συμβόλων… Την βολτάρουν κάθε επέτειο στην «Πορεία» και μετά τη βάζουν σε τραπεζική θυρίδα, γιατί είναι σύμβολο πολύτιμο. Και φυσικά, αδυνατούν να εξηγήσουν πολιτικά, γιατί θεωρούν ιδιοκτησία τους αυτό το (ψευδο)σύμβολο, στο βαθμό που κατά την εξέγερση δεν υπήρχε ΠΑΣΟΚ και ΠΑΣΠ…

Τι άλλο εκτός από εξουσιαστική ξελιγωμάρα μπορεί να υποκρύπτει τέτοια πρακτική; Μήπως είναι η ίδια ξελιγωμάρα, που έκανε πριν δεκαετίες κάποια άλλα νούμερα, να ξευτιλιστούν ασυστόλως νομίζοντας ότι έκαναν κάτι σπουδαίο; Όταν τους απαγόρεψε η Αστυνομία να προχωρήσουν μπροστά σε «απαγορευμένο πεδίο» πορείας, αυτοί κυριευμένοι από αντιστασιακό οίστρο, βροντοφώναξαν «ΠΑΣΟΚ, πρωτοπορεία, δέκα βήματα πορεία». Έκαναν δηλαδή δέκα βήματα μπροστά, ξεχαρμάνιασαν και διαλύθηκαν ησύχως… ΑΥΤΟ ήταν το πνεύμα ντιριντάχτα της θρυλικής αγωνιστικής εποχής Τζουμάκα – Παπουτσή, που ακόμα μας σημαδεύει.

Όταν τα ίδια παιδιά προχτές φωνάζανε «Ανεξαρτησία – Λαϊκή Κυριαρχία», γιατί άραγε δεν σκέφτηκαν τι είναι αυτό που μας στερεί την ανεξαρτησία και τη λαϊκή κυριαρχία; Μήπως είναι ο λαϊκισμός που μας κόβει τον ορθό λόγο και μας κάνει μπανανία με άμεσο αποτέλεσμα να χάνουμε αυτά τα πολύτιμα αγαθά; Ναι, ναι, μα ποιος λαϊκισμός φταίει, αντιτείνουν εδώ οι «αριστεροί», ο καπιταλισμός φταίει! Μα τότε απαντάμε ότι και η Δανία έχει καπιταλισμό, αλλά έχει το καλύτερο κοινωνικό κράτος και την καλύτερη πολιτική δημοκρατία και ανοιχτή κοινωνία στον κόσμο. Γιατί εμάς μας ξεσκίζει ο καπιταλισμός;

Και τότε εσείς φυσικά θα σκεφτείτε, όπως και η Λιάνα Κανέλλη και όλος ο εθνολαϊκισμός. «Ναι, αλλά τους Δανούς δεν τους ζηλεύουνε, εμάς όμως μας φθονούν, γιατί είμαστε οι πιο κιμπάρηδες της υδρογείου. Οπότε, μας λένε, αρπάχτε ένα δόγμα του σοκ, αρπάχτε και δυο τρεις οικονομικούς δολοφόνους και φτου, σας ξεκληρίσαμε, αλύγιστες ανυπότακτες κουφάλες!»…

Και μέσα σε όλους αυτούς ήρθε και ο «Σύλλογος αντιστασιακών και βασανισθέντων επί Χούντας», που ήθελαν να μπούνε στην κεφαλή της Πορείας. Σαν δεν ντρέπονται που κάνουνε συλλόγους για να κανακεύονται και να διψάνε για τιμές. Μα όποιος ήταν αντιστασιακός δεν θέλει τέτοιες ανταποδοτικές τιμές, την τιμή του την κάνουν αυτοί που τον ξέρουν. Κάθε άλλη τέτοιου τύπου φανφαρόνικη τιμή δεν είναι για τους αληθινούς ήρωες…

Αυτή η χυδαία ανταποδοτικότητα των αντιστασιακών επιδόσεων είναι και το κλειδί της παρακμής που έφερε τη χρεωκοπία και μας σουρώνει. Δια της λογικής «αυτός ήταν αγωνιστής», αυτή η ανταποδοτικότητα μπούκωσε ΤΟ Σύστημα με άχρηστους καρεκλοκένταυρους σειληνούς του κράτους. Αυτή βέβαια πήρε από την αφάνεια πρώην ρουφιανάκους και τέως χωροφύλακες και τους έκανε κουτσοϋπουργούς. Αυτή έβαλε τον αγωνιστή Θεοφάνη Τόμπρα διοικητή του παντοδύναμου τότε ΟΤΕ. Τόσα εκατομμύρια αγωνιστές πού να χωρέσουν βέβαια, θα πείτε… Ε, όλοι οι καλοί παντού χωράνε, θα σας αποκριθώ.

Το αγωνιστικό μήνυμα, που αποδίδει το πνεύμα του αντιστασιακού ντιριντάχτα πάντοτε είναι διαχρονικό και σταθερό: «Έξω οι μέσα, για νάμπουν μέσα οι έξω». Με αυτό ήρθανε οι ίδιας κοπής επιτήδειοι επί Χούντας στα πράγματα, με ανάλογο τους ακολούθησαν επί Ν.Δ. οι ομόλογοί τους, με ακριβώς αυτό ήλθαν και επανήλθαν κάποιοι επί (κουτσο)ΠΑΣΟΚ κοκ. Με αυτό ετοιμάζουν το καμ μπακ τους οι πικραμένοι παρακρατοπελάτες δια της «Αριστερής» άνοιξης που θα φέρει ο ΣΥΡΙΖΑ.

Μα όλοι λιγούρηδες για βρόμικο ψωμί είναι; Θα ρωτήσετε. Όχι οι μισοί είναι για βρόμικο ψωμί. Οι άλλοι μισοί είναι λιγούρηδες για εξουσία, για επιβολή της δικιάς τους αλήθειας, που όποιου δεν του αρέσει μαύρο φίδι που τον έφαγε.

Και όλα αυτά χρειάζονται ένα καλό ένδυμα, ένα «ηθικό» ιδεολόγημα για να τα αποενοχοποιήσει, να τους απαλύνει την αθλιότητα. Να σου λοιπόν παρόλες, παρόλες, παρόλες, του τύπου μπλαμπλαμπλα δημοκρατία, μπλαμπλαμπλα με εκλέξανε. Έτσι στήνεται το ξελιγωμένο παρακρατικό πανηγύρι στο «ιερό» όνομα του Πολυτεχνείου. Πολλή κατανάλωση κλισεδιάρικης ξυλινίλας. Μηδενική παραγωγή λύσεων για τα προβλήματα. Όποιον μάλιστα πάει να βρει λύσεις τον βρίζουμε, τον υποτιμάμε ως λογιστάκο και τον εξοστρακίζουμε.

Και τα προβλήματα εντείνονται από την υπερσυσσώρευση δόλιας παραπλανητικής παπαρολογίας, που βολεύει τα διεφθαρμένα μπουλούκια στο τρωκτικό έργο τους. Ώσπου να φτάσουμε στο τέλος, περιμένοντας να έρθει ο μυθικός ήρως Ηρακλής να μας σώσει. Τότε, όμως, πάντα είναι απλώς αργά. Όχι μόνο γιατί δεν υπάρχουν μυθικοί ήρωες. Αλλά και γιατί οι ζημιές είναι μη επιδιορθώσιμες.

Τα συνθήματα του τύπου «ένα λεπτό κρεμμύδι γκέο βαγκέο» είναι αποπροσανατολιστικά. Ας ξαναβρούμε το «Ψωμί, Παιδεία, Ελευθερία» στη δημιουργική του διάσταση και όχι στην καταστροφική, που απεργάστηκε τον μπανανολαϊκισμό και τα παιδιά του, το Πελατειακό Ιδιωτικό Παρακράτος και το Ποικιλόχρουν Ακροδεξιό Φαινόμενο. Ας απελευθερώσουμε τη σχολάζουσα δημιουργική δύναμη της κοινωνίας μας, ώστε να γίνουν κάποτε τα εγγόνια μας πάλι υπερήφανα για τους προγόνους τους. Τόσο πολύ πια μας πειράζει να ξαναβρούμε το χαμένο στα βάθη του χρόνου καινοτόμο και πολυμήχανο πνεύμα του πρόγονου Οδυσσέα;