Η απίστευτη ταλαιπωρία που βίωσαν οι κάτοικοι της Θεσσαλονίκης από την εξαήμερη διακοπή του νερού, έφερε στην επιφάνεια, εκτός από τα τεχνικά προβλήματα που υπάρχουν στην υδροδότηση της πόλης, το επίσης πολύ σημαντικό ζήτημα της τοποθέτησης ικανών στελεχών στις διοικήσεις οργανισμών. Θέσεις που απαιτούν την ύπαρξη σημαντικών δεξιοτήτων, που ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις τουσύγχρονου management, ιδιαίτερα στη διαχείριση έκτακτων και κρίσιμων καταστάσεων (crisis management). Δεν στέκομαι στην ανάγκη ύπαρξης κομματικής συμπόρευσης του εκάστοτε διοικητή ενός οργανισμού με την κυβερνητική εξουσία ως κριτήριο (ίσως και το μοναδικό στις περισσότερες περιπτώσεις) ανάληψης της διοίκησης ή την επιλογή μέσω απευθείας διορισμού και όχι προκήρυξης. Αυτά είναι ζητήματα που συνήθως αντιμετωπίζονται με επικοινωνιακή λογική. Το σημαντικότερο έλλειμμα, κατά την άποψή μου, εντοπίζεται σε δύο παράγοντες, ιδεοληπτικής λογικής.
Ο πρώτος παράγοντας έχει να κάνει με το γεγονός ότι η ύπαρξη άριστης επιστημονικής γνώσης του αντικειμένου δεν μπορεί να αποτελεί μονοδιάστατα τον αποκλειστικό παράγοντα επιλογής ενός manager και να ταυτίζεται με την αποτελεσματικότητά του. Οι απαιτήσεις ενός οργανισμού όπως, π.χ. η ΕΥΑΘ, η ΔΕΗ, ο ΟΤΕ κ.λ.π., στους οποίους οι παρεχόμενες υπηρεσίες τουςσυνδέονται άμεσα με την ποιότητα ζωής των πολιτών, απαιτούν από τους διοικητές τους, πέρα από τις ικανότητες οργάνωσης και προγραμματισμού, την ανάδειξη δεξιοτήτων επικοινωνίας, marketing, λήψης αποφάσεων και διαχείρισης ανθρώπινων πόρων, κάτι που δε συνέβη στην περίπτωση της ΕΥΑΘ.
Ο δεύτερος παράγοντας αφορά στη διαχρονική ιδιότυπη αντίληψη της κάθε κυβέρνησης για την έννοια Καθηγητής Πανεπιστημίου. Στην Ελλάδα το να είσαι καθηγητής πανεπιστημίου αποτελεί το must διαβατήριο για την ανάληψη μίας κρατικής θέσης και ενός υπουργικού θώκου. Αρκούμαστε στον τίτλο χωρίς να εξετάζουμε την ουσία. Μάλιστα το φαινόμενο αυτό μετά το 2000 έχει λάβει διαστάσεις επιδημίας, καθώς η εκάστοτε πολιτική εξουσία θεωρεί ως αυταπόδεικτο ότι ένας καθηγητής πανεπιστημίου, όσο και άριστος επιστήμονας και εάν είναι, χωρίς επαρκείς γνώσεις σε θέματα διοίκησης, μπορεί να είναι ο καλύτερος manager ενός οργανισμού/φορέα ή και ο καλύτερος υπουργός. Δεν λέω ότι δεν μπορεί να συμβεί. Όμως οι περιπτώσεις αυτές είναι ελάχιστες.
Καθημερινά και διαχρονικά έχουμε γίνει μεγαλομάρτυρες των «γκουρού» καθηγητών, που ξέρουν τα πάντα στη θεωρία και αγνοούν την πράξη και με τη μεγάλη γνώση τους μας έριξαν στα βράχια. Ειδικά σε επίπεδο ανάληψης υπουργικών καθηκόντων έχουμε χορτάσει από τέτοιους, χωρίς ωστόσο να λείπουν τα θετικά παραδείγματα. Ας θυμηθούμε, για παράδειγμα, ορισμένους «επιφανείς» καθηγητές οικονομολόγους:
-Ο καθηγητής κ. Γ. Αλογοσκούφης το 2008 μας διαβεβαίωνε ότι η Ελληνική Οικονομία είναι απόλυτα θωρακισμένη από την κρίση. Έπεσε διάνα, όπως έδειξαν οι μετέπειτα εξελίξεις.
-Ο Μr επικοινωνιολόγος καθηγητής Γιάννης (συγγνώμη Γιάνης) Βαρουφάκης, που θα μας έσωζε από τα μνημόνια, είχε τις δεξιότητες του marketing, αλλά του έλειπαν οι δεξιότητες του αποτελεσματικού management. Μόνο 100 ή 200 κατά άλλους δισεκατομμύρια ευρώ φεσώθηκαν οι έλληνες πολίτες εξαιτίας του, πληρώνοντας τη δημιουργική του ασάφεια και τις αυταπάτες του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα που τον επέλεξε.
-Ο πρώην καθηγητής υπουργός Οικονομίας κ. Παπαδημητρίου δεν μπόρεσε να προσαρμοστεί στις απαιτήσεις της διοίκησης και αποπέμφθηκε από τον πρωθυπουργό πακέτο με τη σύζυγο, με τη βοήθεια της κινητής τηλεφωνίας. Στην πραγματικότητα ο κύριος καθηγητής έφυγε και δεν ακούμπησε.
-Ο καθηγητής Υπουργός Ενέργειας και Περιβάλλοντος, κ. Γ. Σταθάκης, μετά από πληθώρα ανακοινώσεών του για την προκήρυξη του προγράμματος Εξοικονομώ Κατ' Οίκον, κατάφερε, όταν το προκήρυξε, να τα θαλασσώσει με το πληροφοριακό σύστημα υποβολών. Τουλάχιστον αυτός ζήτησε και μία συγγνώμη.
Όσο για τα Greek Statistics που μας έκαναν περίγελο στα μάτια των Ευρωπαίων, καθηγητές πανεπιστημίου δεν τα έγραφαν;
Θα μου πείτε ότι η πολιτική και οι πολιτικοί είναι αλλιώς. Εδώ στους ανασχηματισμούς έχουμε συνηθίσει ένας υπουργός που αποτυγχάνει σε ένα υπουργείο να προάγεται να διοικήσει ένα άλλο υπουργείο. Είναι το περίφημο rotation (εναλλαγή) των αποτυχημένων λόγω έλλειψης «πάγκου» και τήρησης των κομματικών ισορροπιών που συνήθως αναδεικνύει ένας ανασχηματισμός.
Αντίστοιχα με τα παραπάνω αρνητικά παραδείγματα έχει να επιδείξει σε επίπεδο διοίκησης και εκπροσώπησης της πόλης η Θεσσαλονίκη. Αραγε ποιος θυμάται τον επιφανή καθηγητή πανεπιστημίου της πόλης που διετέλεσε Ευρωβουλευτής χωρίς κανένα απολύτως έργο να προσφέρει για αυτήν;
Ο Γ.Γ. Ιδιωτικών Επενδύσεων, καθηγητής και αυτός, παρά τη φιλόδοξη έναρξη της θητείας του, γρήγορα «εξαφανίσθηκε» με τις καθυστερήσεις και τα προβλήματα εφαρμογής του Αναπτυξιακού Νόμου να έχουν χτυπήσει κόκκινο.
Πρόσφατα δε ζήσαμε ένα άλλο απίστευτο γεγονός. Καθηγητής πανεπιστημίου, νυν βουλευτής, ο οποίος ως μέλος της κυβέρνησης, αφού «αμάρτησε για το παιδί του», νομοθέτησε, όπως ο ίδιος ομολόγησε, την πληρωμή του ενοικίου του σπιτιού του, μας μιλούσε για ουρές επενδυτών που συνωστίζονταν έξω από το γραφείο του και για τα απίθανα σχέδιά του για θερινό Νταβός, και τέλος, μετά το «Αλβανός Τουρίστας» της δεκαετίας του ’90, μας προωθούσε το Project «Επενδυτής πρόσφυγας», πρόσφατα σε ένα σημαντικό επιχειρηματικό γεγονός που πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη (Βραβεία Αξίας ΣΒΒΕ) μίλησε για την οικονομική κρίση παρομοιάζοντάς την με ένα κλάσμα όπου στον αριθμητή είναι η φορολογία, οι ασφαλιστικές εισφορές και γενικότερα οι πολιτικές του κράτους, και στον παρονομαστή είναι οι επιχειρήσεις, οι οποίες είναι υποχρεωμένες να ζουν και να επιβιώνουν με τη λογική ότι ο αριθμητής θα είναι πάντα ο ίδιος, δηλαδή σταθερά χάλια. Συνεπώς υπεύθυνες είναι οι επιχειρήσεις για να αντέξουν. Το γεγονός ότι ο ίδιος ψηφίζει συνεχώς αλλαγές στην τιμή του αριθμητή που δημιουργούν συνθήκες ασφυξίας στον παρονομαστή δεν παίζει ρόλο.
Δεν με εκπλήξουν τέτοιες δηλώσεις και συμπεριφορές. Συμβαίνει σε μεγάλο βαθμό οι καθηγητές να βρίσκονται σε πλήρη αναντιστοιχία με την πράξη και οι καθηγητές πολιτικοί, όταν αποκτούν εξουσία, να έχουν πάρει διαζύγιο από τα μαθηματικά και την αλήθεια.
Εύλογα θα πει κανείς για όλα αυτά ότι για τους βουλευτές ο λαός τους εκλέγει και άρα έχουν το ακαταλόγιστο και τη νομιμοποίηση, ενώ για τους διορισμένους διοικητές οργανισμών/φορέων δεν ισχύει το ίδιο. Σίγουρα και εμείς ως πολίτες έχουμε ευθύνη. Όμως υπάρχει επαρκής γνώση σε όλους για την ορθή αξιολόγησή τους;
Αντιθέτως, καθηγητές που συνδυάζουν τη θεωρία με την πράξη, τη γνώση με τις δεξιότητες διοίκησης αποκλείονται στην πλειοψηφία τους από την ανάληψη κάποιας κρατικής ή κυβερνητικής θέσης. Όπως το γεγονός ότι κατά καιρούς η κάθε κυβέρνηση καλεί διαπρεπείς Έλληνες καθηγητές manager στο εξωτερικό, στον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα και, αφού τους τοποθετεί, τους αναγκάζει να διοικήσουν με το αποτυχημένο μοντέλο της κομματοπελατοκεντρικής διοίκησης και όχι με το μοντέλο των δεξιοτήτων και ικανοτήτων που κατέχουν, τα οποία μάλιστα αποτέλεσαν τον κύριο λόγο τοποθέτησής τους! Λογικό είναι, όταν τους διώχνουν ή παραιτούνται αγανακτισμένοι, να πηγαίνουν και πάλι στο εξωτερικό και να διαπρέπουν. Γιατί εκεί, μεταξύ των άλλων, το περιβάλλον εργασίας και της πολιτικής τηρούν τα μεταξύ τους απαιτούμενα όρια σεβασμού και ισορροπίας.
Δεν είναι όμως μόνο οι καθηγητές πανεπιστημίου. Υπάρχουν και για άλλους κλάδους παραδείγματα. Όμως, η κατεύθυνση παραμένει η ίδια. Αυτή η ισοπέδωση και η προώθηση της λογικής που βιώνουμε ως πολίτες τα τελευταία χρόνια ότι όλοι μπορούν να κάνουν τα πάντα ανεξάρτητα το γνωστικό τους επίπεδο και την εργασιακή τους εμπειρία (π.χ. Καρανίκας) καταδεικνύει την παθογένεια του πολιτικού συστήματος να επιλέξει και να αξιολογήσει σωστά το πολιτικό και διοικητικό του προσωπικό.
Το γεγονός λοιπόν ότι τα «θαλάσσωσε» ο καθηγητήςπανεπιστημίου, Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της ΕΥΑΘ στη διαχείριση του «water control» που υπέστη η Θεσσαλονίκη, προσωπικά δεν μου προκαλεί εντύπωση, καθώς το αποτέλεσμα ήταν λίγο πολύ αναμενόμενο. Διότι την κρίσιμη στιγμή έγινε ορατή η έλλειψη γνώσεων και ικανότητας τουλάχιστον στον τομέα της ενημέρωσης και επικοινωνίας των πολιτών. Και φυσικά πού σκέψη για παραίτηση. Η ευθύνη βαραίνει πρωτίστως αυτούς που τον διόρισαν.
Με αφορμή λοιπόν το πάθημα της Θεσσαλονίκης, ίσως θα ήταν χρήσιμο μαζί με τα βραβεία Αξίας για τις επιχειρήσεις να θεσμοθετηθούν και τα Χρυσά Βατόμουρα των Κρατικών Λειτουργών συμπεριλαμβανομένων των πολιτικών (βραβεία αποτυχίας κατ’ αντιστοιχία με τα αντίστοιχα των αποτυχημένων ταινιών και ηθοποιών που απονέμονται λίγο καιρό πριν την απονομή των Οσκαρ).
Οι υποψηφιότητες θα είναι πολλές. Η αξιολόγηση θα είναι δύσκολη μεταξύ ισάξιων αποτυχημένων! Το δε αποτέλεσμα, όπως συνήθως, απογοητευτικό, με δυσμενείς συνέπειες για την εικόνα και ανάπτυξη της χώρας. Ωστόσο αυτό που μετράει είναι ένα. Είσαι καθηγητής πανεπιστημίου; Διορίζεσαι!
13°
