Ένα αριστερό νεο-πελατειακό κράτος οικοδομείται

Μια από τις βασικές εξαγγελίες της ποικιλόχρωμης Αριστεράς ήταν η κατάργηση του πελατειακού κράτους. Οι αναλύσεις των διανοουμένων του χώρου αυτού όριζαν με περιοριστικό τρόπο το πελατειακό κράτος, ως μια σχέση αλληλεξάρτησης ενός πάτρωνα και ενός πελάτη με εκατέρωθεν παροχές: του πάτρωνα η παροχή οριζόταν στο «βόλεμα» του πελάτη ή συγγενικού του προσώπου και του πελάτη στην εξαγορά της ψήφου του. Έβλεπαν την κορυφή του παγόβουνου. Το πελατειακό κράτος, όμως, εκτείνεται σε όλα τα τμήματα της δημόσιας διοίκησης: αποφάσεις, δομές, παρεχόμενες υπηρεσίες, προϋπολογισμοί λειτουργούν βάσει των προταγμάτων του.

Πάντως, ενώ στο υποσχεσιολόγιο του κ. Τσίπρα και των στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ δέσποζε η εξαγγελία της μάχης κατά του πελατειακού κράτους, η εφαρμοσμένη πολιτική της κυβέρνησής του κινήθηκε, καθ’ όλη την τριετία, στον αντίποδά της. Μάλιστα, όσοι και όσες καταγγείλαμε την κυβερνητική πλειοψηφία για ασυνέπεια και τους δείχναμε ποιες ακριβώς πράξεις τους έτρεφαν το πελατειακό κράτος συναντήσαμε είτε την αδιαφορία είτε τη λοιδορία τους. Ας θυμηθούμε μερικά βασικά στιγμότυπα...

Στα τρία χρόνια της διακυβέρνησής τους παρήγαγαν 55 Πράξεις Νομοθετικού Περιεχομένου και Πράξεις Υπουργικού Συμβουλίου, περισσότερες απ’ ό,τι οι κυβερνήσεις Παπανδρέου και Σαμαρά μαζί. Όταν το καταγγέλλαμε, επικαλούνταν τις «έκτακτες» καταστάσεις του μνημονίου (οι οποίες, όμως, υπήρχαν και στα προηγούμενα μνημόνια).

Όταν αποκαλύψαμε ότι μόνο σ’ ένα νόμο (ν. 4368/2016) δημιούργησαν 14 αμειβόμενες επιτροπές και ομάδες εργασίας σε μια δημόσια διοίκηση που έχει πληθώρα δομών και ανθρώπων, ουδείς θεώρησε ότι αυτό συνιστά μια πελατειακή πρακτική.

Όταν παρουσιάσαμε στοιχεία που έδειχναν ότι δημιούργησαν 121 νέες δομές υπό τη μορφή νομικών προσώπων και γραμματειών σε όλους κι όλους 24 νόμους (2016), ουδείς έδειξε να ενοχλείται από την επιβάρυνση του κρατικού προϋπολογισμού που διαθέτει μεγάλο μέρος του στη συντήρηση των ήδη πλεονασματικών δομών.

Το ίδιο συνέβη κι όταν αποκαλύπταμε ότι μόνο 9 από τις 121 δομές δεν θα δημιουργούσαν περαιτέρω επιβάρυνση.

Ούτε κι όταν τους δείξαμε ότι στις 86 από τις 121 νέες δομές αναφερόταν πρόσληψη προσωπικού αλλά όχι ο ακριβής αριθμός του, δεν υπήρξαν πολλοί που να κατάλαβαν σε τι εκτροχιασμό θα μπορούσε να οδηγήσει αυτό το γεγονός.

Όταν αναδείξαμε το γεγονός ότι σε 118 νόμους υπάρχει εκτίμηση δαπάνης μόνο για 55 έκαναν ότι δεν το άκουσαν.

Ούτε όταν τους υπενθυμίζαμε ότι οι 23.000 αρμοδιότητες του κεντρικού κράτους έχουν ένα κόστος συντήρησης που ξεπερνάει τα 14 δις ετησίως, δεν έδειξαν διάθεση να τις μειώσουν.

Ουδεμία αντίδραση υπήρξε ακόμη κι όταν καταγγείλαμε την αλόγιστη πρόσληψη συμβασιούχων που ξεπέρασαν τους 30.000 στο διάστημα της διακυβέρνησής τους.

Αλλά ούτε κι όταν επισημάναμε ότι η πρωθυπουργική κουστωδία προσέλαβε πρωτοφανείς διαστάσεις αντέδρασαν: Ουδέποτε έλληνας πρωθυπουργός διέθετε 42 δομές για την υποστήριξή του, στις οποίες περιλαμβάνονται ένας αντιπρόεδρος, τρεις υπουργοί Επικρατείας κι ένας υφυπουργός. Ούτε και για τα 2.395.000 ευρώ που καταβάλλονται για τις αμοιβές των χρυσοκάνθαρων μετακλητών τους ντράπηκαν.

Ούτε θεώρησαν πελατειακό τον πολλαπλασιασμό, εν μια νυκτί, των γραμματέων των υπουργείων από 65 σε 91. Δεν αισθάνθηκαν ότι έπρεπε να απολογηθούν για τις μισθολογικές απολαβές τους που ανέρχονται σε 4.631 ευρώ, όταν ο βασικός μισθός των αστυνομικών δεν ξεπερνάει τα 953 ευρώ και του διευθυντή μιας κλινικής τα 1.600 ευρώ. 

Και ενώ συμβαίνουν όλα αυτά δείχνοντας, εμπράκτως, ότι ένα  αριστερό νεο-πελατειακό κράτος οικοδομείται, η κυβέρνηση βρίσκει καταφυγή στις εκθέσεις προόδου των δανειστών που αξιολογούν θετικά την πρόοδο του προγράμματος «απο-πολιτικοποίησης». Μάλιστα, εδώ δεν ξέρει κανείς εάν πρέπει να γελάσει ή να κλάψει, όταν στην έκθεση συμμόρφωσης αναφέρεται, με πλήρη σοβαρότητα, ότι πρωταρχικός σκοπός  της μεταρρύθμισης είναι ο περιορισμός των… αποσπάσεων στο δημόσιο!

Η πρόσδεση της κυβέρνησης της Αριστεράς στο πελατειακό κράτος είναι άκρως ανησυχητική, όχι για λόγους ιδεολογικούς αλλά για λόγους εντελώς πρακτικούς. Μια καταρρακωμένη χώρα που, επί μία δεκαετία, υπέστη ασφυκτικό δημοσιονομικό έλεγχο και υιοθέτησε πρωτοφανή μέτρα λιτότητας, εξακολουθεί να μην αλλάζει τη βασική συνθήκη που την οδήγησε στη χρεοκοπία. Ποια κυβέρνηση που ακολουθεί τέτοια πολιτική μπορεί να έχει το αυτεξούσιο των δημόσιων πολιτικών της;

Μια μόνιμη επιτροπεία, αυτή τη φορά με σκοπό όχι την επίβλεψη της προόδου των δημοσιονομικών περικοπών αλλά τη χειραγώγηση των αποφάσεων και των προτεραιοτήτων της εκάστοτε κυβέρνησης στο σύνολο των πολιτικών της, δρομολογείται. Η «αριστερή» κυβέρνηση σύρει και διασύρει τη χώρα εμμένοντας στο βραχυπρόθεσμο πολιτικό όφελος που αποκομίζει από τις πελατειακές της πρακτικές.