Ο Donald Trump κέρδισε. Η Hillary Clinton έχασε. Και δεν είναι καθόλου άμοιρη ευθυνών για την ήττα των Δημοκρατικών. Γνώριζε εξαρχής (ή τουλάχιστον όφειλε να γνωρίζει) ότι ένα μεγάλο μειονέκτημα της (τόσο ορατό που θα δελέαζε κάθε άλλο υποψήφιο να το αξιοποιήσει) ήταν η συμβολοποίηση, στο πρόσωπο της, του πολιτικού (ενίοτε και οικονομικού) «κατεστημένου». Σύζυγος Προέδρου, γερουσιαστής, Υπουργός Εξωτερικών, μεταξύ άλλων. Κι όλα αυτά σε μια εκλογική αναμέτρηση όπου το διακύβευμα έτεινε να γίνει όλο και περισσότερο η αλλαγή. Πώς αντιμετωπίζεις αλήθεια ένα τέτοιο μειονέκτημα, στο πλαίσιο ενός εκλογικού ανταγωνισμού, που γινόταν όλο και πιο τοξικός; Σίγουρα όχι με ένα εξατομικευμένο (εγώ μπορώ γιατί εγώ έχω εμπειρία), αδύναμο, συχνά περίπλοκο μήνυμα, χωρίς μια πειστική ανταπάντηση στα της οικονομίας. Σχεδόν δεν κατάφερε να αναδείξει τα σημαντικά επιτεύγματα της διακυβέρνησης Obama, στην οποία και η ίδια συμμετείχε με επιφανή ρόλο: την αποτελεσματική διαχείριση μιας μείζονος παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, η οποία (ας μην ξεχνάμε) ξεκίνησε από τις ΗΠΑ, την έστω και μικρή μείωση της ανεργίας (όχι όμως και των ανισοτήτων και της επισφάλειας), την επιτυχημένη πολυμέρεια στην εξωτερική πολιτική, στην οποία άλλωστε και η ίδια συνέβαλλε. Καλώς επέμεινε στην αξιακή θεμελίωση της σύγχρονης δημοκρατίας. Το πρόβλημα ήταν όμως ότι σχεδόν εξάντλησε την ορατότητα της προεκλογικής της καμπάνιας σε αυτό. Προφανώς δεν ήταν αρκετό. Εύλογη απορία: θα μπορούσε να είναι αρκετό, ειδικά δεδομένων των χαρακτηριστικών του εκλογικού ανταγωνισμού στις συγκεκριμένες προεδρικές εκλογές;
Προφανώς κι άλλα έπαιξαν ρόλο. Ο ίδιος ο εκλογικός κύκλος (ήδη είχαν προηγηθεί δυο θητείες Δημοκρατικού Προέδρου και μόνο μία φορά στη σύγχρονη ιστορία ανετράπη η χρονική ακολουθία της πολιτικής εναλλαγής) ειδικά όταν αυτός «συναντήθηκε» με την απενοχοποίηση και την αποσυνάρτηση σημαντικού τμήματος του εκλογικού σώματος από επιχειρήματα αρδευόμενα από την πολιτική ορθότητα. Επιπρόσθετα, η έκβαση μιας τέτοιας τάξεως εκλογικής αναμέτρησης είναι συνάρτηση της κινητοποίησης. Κι εκεί ο Trump πέτυχε το μέγιστο δυνατό. Αρκεί να λάβει κανείς υπόψη του ότι ενώ αρκετά κορυφαία στελέχη του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος διαχώρισαν τη θέση τους, οι παραδοσιακοί ψηφοφόροι τον ψήφισαν μαζικά. Από την άλλη η Clinton εμφανίστηκε αδύναμη και σ’ αυτό. Μπορεί, επί παραδείγματι, να συγκρίνει κανείς τη συμμετοχή –όχι τα ποσοστά υπέρ των Δημοκρατικών– των αφροαμερικάνων στις εκλογές του 2016 με αυτά στις αμέσως προηγούμενες. Και πάλι με βάση τα πρώτα δεδομένα που έχουμε, δεν μπορεί να διαλάθει της προσοχής μας ότι η διαφορά στους ισπανόφωνους είναι μεν πολύ μεγάλη, όχι όμως αυτή που θα μπορούσε να αναμένει (και θα όφειλε να διεκδικήσει) η Clinton. Αναλόγως και στις γυναίκες. Επιπρόσθετα, οι swing States της έστρεψαν την πλάτη. Και όχι μόνο αυτές. Ποτέ σε μια εκλογική αναμέτρηση τα παραδοσιακά «προπύργια» ενός κόμματος δεν είναι αρκετά. Έμπειρη πολιτικός η Clinton το γνώριζε. Αλλά δεν το κατάφερε. Ο Trump σάρωνε αγροτικές περιοχές με άνεση, τις τελευταίες μέρες πήγαινε σε πολιτείες που θεωρητικά ήταν χαμένες, μιλούσε εξαρχής απλά και κατευθείαν στην καρδιά των θεμελιωδών αγωνιών της εργατικής τάξης. Η Clinton δεν μπόρεσε. Η επιστράτευση του star system και η συστράτευση της διανόησης και της δημόσιας σφαίρας (με λίγες εξαιρέσεις) δεν ήταν αρκετή. Ξανά ή ίδια απορία: θα μπορούσε άραγε να είναι αρκετή; Μπορεί πλέον να είναι αρκετή οπουδήποτε;
Στις 25 Ιανουαρίου του 2016, 10 μήνες πριν τις προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ, δημοσιεύτηκε στους New York Times ένα άρθρο με τίτλο «The Obama Theory of Trump». Ο αρθογράφος μεταξύ άλλων, αφού αναγνώριζε πόσο έξω είχε πέσει στις μέχρι τότε προβλέψεις του για την ανθεκτικότητα της υποψηφιότητας Trump ακόμα και εντός του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος, υποστήριζε ότι:
«7 μήνες μετά (από τον Ιούνη του 2015) ο κος Trump είχε διαλύσει κάθε κανόνα μιας συμβατικής καμπάνιας. Ό,τι φαινόταν αδύνατο, είναι τώρα περισσότερο από εύλογο….. Το ενοχλητικό είναι ότι αν είχα ξαναδιαβάσει τα ίδια μου τα λόγια, διατυπωμένα εννέα χρόνια πριν για έναν άλλο φιλόδοξο υποψήφιο, θα είχα λάβει την υποψηφιότητα του Trump πολύ πιο σοβαρά από ό,τι στην αρχή….. Οι ψηφοφόροι σπάνια αναζητούν τη replica αυτού που ήδη έχουν. Σχεδόν πάντα αναζητούν τη θεραπεία, τον υποψήφιο ο οποίος έχει τις προσωπικές ιδιότητες, που το κοινό εκτιμά ότι λείπουν από τον απερχόμενο…. Η διαβούλευση θεωρείται διστακτικότητα. Η υπομονή αδυναμία. Η έκκληση για ανεκτικότητα και θερμό εναγκαλισμό της αυξανόμενης διαφορετικότητας στην Αμερική, ερεθίζει πολλούς στην Ρεπουμπλικανική βάση, που βλέπουν με καχυποψία και θυμό την ταχέως μεταβαλλόμενη δημογραφική σύνθεση της Αμερικής. Η έμφαση του Προέδρου στη διπλωματία θεωρείται ως κατευνασμός. Έτσι, μεταξύ των Ρεπουμπλικάνων ποιος συνιστά περισσότερο την αντίθεση στον Ομπάμα, αν όχι ο προκλητικός, αυταρχικός, ανυποχώρητος κος Trump. Ο στόμφος του δεν επιτρέπει κανένα περιθώριο για αποχρώσεις, διαφορές ή συνθετότητα. Ο ίδιος περήφανα εκθειάζει τη μισαλλοδοξία του ως επίθεση κατά της «πολιτικής ορθότητας», και υπόσχεται να τιθασεύσει τον Κόσμο, από το Μεξικό μέχρι την Κίνα, τη Συρία και το Ιράκ. Ο κ Trump έχει βρει ένα κοινό στους Αμερικάνους που είναι δυσαρεστημένοι από τις ταχείες, δίχως τάξη, αλλαγές (διεθνώς) τις οποίες συνδέουν με την εθνική παρακμή και τις δικές τους αβέβαιες προοπτικές. Ανάθεμα στις (συμβατικές) πολιτικές, ποιος μπορεί καλύτερα να βάλει τα πράγματα σε τάξη από τον προκλητικό, ισχυρό άνδρα ο οποίος υπόσχεται με τη δύναμη της θέλησης να ξανακάνει την Αμερική μεγάλη;
Ναι μπορούμε (yes we can – σ.σ. το motto του Obama στις εκλογές του 2008); Με τίποτα!
Απλά αφήστε το σε μένα, λέει ο κος Trump. Ναι, μπορώ!»
Πολύ ενδιαφέρουσα ανάλυση, ίσως και προφητική θα μπορούσε να παρατηρήσει κάποιος. Ακόμα πιο ενδιαφέρον είναι όμως το ποιος είναι ο αρθογράφος, που μεταξύ άλλων αποτυπώνει τη δυνάμει εκλογική απήχηση ενός ωμού όσο και πρωτόγνωρου βολονταρισμού, σε εποχές διευρυμένης αβεβαιότητας. Όταν δηλαδή αναδεικνύεται εκείνη η κατάσταση, που υπενθυμίζει την αμφιλεγόμενη αξιωματική θέση της Πολιτικής Θεολογίας του Carl Schmitt, κατά την οποία η κατεξοχήν απόφαση είναι η κατ’ εξαίρεσιν απόφαση. Πρόκειται για τον David Axelrod, Διευθυντή του Institute of Politics του University of Chicago και πρώην κύριου συμβούλου στρατηγικής (senior strategist) του Barack Obama, άλλως του mastermind και των δυο εκλογικών θριάμβων του απερχόμενου Προέδρου. Με αυτό το δεδομένο, αναρωτιέμαι τι άλλο έπρεπε να γράψει ένας άνθρωπος που αποδεδειγμένα γνωρίζει να κερδίζει εκλογές για να καταδείξει ότι η H. Clinton δεν ήταν και δεν θα μπορούσε να είναι η ιδανική υποψήφια απέναντι στον D. Trump, ο οποίος αύξανε διαρκώς τις πιθανότητες του για νίκη;
8°
