Ανθρωπιστική κρίση, ύβρις και αθλιότητα

Αύριο πρωί, που θα βρεθούμε σ’ αυτό το δύσκολο πέρασμα, θα σε κοιτάξω θα σε μετρήσω, θα σε ζυγιάσω. Αύριο πρωί σκουπίδι μου θα πας με τ’ άλλα τα σκουπίδια.

Τάκης Σινόπουλος: Ο χάρτης

Μπροστά σε όλη αυτή την αθλιότητα που βιώνουν χιλιάδες άνθρωποι στην Ειδομένη, διεθνείς οργανισμοί και μεγάλα διεθνή μέσα ενημέρωσης αναφέρουν ότι βρισκόμαστε μπροστά στον κίνδυνο να ξεσπάσει ανθρωπιστική κρίση. Μάλιστα τονίζουν ότι κάτι τέτοιο θα συμβεί για πρώτη φορά στη σύγχρονη Ευρώπη. Κι εμείς που νομίζαμε ότι είχαμε για χρόνια μεγάλη ανθρωπιστική κρίση, μέχρι που κέρδισε ο ΣΥΡΙΖΑ τις εκλογές και... το πρόβλημα λύθηκε.

Κανείς σοβαρός άνθρωπος δεν ισχυρίζεται ότι στην Ελλάδα των τελευταίων χρόνων δεν υπάρχουν φαινόμενα ακραίας φτώχειας. Η μεγάλη αύξηση της ανεργίας και η μείωση των εισοδημάτων έχουν φέρει πολλές οικογένειες αντιμέτωπες με την ανέχεια. Εννιά στους δέκα ανέργους δεν λαμβάνουν επίδομα ανεργίας. Η χρεοκοπημένη Ελλάδα δίνει 9 δισ. το χρόνο σε συνταξιούχους κάτω των 65 χρόνων, αλλά δεν μπορεί να βρει το ένα δέκατο του ποσού αυτού για την καθολική εφαρμογή του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος.

Με το θεσμό του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος οι υπόλοιπες χώρες της ΕΕ διαθέτουν ένα σημαντικό εργαλείο εναντίον της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού. Από το 2012 αποτελεί μνημονιακή υποχρέωση της Ελλάδας η εφαρμογή του και συμβαίνει το εξής παράδοξο: Οι «ανάλγητοι» δανειστές πιέζουν για να εφαρμοστεί ένα μέτρο κοινωνικής αλληλεγγύης και οι ελληνικές κυβερνήσεις –που άλλη χαρά δεν έχουν από το να μοιράζουν χρήματα– να το αποφεύγουν.

Ο λόγος της ελληνικής αναβλητικότητας δεν είναι άλλος από το ότι για να χρηματοδοτηθεί το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα θα πρέπει να μεταφερθούν πόροι από κοινωνικές δαπάνες που πηγαίνουν σε δικαιούχους που δεν αντιμετωπίζουν άμεσα πρόβλημα φτώχειας. Όπως θα έπρεπε να είναι γνωστό σε όλους τους Έλληνες, ενώ οι κοινωνικές δαπάνες του προϋπολογισμού ήταν περίπου ίδιες ως ποσοστό του ΑΕΠ, με τις άλλες χώρες της ΕΕ, εκεί το ποσοστό της φτώχειας μειωνόταν κατά περίπου 10% ενώ στην Ελλάδα μόνο 2%. Αυτό σημαίνει ότι τα χρήματα της κοινωνικής πολιτικής πήγαιναν είτε σε σχετικά εύπορους (όπως οι περισσότεροι πρόωρα συνταξιοδοτηθέντες) είτε τα απορροφούσε η πολυδάπανη λειτουργία των ταμείων και των άλλων δημόσιων φορέων που ασκούσαν την κοινωνική πολιτική. Πρόκειται για μία από τις μεγαλύτερες αποτυχίες των τελευταίων δεκαετιών στη χώρα μας.

Πάνω στη φτώχεια των ανθρώπων παίχτηκε ένα τεράστιο παιγνίδι δημαγωγίας και εξαπάτησης. Αντί να αναδειχτεί ότι αυτό που καταδίκαζε αρκετούς Έλληνες στη φτώχεια ήταν ακριβώς η αδιαφορία και η αποτυχία του κράτους, στήθηκε ένα δακρύβρεχτο σκηνικό με την πάντα πρόθυμη συμμετοχή των τηλεοπτικών δελτίων. Οι φτωχοί Έλληνες ήταν κατά την τότε κυρίαρχη αντίληψη τα θύματα του μνημονίου.

Μερικές λιποθυμιές μικρών μαθητών από την πείνα έγιναν το σύμβολο της «μνημονιακής γενοκτονίας». Όμως αν κοιτάξουμε λίγο πιο προσεκτικά θα δούμε ότι η προσφορά τροφίμων από τους δήμους, την Εκκλησία και οργανώσεις πολιτών είναι –ευτυχώς– μεγάλη και ότι αν ένας γονέας δεν αναζήτησε τροφή για το παιδί του σε αυτούς τους φορείς, έχει και αυτός ευθύνη. Οι εκπαιδευτικοί που με τόση ένταση διακινούσαν τις πληροφορίες για τις λιποθυμίες των μαθητών, έψαξαν άραγε να δουν τι άλλο μπορεί να συνέβαινε στις οικογένειες των παιδιών που τα εξέθετε σε μεγάλους κινδύνους;

Ο ΣΥΡΙΖΑ και ο πρόεδρός του πλειοδοτούσαν στην κατασκευή λεκτικών σχημάτων για να εκμεταλλευτούν τον πόνο των ανθρώπων και να αξιοποιήσουν προς όφελός τους το κλίμα που έφτιαχναν τα ΜΜΕ. Έτσι ακούσαμε από τα χείλη του Αλέξη Τσίπρα ότι ο χειμώνας του 2012 θα ήταν ο χειρότερος από το χειμώνα του 1941, δηλαδή χειρότερος από τους κατοχικούς χειμώνες του 1942 και του 1943 με τους χιλιάδες νεκρούς από την πείνα.

Η πραγματικότητα όμως είναι αμείλικτη. Μετά τις εκλογές δεν έγινε σχεδόν τίποτε για την αντιμετώπιση της φτώχειας. Ενώ η κυβέρνηση Σαμαρά είχε δώσει 600 εκ. έκτακτες κοινωνικές ενισχύσεις το 2014, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ έδωσε μόλις 135 εκ. για μια διετία. Το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα ξεκίνησε πιλοτικά σε 13 δήμους το 2014 με σκοπό να επεκταθεί το 2015 σε όλη τη χώρα και μέχρι στιγμής δεν έχει γίνει τίποτε. Η κατάσταση αποτυπώνεται και στην έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδος που επισημαίνει αύξηση της φτώχειας το 2015 μετά από υποχώρησή της το 2014.

Όσο για την ανθρωπιστική κρίση, αυτή βρίσκεται πολύ κοντά μας από την κουτοπόνηρη πολιτική της κυβέρνησης Τσίπρα που αποφάσισε να είναι συνεπής με τις εξαγγελίες της για ανοιχτά σύνορα και να διοχετεύει πρόσφυγες και μετανάστες στις ευρωπαϊκές χώρες. Παρότι η ελληνική κυβέρνηση πλειοδοτούσε σε καταγγελίες κατά των ξένων δεν έκανε τίποτε για να ανταποκριθεί στην υποχρέωση που ανέλαβε να φιλοξενήσει 50.000 πρόσφυγες και βρεθήκαμε με την αθλιότητα της Ειδομένης.

Η φτώχεια, όπως η προσφυγιά και η μετανάστευση, δεν είναι παρά εργαλεία στην προσπάθεια του ΣΥΡΙΖΑ να κρύψει την προγραμματική του γύμνια και την καταστροφική διαχειριστική του ανικανότητα. Όσο ικανοί ήταν στην κατασκευή απατηλών ρητορικών σχημάτων, τόσο ανίκανοι αποδείχτηκαν στο να προστατεύσουν τους ανθρώπους για τους οποίους δήθεν ενδιαφέρονται. Φτωχοί, πρόσφυγες και μετανάστες είναι αναλώσιμοι σε ένα παιχνίδι εξουσίας.

Ο ένας υπουργός βλέπει την Ειδομένη σαν Νταχάου, ο άλλος σαν τιμή για την Ελλάδα. Όλοι τους εμπορεύονται τις λέξεις για να μην αντιμετωπίσουν τις συνέπειες της πραγματικότητας. Έλεγαν με έπαρση ότι βάζουν τους ανθρώπους πάνω από τους αριθμούς. Τελικά έβαλαν τους ανθρώπους κάτω από τις λέξεις.