«Μας τραβάει το χαλί κάτω από τα πόδια μας... Δεν θα έχουμε πού να σταθούμε, ούτε τι να πούμε...». Είναι από παλιά γνωστό: υπάρχει πάντα ένας φόβος τη στιγμή που χάνεται το copyright (το δικαίωμα προστασίας έναντι αντιγραφέων, δηλαδή). Αυτόν όμως το φόβο δεν τον αισθάνονται ποτέ οι ίδιοι οι εφευρέτες. Συνήθως τον αισθάνονται οι ανίδεοι απόγονοι και επίγονοί τους, εκείνοι δηλαδή που απολαμβάνουν τα δικαιώματα χρήσης μιας ιδέας που δεν είναι πλέον νέα. Αυτοί που δεν έχουν ιδέα για το πώς προκύπτει ο νεωτερισμός.
Τι έχει να κάνει αυτό με την πολιτική; Ο φόβος της απώλειας του copyright μπορεί να ταλαιπωρεί και τα κόμματα. Πώς πρέπει να αισθάνεται ένα κόμμα που έχει οικοδομήσει ένα καθαρό μεταρρυθμιστικό προφίλ, όταν αρκετές από τις μεταρρυθμίσεις που ευαγγελίζεται αρχίζουν να τις υιοθετούν και άλλοι; Για να το πω ακόμα πιο καθαρά: «Απειλείται άραγε το Ποτάμι από την ενδεχόμενη επικράτηση του Κυριάκου Μητσοτάκη στη Νέα Δημοκρατία;» Μήπως θα πρέπει εμείς στο Ποτάμι να ευχόμαστε να εκλεγεί ο Μεϊμαράκης; Για να τα πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά.
Η πρώτη παρατήρηση είναι πως η επικράτηση ενός μεταρρυθμιστή πολιτικού στο τιμόνι της αξιωματικής αντιπολίτευσης είναι ένα καλό νέο για τη χώρα. Το πόσο καλό νέο θα είναι τελικώς θα φανεί από τις μεταρρυθμιστικές πρωτοβουλίες, τις ιδεολογικοπολιτικές τομές και τις καθυστερημένες επιλογές που θα απομακρύνουν το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης από ακροδεξιά, ξενοφοβικά και εξόχως συντηρητικά στοιχεία. Δηλαδή από την αναμέτρηση με τον ιδιότυπο πελατειακό κρατισμό –αποτέλεσμα της πολιτικής «να μη δυσαρεστήσουμε κανέναν»– που καταδίκαζε τη ΝΔ σε λύσεις «ελάχιστου κοινού παρονομαστή». Το ότι αυτή η διαμάχη γίνεται στο κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, σημαίνει ότι αφορά όλο το πολιτικό φάσμα – και πολύ περισσότερο το μεταρρυθμιστικό Κέντρο. Η πιθανότητα όλα αυτά να είναι μόνο εσωκομματικοί θεατρινισμοί δεν αναιρεί την ευθύνη των υπολοίπων για ψύχραιμη τοποθέτηση και ευθυκρισία.
Η δεύτερη σκέψη είναι κατά πόσον κάτι που είναι καλό για τη χώρα μπορεί να είναι κακό για το Ποτάμι. Πολλοί επιφανειακοί αναλυτές ασπάζονται την άποψη ότι κάτι μπορεί να είναι καλό για τη χώρα και κακό για το Ποτάμι, εγώ όμως δεν συμφωνώ καθόλου. Και θα εξηγήσω αμέσως τους λόγους. Αν το Ποτάμι δεν πίστευε ειλικρινά στις μεταρρυθμίσεις, δηλαδή απλώς τις υιοθετούσε μόνο και μόνο επειδή ο χώρος αυτός είναι ορφανός, τότε, μάλιστα, ένας μεταρρυθμιστής στο τιμόνι της ΝΔ θα ήταν πρόβλημα για το Ποτάμι. Θα μπορούσε μέχρι και να σημαίνει την συντριπτική κατάληψη του μεταρρυθμιστικού χώρου, στερώντας κάθε ρόλο από το Ποτάμι.
Αυτό δεν ισχύει. Το Ποτάμι είναι μεταρρυθμιστικό κόμμα, δεν προσποιείται απλώς πως είναι. Δεν έχει κάνει σημαία του τις μεταρρυθμίσεις επειδή κανείς άλλος δεν τις καταλαβαίνει. Δεν επιλέγει γραμμή από τα αζήτητα της πολιτικής. Δεν βρίσκεται στο Μεταρρυθμιστικό Κέντρο μόνο και μόνο επειδή ο χώρος αυτός είναι ακατοίκητος και χωρίς διεκδικητές.
Το Ποτάμι είναι κόμμα αρχών και αξιών. Δεν στηρίζει τη χρησιμότητά του απλώς στην ποικιλία που φέρνει στον πολιτικό βιότοπο. Όπως δεν ψωνίζει ιδέες από τα εξώφυλλα μόδας, δεν προτείνει ιδέες μόνο και μόνο επειδή δεν τις έχει κανείς άλλος. Λέει και κάνει αυτό που θεωρεί σωστό και χρήσιμο – και συχνά πορεύεται το δύσβατο δρόμο της αντι-λαϊκιστικής πολιτικής.
Ένα τέτοιο Ποτάμι Κίνημα Μεταρρυθμιστικών Αλλαγών του Ριζοσπαστικού Κέντρου δεν φοβάται μήπως χάσει το copyright. Έχει πεποίθηση στην ορθότητα της πολιτικής του και δεν κάνει φτηνά κόλπα – όπως, για παράδειγμα, να δίνει ελαφρώς αλλοιωμένες μεταρρυθμιστικές συνταγές ώστε η «αντίπαλος ψησταριά» να υστερεί στο διηνεκές. Έχει αρκετή αυτοπεποίθηση (παρά το νεαρό της ηλικίας του) ώστε να καταλαβαίνει ότι όσο περισσότερες φωνές μιλούν υπέρ των μεταρρυθμίσεων, τόσο ουσιαστικότερη η συζήτηση και –κυρίως– τόσο πιθανότερη η εφαρμογή τους...
Δηλαδή, θα μου πείτε, δεν υπάρχει κανένας κίνδυνος από κάποιον ισχυρό αντίπαλο; Υπάρχουν κίνδυνοι ασφαλώς, αλλά αυτοί δεν προκύπτουν από το ενδεχόμενο να βρεθεί ένας αστραφτερός μεταρρυθμιστής επικεφαλής της Νέας Δημοκρατίας. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος, όπως τον καταλαβαίνω εγώ, είναι να αποδειχθεί ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης δεν είναι τελικώς ο μεταρρυθμιστής που ο ίδιος ισχυρίζεται ότι είναι. Το πιο επίφοβο και φαρμακερό ενδεχόμενο είναι να φανεί πως ο υποψήφιος αρχηγός της ΝΔ (ΚΜ) επικαλείται τις μεταρρυθμίσεις μόνο και μόνο σαν επικοινωνιακό τρικ. Να είναι οι ιδέες του μεταρρυθμιστικού κέντρου (και) για αυτόν κάτι σαν σημαία ευκαιρίας με την οποία θα αναρριχηθεί στο πολιτικό στερέωμα και στη συνέχεια θα κυβερνήσει πάνω στην πεπατημένη του άλλα λέγαμε και άλλα κάνουμε (με τρόπο ελάχιστα μεταρρυθμιστικό).
Θα μου πείτε, καλά είναι πρόβλημα για το Ποτάμι αυτό το ενδεχόμενο; Δεν θα είναι πολύ εύκολο και προφανές να βγει το Ποτάμι και να κάνει κριτική εκ των υστέρων; Θα είναι και εύκολο και προφανές. Αλλά είναι αυτό που πρέπει να ευχόμαστε. Εμείς στο Ποτάμι δεν ψάχνουμε τα «εύκολα» και τα προφανή. Δεν μας αρκεί το «εμείς, εμείς, οι μόνοι συνεπείς». Μας ενδιαφέρει το αποτέλεσμα. Και για να υπάρξει αποτέλεσμα, κάποιοι παραπάνω από εμάς τους ίδιους θα πρέπει να υποστηρίξουν τις έρημες τις μεταρρυθμίσεις.
Και κάτι ακόμα: για να είναι αξιόπιστη η αυστηρή κριτική του Ποταμιού μετά την απογοήτευση που θα φέρει μια πιθανή αντι-μεταρρθμιστική στροφή του Κυριάκου Μητσοτάκη, θα πρέπει μέχρι τότε να έχει τη γενναιότητα και την ειλικρίνεια να ενθαρρύνει τα ανοίγματα στο κέντρο, και όχι να τα ξορκίζει. Να υπερθεματίζει στην ανάγκη των μεταρρυθμίσεων που έχει ανάγκη η χώρα και όχι να μασάει τα λόγια του.
Οι μεταρρυθμίσεις δεν είναι το κόκκινο φουστάνι που πυροδότησε πριν από μερικά χρόνια τον πόλεμο μεταξύ Βίσση και Βανδή. Οι μεταρρυθμίσεις δεν είναι «ένα πράγμα, σε μια και μοναδική συσκευασία». Δεν είναι κάτι που μπορείς να του κοτσάρεις «προοδευτικό» ή «συντηρητικό» πρόσημο. Οι μεταρρυθμίσεις είναι στην πραγματικότητα οι τρόποι με τους οποίους οι οικονομίες και οι κοινωνίες προσαρμόζονται στις νέες συνθήκες ενός κόσμου που αλλάζει γοργά. Κάθε προσαρμογή μπορεί να επιτευχθεί με αρκετούς διαφορετικούς τρόπους (συγκεκριμένες μεταρρυθμίσεις), που συνεπάγονται διαφορετικό κόστος και διαφορετικό επιμερισμό του κόστους. Το γεγονός ότι στη χώρα μας αρκούσε να πει κάποιος «να αλλάξουμε το Δημόσιο» ώστε να θεωρηθεί μεταρρυθμιστής, ή το να πει «κάτω τα χέρια από το δημόσιο» για να πιστοποιηθεί ως αριστερός και κοινωνικά ευαίσθητος, δείχνει πόσο μακριά ακόμα είμαστε από τη συνειδητοποίηση ότι η πολιτική δεν είναι να βγάζεις πύρινους λόγους ακατάληπτων βερμπαλισμών αλλά o συναγωνισμός (δηλαδή η ευεργετική άμιλλα) ανάμεσα σε διαφορετικές συνταγές καθημερινής πράξης.
Εμείς στο Ποτάμι το ξέρουμε αυτό. Εμείς δεν κληρονομήσαμε τίτλους πολιτικής και πελατειακής ιδιοκτησίας. Τη δική μας περιουσία αρχών και μεταρρυθμιστικών προτεραιοτήτων την φτιάχνουμε κάθε μέρα. Και για το λόγο αυτό δεν μεμψιμοιρούμε όταν και άλλοι αναγνωρίζουν την ορθότητα πολλών από τις θέσεις μας. Καλοδεχόμαστε την ευκαιρία να συναγωνιστούμε για το ποιος έχει τις πιο χρήσιμες πολιτικές που απαντούν στα ελληνικά προβλήματα. Δεν μας ενδιαφέρει ο πόλεμος της λάσπης και της υπερβολής. Την αφήνουμε σε άλλους.
13°
